Een maand op het land
Joseph Lloyd Carr

Tom Birkin, een voormalig kunstacademiestudent, vecht in de eerste Wereldoorlog aan het front en ziet daar de meest verschrikkelijke dingen.
Hij verlaat de oorlog uit met een Shellshock, wat wij nu een posttraumatische stress- stoornis zouden noemen; hij stottert, heeft zenuwtrekken en beleeft in zijn dromen de meest afschuwelijke gebeurtenissen uit de oorlog nog een keer. Tot overmaat van ramp blijkt ook zijn vrouw bij thuiskomst er met een ander vandoor te zijn.
Hij snakt naar het maken van een nieuwe start om zo het stigma van oorlogsslachtoffer achter zich te kunnen laten.
Tot zijn vreugde krijgt hij via via de opdracht om in Oxgodby, een klein dorpje in het noorden van Engeland, restauratiewerkzaamheden uit te voeren in het plaatselijke kerkje. Onder het kalk van de muren bevindt zich daar een wonderschone muurschildering van het laatste oordeel en het is Toms taak om dat beetje voor beetje bloot te leggen en in oorspronkelijke staat terug te brengen, niet tot vreugde van de plaatselijke predikant overigens, die het allemaal maar geldverspilling vindt. Met die geldverspilling valt het reuze mee, Tom verdient een hongerloontje, maar hij kan slapen op de zolder boven de kerk en vindt het niet erg om zuinig te leven. De plaatselijke bevolking ontfermt zich al snel over hem en voorziet hem van maaltijden en ander toebehoren.

Rondom de kerk ontmoet hij Moon, die ook net terug is van het front en die de opdracht heeft een lang vergeten graf te vinden. Beide mannen sluiten al snel een vriendschap en slijten gemoedelijk werkend samen de dagen.
Tom gaat volledig op in zijn werkzaamheden, er blijkt een waar kunstwerk onder het kalk verborgen te zitten, en al restaurerend identificeert hij zich met de originele schilder en kijkt door diens ogen naar het werk.
Het toegewijde werken, de schoonheid van wat hij blootlegt, de rust van het dorp en vooral ook de lome kalme zomer doen hem zichtbaar goed. Hij dompelt zich er in onder en drijft steeds verder weg van de verschrikkingen van de oorlog. Wat hem betreft mag het altijd zo blijven;

“Er was die prachtige zomer zo veel tijd. Elke dag weer trok, naarmate de lucht lichter werd en heggen, schuren en bomen vorm kregen tot eindelijk de lange, golvende rug van de heuvels zich los tilde van de vlakte, de mist op.
Ik had een oneindig gevoel van tevredenheid en als ik al iets dacht, dan was het dat ik wenste dat dit altijd zou doorgaan; dat niemand ging, dat niemand kwam, dat herfst en winter altijd bleven talmen, dat de zomerse rijpheid altijd mocht duren, dat niets dit effen levenspad mocht kruisen.“

Het verleden laat echter zich niet altijd verdrijven, vooral niet in de gesprekken met Moon, die dezelfde oorlogshel als hij heeft meegemaakt, maar ook niet als hij bij mensen een dorp verderop een foto van hun in de oorlog overleden zoon op de piano ziet staat. Terug naar huis schreeuwt hij zijn onmacht uit naar een God die dat blijkbaar maar gewoon laat gebeuren.
Toch merkt Tom dat in de loop van de tijd zijn zenuwtrekken minder worden en ook dat een onbereikbare liefde, in de gedaante van de wonderschone domineesvrouw Alice, zijn intrede doet.

Een maand op het land is een prachtig, verstild boekje, licht van toon, terwijl het de zware onderwerpen niet schuwt en met wonderschone zinnen en sfeertekeningen. De zwoele lome augustusmaand kruipt al lezend onder je huid en voert je mee in de belevingswereld van de jonge Tom. Het is alleen veel te dun, het verhaal had van mij nog wel even door mogen meanderen.

J.L Carr werd in 1912 in Engeland geboren en overleed in 1994. Met dit boek werd hij genomineerd voor de Man Booker Prize en won hij de Guardion Fiction Prize. In 1986 werd het boek in het Nederlands vertaald en nu dus opnieuw uitgegeven, vermoedelijk omdat de eerste wereldoorlog dit jaar herdacht wordt. Het boek is zeker een nieuw publiek waard, dus hopelijk vindt het opnieuw zijn weg.


ISBN 978 90 468 16950 Hardcover 144 pagina's Uitgeverij Nieuw Amsterdam
Eerste druk 1980 Nederlandse vertaling 1986 Nieuwe uitgave mei 2014 Vertaling Marijke Emeis

© Willeke, 26 mei 2014

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER