Bezonken rood

Dit is het eerste boek dat ik lees dat over de gevangenenkampen van de Japanners gaat. Er is zoveel geschreven over de concentratiekampen, maar dit dan? Het vloog me naar de keel.
Jeroen Brouwers beschrijft in dit boek zijn relatie tot zijn moeder, die onherroepelijk getekend is door wat hij als kind met haar heeft meegemaakt in het Tjideng-kamp. Het is een jeugd getekend door gruwel, mishandeling en pijn. De indruk die het sadisme van de kampbewakers heeft gemaakt op de kleuter die Jeroen Brouwers dan is, is enorm. Zijn moeder werd, net als alle moeders, herleid tot een uitgehongerd, uitgemergeld hoopje botten met wat vel erover. Misbruikt en geslagen voor de ogen van de kinderen.

Bezonken rood is een aangrijpende getuigenis over een stukje geschiedenis dat ik nog niet kende. De beschrijvingen zijn afstandelijk en betrokken tegelijkertijd en doen met momenten kokhalzen.
Tegelijkertijd is dit boek ook een soort hommage. Een eerbetoon aan de moeder (die in het begin van het boek sterft en bij wiens begrafenis hij niet aanwezig wenst te zijn) die hij in de meest mensonwaardige omstandigheden met de ogen van een kleuter heeft gezien. Dat, en het feit dat zij hem later op kostschool stuurde (hij voelde zich verraden, zij zouden elkaar nooit in de steek laten), heeft zijn relatie met haar voorgoed vertroebeld. En niet enkel zijn relatie met haar, maar ook die met alle moeders, alle vrouwen.

Het boek heeft een heel eigen stijl, tussen dagboek, beschrijving en stream of consciousness in. Dit zorgt voor een springerig en tegelijkertijd ook erg onrustig effect, waardoor ik dit onmogelijk traag kon lezen, het was alsof ik door de bladzijden gejaagd werd, alsof te lang stilstaan bij een bepaald beeld dodelijk kan zijn. Hoe erg ik er ook van onder de indruk was, sommige herhalingen, die ongetwijfeld bedoeld zijn, werken voor mij erg storend. Ook het steeds weer opduiken van zijn korte betrekkingen met Liza en hoe haar gezicht en lichaam zich vermengen met dat van zijn moeder, zijn voor mij niet echt aan de orde en werkten enkel als vertroebeling van het verder toch wel haarscherpe beeld dat ons wordt voorgeschoteld.
Beklijvend.

Hardcover | Atlas | 2005 ISBN: 904501212X

© Elvira

Reageren? Klik hier!