De pianoman

Ergens in Friesland op een terp situeert Bernlef zijn verhaal over een ontoegankelijke jongen in een stug gezin. Op school wil het niet echt vlotten en pas als lerares Jenny hem kennis laat maken met de piano, blijkt er toch meer in het vat te zitten. Maar de onrust slaat toe en op een gegeven moment ontvlucht deze Thomas Boender zijn ouderlijke en vertrouwde omgeving en gaat zwerven.

Meteen opent het verhaal met een haast mystieke sfeer in een realistische zetting. Als lezer ga je meteen mee en denk je dat dit tot iets moois gaat opbloeien. Je verwacht dat Bernlef dit gegeven hier boven beschreven verder uitwerkt, maar dat doet hij dus niet; sterker nog, hij roept een sfeer op, verlaat die met een volgend hoofdstuk en de lezer belandt in een volgend sfeerbeeld. Dat was een verrassing, maar niet een aangename. Op een bepaald ogenblik in het verhaal begon me iets te dagen; ik ken dit verhaal. Waar heb ik dat eerder gehoord? Ja, natuurlijk vorig jaar leidde het verhaal van “de pianoman” in de media tot een hype. Bernlef heeft dat verhaal als uitgangspunt voor zijn novelle gekozen en daar gaat het mis. In begin denk je bij de mooie beschrijvingen nog dat hij het beeld van die stille, stugge jongen in zijn omgeving uitwerkt, maar dat breekt hij dus af en dan volgt helaas een op de hype gebaseerd nogal gemakzuchtig uitgewerkt zwerfverhaal.
De overgang van stugge in de zeeklei vastgegroeide jongen tot een zwerver die huis en haard verlaat is te abrupt. Tijdens deze zwerftocht waar hij al zijn spaargeld er doorheen jaagt, ontmoet hij het “zilveren meisje” op de dam in Amsterdam. Hier is de verstildheid van het begin vervlogen, staan we niet alleen met beide benen in de moderne tijd, maar in de meest realistische vorm daarvan, waardoor verdere verdieping uitblijft. De rest van het verhaal in Parijs en Engeland is vergelijkbaar. Alleen hier en daar flakkert een interessante wending of gedachtegang op, maar daar blijft het bij. Als Bernlef een eigen overtuigende draai aan het hype-verhaal had gegeven, had het heel goed kunnen worden. Nu voelt het aan als een gemiste kans. Mooi opgeschreven, leest vlot, maar is te divers en te krampachtig om geslaagd te noemen.

ISBN 9789059650626 hardcover, 89 pagina's, een uitgave van Stichting CPBN, productie Querido

© Roel, maart 2008

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik hier!