De Tussenpersoon
Maan Leo

Een onbekende Nederlandse man in Qatar laat een Nederlandse escortgirl overkomen om met haar een week in op de bovenste verdieping van een chique hotel te vertoeven. We ontmoeten de dame, Audrey is haar werknaam - haar echte naam komen we niet te weten - op het vliegveld. Al vanaf de eerste pagina wordt duidelijk dat ze alles onder controle heeft, ze is tot in de details voorbereid, make-up, haar, lingerie, kleding, alles voor iedere mogelijke gelegenheid en situatie en alles met militaire precieze in haar koffer gepakt. Aangekomen op hun hotelkamer blijkt haar opdrachtgever nog afwezig en begint het wachten en vervelen, iets wat een voorbode van de komende dagen blijkt te zijn; hij gaat en het is onduidelijk wanneer hij thuiskomt. Zij wacht en verveelt zich, leest de Koran op het nachtkastje en vergrijpt zich aan de M&M’s van de minibar.

De man blijkt vanaf het begin ongrijpbaar, hij vertelt niets over zichzelf, maar omschrijft zichzelf als tussenpersoon. Dat kan van alles zijn, bepeinst ze, een dealer, een pooier, een heler, een spion, maar ook een ambassadeur, een onderhandelaar of een mediator. Al vermoedt ze eerder dat zijn professie met duistere zaken te maken heeft.

Vanaf het eerste moment verloopt alles anders dan ze zich voorgesteld had. Ze is gewend de controle te hebben, de macht in het spel, maar de rollen lijken deze keer omgedraaid. Er ontstaat een psychologisch spel waarin hij de macht heeft en zij juist meer en meer haar grip verliest op alles waar zij goed in is. Op alles ook waar ze haar eigenwaarde uit haalt. Ze wil gezien worden, ze wil aanbeden worden, ze wil verbinding maken, maar het lukt niet. Ze wil winnen van deze man, maar hoe harder ze haar best doet, hoe meer terrein ze verliest en hoe minder de tussenpersoon geeft, hoe harder zij gaat werken. Het brengt haar uit haar evenwicht, ze voelt zich uit haar rol gevallen. Het is een machtspel waarin de grenzen steeds een beetje verlegd worden, en uiteindelijk verliest ze ook zichzelf.

Steeds wordt, als terloops, in het boek een link gelegd met een andere man in haar leven die onbereikbaar is, haar vader die vroeg in haar jeugd weg ging en net als de tussenpersoon nooit echt te bereiken is. Het zet je aan het denken. Doet ze daarom wat ze doet? Om gezien te worden, erkend te worden? Want dat is wat ze het meest zoekt in haar bestaan en in haar werk; erkenning. Daarbij wil ze de macht hebben, de controle, maar precies dat is wat bij de tussenpersoon niet lukt en haar tot radeloosheid drijft. Hij ontneemt haar alles waar ze goed in is en op een gegeven moment zelfs letterlijk alle attributen en make up die ze daarvoor nodig heeft. Alles waar ze haar eigenwaarde en identiteit aan ontleent. Is ze nog wel wie ze is, als ze niet meer kan waar ze zo goed in is. Wat blijft er zonder die façade van haar over? Ze voelt zich onthecht en vervreemd van alles, van hem, maar vooral van zichzelf.

De setting van het boek is, juist daarom, ijzersterk gekozen, er zijn waarschijnlijk weinig plekken op de wereld zo vervreemdend en tegenstrijdig als Qatar. Ultramoderne wolkenkrabbers die onder middeleeuwse omstandigheden worden gebouwd, mannen met een bedoeïenmentaliteit die zaken doen in een postindustriële samenleving, de extreme hitte buiten, de aicro-kou binnenshuis. En zij als zwoele dame in de straten van Doha, waar de meeste vrouwen in zwart gehuld zijn waarbij slechts hun ogen te zien zijn. Haar innerlijke ontreddering en tegenstrijdige gevoelens in combinatie met het eindeloze lethargische wachten sluiten perfect aan bij deze onthechte omgeving, waar ook de moraal zichzelf tegenspreekt. Officieel mag er niets, maar onder de bovenlaag gebeurd er van alles. Alles is paradoxaal. Wat zij doen is per wet verboden, maar gebeurd tegelijkertijd op grote schaal omdat, zoals de tussenpersoon het zo mooi uitdrukt, de moraal van het emiraat een bepaalde elasticiteit bezit, die ook nog eens van persoon tot persoon weer verschild. Het versterkt de vervreemding en onthechting van Audrey die meer en meer haar evenwicht en grip op de situatie en zichzelf verliest.

Het is een intrigerend boek over macht en identiteit. Over dat als je alles verliest waar je je identiteit uit haalt, of dat nu uiterlijk is, of waar je professioneel goed in bent, je ook jezelf totaal kunt verliezen. De seksscènes zijn zeer expliciet, wat mij betreft iets te, maar dat kun je met de thematiek van het boek wellicht verwachten. Hoewel het, mede daardoor, niet het soort boek is wat mij doorgaans aanspreekt, intrigeerde het boek me toch. Het is goed geschreven en het zet je aan het denken over motieven en identiteit. Wat zijn de diepste drijfveren van een mens? En wat gebeurt er met je als dat waar je je eigenwaarde uithaalt, wegvalt. Mede door deze essentiële vragen bleef ik lang nadat ik het uit had toch nog over dit boek peinzen. Wat bij mij altijd een goed teken is.

ISBN 9789046823163 | Hardcover | 224 pagina's | Uitgeverij Nieuw Amsterdam | mei 2018

Willeke, 5 juni 2018

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER