Het cadeau uit Berlijn

Aangenaam verrast was ik door de eerste zinnen van het boek:

"Hij moest het heel graag willen. Hij liet zich medisch keuren en stuurde de resultaten op naar de Canadese ambassade in Bonn. Zesenzeventig jaar ziektegeschiedenis moest hij toevoegen. Hij moest een verklaring opstellen dat hij zich zonder hulp kon aan- en uitkleden, zijn veters kon strikken, zich kon wassen, zelf zijn eten kon koken en boodschappen doen:"

De 'hij' is Andreas Landwee, die op 76 jarige leeftijd op het punt staat te emigreren naar Canada. Als hij uiteindelijk toestemming krijgt staat bovenaan de lijst van spullen die per se mee moeten de Bechstein piano oftewel 'het cadeau uit Berlijn'.
Andreas is geboren in 1900 terwijl zijn ouders met het orkest op toernee zijn door Rusland. Zijn vader is orkestleider en moeder is zangeres. Andreas wordt al snel ondergebracht bij een oom en tante in het kleine dorp Sonnenberg in de Bohemen, waar hij samen met zijn broers en zussen opgroeit. De oom is daar boswachter en leert Andreas alles wat hij weten moet over bomen. (Dit verklaart zijn latere liefde voor muziek en voor bomen).

De Bohemen hoorde in die tijd nog bij het Oostenrijks-Hongaarse rijk en de familie noemt zich Oostenrijks. Na de Eerste Wereldoorlog valt het rijk uiteen, en Bohemen valt toe aan de nieuwe republiek Tsjecho-Slowakije. De familie blijft Duits spreken.
Andreas trouwt met Hannelore, een verstandshuwelijk waar weinig liefde in te bespeuren valt. Andreas wordt rentmeester op het landgoed van Sonnenberg en legt een schitterende tuin aan met een enorme varieteit aan bomen. De tuin raakt zeer bekend tot ver over de landsgrenzen. Uit het huwelijk worden 3 zoons geboren, Friedrich, Benno en Wolfgang (een tweeling) en een dochter Veronika.
Wolfgang is een ziekelijk kind. Andreas zit uren bij hem te waken en daardoor groeit de liefde van Andreas voor Wolfgang, Wolfgang wordt zijn favoriete kind.
Na de Tweede Wereldoorlog wordt het gezin de grens over gezet louter om het feit dat zij het gehate Duits spreken. Andreas probeert er het beste van te maken en wordt rentmeester in Beieren. In hem blijft echter de heimwee naar de bossen knagen.

Als Andreas Elisabeth, een operazangeres, ontmoet valt zijn liefde voor muziek en de Boheemse bossen samen. Zij bezit namelijk een Bechstein, een vleugel gemaakt van hout uit de bossen rond Andreas' geboortedorp. Want daar blijken de beste bomen ter wereld te groeien. De Bechstein heeft zij gekregen van een bewonderaar.
Hij beleeft enorm gelukkige jaren met Elisabeth. Na haar dood is de Bechstein zijn meest geliefde meubelstuk. Elisabeth en moeder waren de enige die vonden dat Andreas kon spelen, vandaar zijn liefde voor de Bechstein?

Als Wolfgang hem vraagt naar Canada te komen grijpt hij, eenzaam als hij nu is, deze kans met beide handen aan. Daar kan hij een nieuw leven opbouwen tussen de door hem zo geliefde bomen. Andreas neemt zijn enorme ervaring in het bosbeheer mee en begint langzaam allerlei nieuwe soorten bomen tussen de sparren en dennen te planten en kweekt zo een nieuw paradijselijk gebied. Maar Canada is hier niet in geïnteresseerd, de economie gaat voor en de kaalslag begint. Er zijn toch genoeg bomen? Als Andreas protesteert, hij weet immers de gevolgen, wordt hij gezien als een milieufanaat die je niet serieus moet nemen...

Het verhaal is pakkend geschreven. Door middel van flashbacks kom je iedere keer een stukje meer van het leven van Andreas te weten. Het is steeds een verrassend kruimeltje wat uitendelijk een geheel wordt. Andreas was geen makkelijke man. Hard voor zichzelf maar ook hard voor zijn omgeving. Zijn kinderen voelen een soort haat-liefde voor hem, uitgezonderd Wolfgang. Ook zowel fysiek als geestelijk is het een erg sterke man. (hij lijkt op de zo door hem geliefde bomen) Tot op hoge leeftijd blijft hij zeer actief. Prachtig is de toch onvermijdelijke aftakeling beschreven.

Het boek leest niet echt makkelijk, de flashbacks komen onverwacht en elke keer moet je goed opletten waar en over wie het gaat. In het verhaal wordt door de kinderen bepaalde zaken gesuggereerd maar deze worden niet uitgewerkt. Je blijft met een aantal vragen zitten.
Ik vond het wel een mooi verhaal, heb het met plezier gelezen, het is mooi geschreven maar toch blijft er iets onbestemds hangen. De personages blijven vaag, gaan niet echt leven, er blijft een afstand. Ter Borg heeft er wel voor gezorgd dat het verhaal blijft boeien door steeds iets toe te voegen wat je nieuwsgierig maakt.

Uitgever Cossee, Uitgeverij ISBN: 9059360397 Verschijningsdatum 8/2004 Bindwijze Gebonden Aantal pagina's 270 blz.

© Dettie, juni 2005

Reageren? Klik hier!