Mijn pa is nooit alleen
Jan van Mersbergen

In Rocamadour, een stad in het Centraal Massief in Frankrijk, is een pelgrimsoord. In de twaalfde eeuw werden er de nog intacte overblijfselen gevonden van een monnik, die de naam Sint Amadour kreeg. Hij moet er honderden jaren gelegen hebben en leefde waarschijnlijk als kluizenaar.

Op het moment dat Jan van Mersbergen de grot bezoekt, denkt hij aan een andere kluizenaar: Jozef van den Berg.
Jozef van den Berg, geboren in 1949, was een Nederlands poppenspeler, toneelschrijver en acteur. Ook hij ging als kluizenaar leven. In 1989 was in Antwerpen de Belgische première van Genoeg Gewacht - een eigen bewerking van Wachten op Godot - maar voor de voorstelling begon sprak hij zijn publiek toe:

“Ik zal het u proberen uit te leggen. Ik hoop dat u één ding voor mij hebt en dat is respect voor mijn beslissing. Ik zal nooit meer spelen. Ik ben een werkelijkheid genaderd die niet meer te spelen is. Ik heb ontzettend lang gezocht, ben overal geweest. Uiteindelijk kwam ik tot de conclusie en die conclusie ben ik nu zelf, dat de zoeker zoekt, maar hij wordt gevonden. Daarom sta ik vanavond voor het laatst op de planken.’

In juli 1991 verliet hij zijn gezin en ging in de fietsenstalling van het gemeentehuis in Neerijnen wonen. Later verhuisde hij naar een zelfgebouwde kapel in de achtertuin van een dorpsgenoot. Jozef van den Berg gelooft dat hij geroepen is, zijn leven staat in het teken van God en gebed.

Gaat dit boek over deze twee kluizenaars? Of over Robinson Crusoe, die eveneens genoemd wordt, of die zwerver die Van Mersbergen later in Amsterdam ontmoet?
Toch niet. Het boek gaat over de vader van Jan, en ook over hemzelf. Autofictie noemt hij het. Hij wil in dit boek onderzoeken waarom deze drie mensen – Sint-Amadour, Josef van den Berg en zijn vader – kozen voor een leven in afzondering.

Zijn vader is misschien niet een kluizenaar als de andere twee, maar sinds hij eind jaren zeventig een lap grond kocht, is hij daar iedere dag heen gefietst. Het is twee voetbalvelden groot, en Van Mersbergen senior heeft er een paradijsje van gemaakt, waar na al die jaren nog steeds mensen komen. Het is nu een stichting, maar Jans ouders komen er nog steeds vrijwel iedere dag. Vaak samen, want ook daarom is de vader niet helemaal een kluizenaar. Zijn moeder werkte er ook, en sinds hij heeft erkend dat ze toch wel op leeftijd zijn en niet alles meer zelf kunnen, zijn er ook vrijwilligers die hen helpen.

Zijn vader, vertelt Jan, was natuurlijk wel alleen op het landje, maar hij vond daar het leven dat hij wilde leiden. Hij had een gezin, maar moesten tevreden zijn met een tweede plaats. Hadden Jan en/of zijn broer op zaterdag een voetbalwedstrijd? Vader kwam niet kijken. Ook later bij zijn kleinkinderen deed hij dat niet, op een enkele uitzondering na.  Een einzelgänger dus, zijn land is zijn alles. Tot in hun tienerjaren gingen de zoons mee, maar het bleek geen probleem toen ze dat niet meer wilden. Vader vond het prima in zijn eentje.
Maar was hij alleen? Als Jan ontdekt dat hij een dagboek bijhield, waarin hij schreef wat hij zoal deed iedere dag, over de vogels en andere dieren die hij zag. Hij schreef over zijn geluk in deze boeken.
Hij voelde zich er niet alleen, hij had de natuur.

Wat bezielt een man om zich terug te trekken uit het leven? (We lezen het niet in het boek, maar: waren er ook vrouwen?) Van Mersbergen springt steeds heen en weer van de ene kluizenaar naar de ander. Hij legt verbanden of erkent dat ze er niet zijn.
Wat opvalt is dat er vanuit de zoon geen enkel verwijt is. Zijn vader was er dan wel niet voor hem, maar is zijn geluk niet veel belangrijker? 
Uit dit boek blijkt begrip en begrip is de basis van een goede relatie. Ook al zou je zelf zo’n leven niet kunnen en willen leiden.

Van Mersbergen groeide op aan de Brabantse kant van de rivier de Merwede, ging naar de middelbare school in Gorinchem en verhuisde op zijn negentiende naar Amsterdam. Hij studeerde HBO Cultuur en Beleid en Cultuursociologie aan de Universiteit van Amsterdam.

ISBN 9789048859375| paperback | 176 pagina's | Uitgeverij Lebowski | februari 2022

© Marjo, 6 april 2022

Lees de reacties op het forum, klik HIER