Verloren grond
Murat Isik

‘Merhaba Mehmet,’ zei Orhan. ‘Wat ben je aan het doen?‘ (--)
‘Ik…ik ben aan het schrijven,’ zei ik.
‘Ja, dat zie ik,’ zei hij lachend. ‘Word je soms ook verhalenverteller, net als je vader?’
Ik keek naar mijn schrift, naar de zinnen die ik had opgeschreven en liet de woorden van Orhan tot me doordringen. Verhalenverteller. Net als mijn vader. Ik zag ineens meester Zengin weer voor het schoolbord staan. ‘Maak lange zinnen, Mhemet,’ zei hij. ‘Vertel meer, maak er een verhaal van. Ik weet dat je het kan!’

Het lijkt een idyllisch leven in dat dorpje in Oost-Turkije, in de jaren vijftig en zestig. In het van oorsprong Armeense dorp wonen nu de alevistische Zaza’s, een volk met een eigen taal en cultuur.

Miran is de jongste zoon in het gezin van herder en verhalenverteller, de dengbeij. Er is nog een oudere broer, Yusuf en een jonger zusje Elida. De idylle is schijn, bestaat slechts in het hoofd van de jongen, die immers de grote wereld niet kent. Hij ziet niet hoe hard het bestaan is.
Het is een achtergebleven gebied, er zijn geen moderne communicatiemiddelen. Een mobiele telefoon zou er niet eens werken. Maar Miran is tevreden: hij helpt zijn vader en zijn droom is om ook herder en verhalenverteller te worden. Even lijkt het er op dat de beschaving toch komt: er wordt een Turkse leraar aangesteld. Maar die houdt het slechts anderhalf jaar vol; alles gaat weer naar het oude. Later zal blijken dat Miran net genoeg Turks heeft opgepikt om het elders in het land te kunnen redden. En hij kan lezen, ook een groot goed. De leraar heeft er voor gezorgd dat hij geen Miran meer heet: Mehmet is een fatsoenlijke Turkse naam. Alleen zijn moeder zal de oude naam blijven gebruiken.

Het rustige leventje wordt ruw verstoord als vader Selim zijn been breekt en te maken krijgt met de wraak van de enige man in het dorp die men alom vreest: de slager spalkt zijn been verkeerd, en dat zal moeten worden afgezet. Selim kan zijn vee niet meer verzorgen en verkoopt het aan de slager. En terwijl het hele dorp weet wat voor een schurk die man is, blijft Selim geloven dat hij het geld wel zal krijgen. Hij gaat immers verhuizen en heeft het nodig. Ze vertrekken naar het geboortedorp van Selim. Maar ook dat is een besloten gemeenschap, en het gezin wordt niet met blijdschap ontvangen…

Dit is het actuele verhaal, maar doordat Selim verhalenverteller is, wordt ook het verleden erbij betrokken, zoals de Eerste Wereldoorlog. En we maken de aardbeving van 1966 mee.
Het is geen autobiografie, maar de schrijver verklaart in het nawoord dat hij goed geluisterd heeft naar de verhalen die zijn familie vertelde. Maar zelfs al is zijn vader niet de dengbeij zoals de vader in het boek, het talent heeft deze schrijver zeker!
Het boek geeft een beeld van het harde, maar in de ogen van de jongen gelukkige leven in Oost-Turkije, in een tijd dat wij in het Westen de eerste stappen zetten naar een maatschappij met overvloed.
Het is een heerlijk verhaal, meeslepend zonder een tranentrekker te worden. Een debuut dat naar meer smaakt!

ISBN 9789041415721 |paperback | 374 pagina's | Anthos | april 2012

© Marjo, 29 december 2012

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER