De atlas van afgelegen eilanden
Vijftig eilanden waar ik nog nooit ben geweest en ook nooit zal komen
Judith Schalansky

Judith Schalansky (1980) groeide op in de voormalige DDR (Oost Duitsland). De Berlijnse muur stond in haar kinderjaren nog recht overeind en reizen naar het vrije Westen was nauwelijks mogelijk. Het is dus ook niet zo verwonderlijk dat zij graag in atlassen keek. Ze volgde met haar vinger de lijnen van de rivieren, grenzen en meridianen. Dit vingerreizen zoals ze het zelf noemt ging gepaard met dromerij en fantasie. Vooral de kleuren op de kaarten die aangaven hoe hoog een berg of hoe diep een zee was sprak tot de verbeelding. Het riep een verlangen op naar verre landen.
Toen de muur allang gevallen was en reizen gewoon goed was geworden, bleef de liefde voor de atlas bestaan.

"Het raadplegen van kaarten kan weliswaar het verlangen naar verre landen dat dit veroorzaakt, verzachten, zelfs het reizen vervangen, maar is tegelijk veel meer dan een esthetische compensatoire bevrediging. Wie de atlas opslaat, neemt geen genoegen met het opzoeken van afzonderlijke exotische plaatsen, maar wil mateloos alles in één keer - de hele wereld. Het verlangen zal altijd groter zijn, groter dan de bevrediging van hetgeen verlangd wordt. Ook nu nog zou ik een atlas verkiezen boven welke reisgids dan ook."

Dankzij haar professor typografie stuitte zij op een kaart waar een eiland op stond afgebeeld en ze besefte dat alle 'eilanden niets anders dan kleine continenten zijn en de continenten op hun beurt niets anders dan heel grote eilanden zijn.' Tegelijkertijd besefte Judith Schalansky dat wij vinden dat de eilanden ver en verlaten liggen maar natuurlijk is dat afhankelijk vanuit welk perspectief je dat bekijkt. De inwoners van Rapa Nui - Paaseiland- noemen hun geboortestreek 'navel van de wereld.'

Dankzij de kaart en haar gedachten daarover was haar fascinatie voor eilanden geboren. Ze ging zich verdiepen in deze stukjes land, zocht informatie op, ontdekte verhalen, legendes, feiten, anekdotes etc. Uiteindelijk mondde haar zoektocht uit in dit boek waarin ze voornoemde bijzonderheden vertelt over vijftig eilanden die gesitueerd zijn in de Noordelijke IJszee, Atlantische Oceaan, Indische Oceaan, Grote Oceaan of Zuidelijke Oceaan.

Elk eiland blijkt een wereld op zich; sommigen worden geregeerd door een hardvochtige leider, een enkele keer is er een soort Utopia gecreëerd of is een eiland gekocht door een kluizenaar die niets liever heeft dan dat iedereen zo snel mogelijk van zijn eiland vertrekt. Op een ander eiland wordt regelmatig na een orkaan door meerdere bewoners zelfmoord gepleegd en op weer een ander eiland zitten massa's pinguïns die de mens aanvallen. Sommige eilanden zijn niet bewoond of onbewoonbaar omdat ze alleen uit zand of vulkanen bestaan.

Het mooie is dat Judith Schalansky ook elk eiland getekend heeft. Op de rechterpagina zien we het eiland topografisch afgebeeld en op de linkerpagina de coördinaten, de naam van het eiland en tot welk land het eiland behoort. We zien ook een klein aardbolletje waarop te zien waar het eiland zich bevindt en daaronder staat de tekst met bijzonderheden of een verhaal over het eiland.
Bij Rapa Iti - Frans Polynesië - staat bijvoorbeeld het mooie verhaal over een Franse man die al als kind droomde in een taal die niemand kende, hij sprak het vloeiend. Na een lange zoektocht blijkt het gesproken te worden op een piepklein Polynesisch eiland, waar de man dus nog nooit geweest was!
Een ander mooi stuk tekst is de oproep om als vrijwilliger te gaan werken op Raouleiland bij Nieuw Zeeland. Aardbevingen zijn aan de orde van de dag, de vulkanen zijn zeer actief, het terrein is ontoegankelijk, het werk inspannend en monotoon, de post wordt onregelmatig bezorgd etc. Ervaring met bergbeklimmen en ambachtelijk talent zijn van voordeel! Het gebied beslaat 29,4 km² ... Ga er maar aan staan!
En zo is er bij elk eiland wel iets te vertellen.

Judith Schalansky heeft met dit boek een grote schat aan informatie geleverd met daarbij verrassende en soms zeer vermakelijke tekst.
Fantastisch boek.

ISBN 9789056724900 Hardcover 144 pagina's Uitgeverij Signatuur februari 2014

© Dettie, 8 april 2014

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER