Zoon van Berlijn
Karolien Berkvens

Het is een traditie: vader en zoon Richter wandelen met Nieuwjaar langs de Spree. Nu houden ‘draadjes van teleurstelling hen bij elkaar’, ze lopen daar omdat ze dat nu eenmaal ieder jaar doen, maar ooit was het goed tussen hen. Ooit was er een normaal gezin Richter geweest: vader, moeder, dochter, zoon. Ooit waren ze een gezin waar het ondanks de moeizame tijd na de Val van de Muur goed ging en er een jaarlijkse vakantie af kon.

Nu is de moeder slachtoffer van een eigenaardige ziekte die haar apathisch en woordeloos heeft gemaakt, en is dochter Clarissa uitgeweken naar Amerika.
Vader Jakob laat de verzorging van zijn vrouw over aan Paula, die bij hen in woont. En Fabian, die zwalkt rond. Hij zal binnenkort de deur uitgezet worden bij zijn vriend omdat die de kamer nodig heeft, en Fabian zwerft wat, slaapt soms in een logement, soms in een park.

Beide mannen hadden andere dromen. Jakob wilde zelfs burgemeester worden. Hij is blijven hangen in de functie van Baustadtrat (ambtenaar die verantwoordelijk is voor de stedelijke ontwikkeling) in de wijk Mitte, en ziet zijn idealisme ten onder gaan aan pragmatisme. Investeerders blijken belangrijker dan een wijk die er is voor de bewoners.

Als Paula aankondigt dat zij vertrekt omdat zij gaat trouwen, ziet Jakob dat hij - en Stephanie, zijn vrouw - de afgelopen jaren verwend waren door haar aanwezigheid. Nu moet er een andere oplossing gevonden worden. Zijn frustraties uit hij tegen zijn minnares, zodat hij ook haar kwijtraakt.
Misschien biedt Fabian, de zoon waar hij zoveel van verwacht, wat zon in zijn leven? Maar Fabian heeft al meerdere studies opgegeven, en lijkt geen interesse te hebben in een carrière. Hij werd geboren op die veelbelovende dag dat de Muur viel, maar helaas voor Jakob maakt Fabian deze symboliek niet waar. Hij staat niet voor de nieuwe wereld, hij wil niet mee in de vooruitgang.

Als hij Isa ontmoet ontdekt hij wat zijn levensdoel moet worden. Isa is een felle activiste, en vormt in de ogen van Jakob een bedreiging voor de toekomst die hij voor zijn zoon wenst. Maar zijn vader en zoon werkelijk zo verschillend? Allebei zien ze hoe hun leven dreigt te mislukken, allebei staan ze voor een keuze.
In dit proces lijken vader en zoon tegenover elkaar te staan, maar is dat wel zo?

En dan is er Berlijn, de stad die ook een mooie toekomst tegemoet leek te gaan. De Val was immers de uitgelezen kans om het beter te gaan doen. Maar wie de hoofdsteden van Europa ooit bezocht, weet dat het ook Berlijn niet lukt om een stad voor de inwoners te zijn. Zoals in al die grote steden blijkt dat de opwaardering van een wijk op sociaal, cultureel en economisch gebied ten nadele werkt van de lagere sociale klasse, waardoor die uit moet wijken naar de periferie en daar ‘slechte’ wijken ontstaan met de bijbehorende problematiek.

Het is vooral de stad Berlijn die onderwerp is van deze roman. Karolien Berkvens probeert aan de hand van vader en zoon Richter de achterliggende politiek uit te leggen. Dat lukt haar heel goed, zonder saaie uitweidingen. Haar romanfiguren worstelen met de gevolgen van hun ideeën en daden, zodat je als lezer meer inzicht krijgt dan via gewrochte krantenartikelen in vooraanstaande kranten. Als je dit boek uit gelezen hebt begrijp je beter hoe het zit. Of je er dan ook iets aan kunt doen blijft een vraag, maar nietsdoen werkt sowieso niet.

Een prachtroman, die deze tijd goed verwoordt. Er is te veel toerisme in de stad, te veel van hetzelfde als het gaat om het winkelaanbod en vastgoedontwikkelingen waarbij oorspronkelijke wijken op de schop gaan.

‘(-) ze hebben hun stad te grabbel gegooid.
Ze hadden hun eigen vastgoed verkocht en steeds meer ruimte aan investeerders gegeven en zo hadden ze ervoor gezorgd dat anderen niet meer in een huis, maar in iemands beleggingsobject woonden. Ze, dat waren de politici. Het begon tot Fabian door te dringen dat de hipsters en de yuppen en hun koffietenten en galeries niet de aanzet, maar het einde van het gentrificatieproces vormden. De stad stond niet in de steigers opdat het een mooiere, duurzamere plek zou worden, de stad werd opgeknapt om duurder te worden. De stad werd niet bebouwd, verhuurd en verkocht, omdat er mensen moesten leven, maar omdat er winst gemaakt moest worden.’

 
Karolien Berkvens studeerde Theaterwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam. In 2015 verscheen haar debuut Het uur van Zimmerman, dat genomineerd werd voor de Dioraphte Literatour Prijs en in het Duits werd vertaald.

ISBN 9789048821570 | Paperback | 256 pagina's | Lebowski | september 2018

© Marjo, 16 oktober 2018

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER