De filmvertelster
Hernán Rivera Letelier

Schrijven is schrappen wordt vaak gezegd. Hernán Rivera Letelier verstaat die kunst.
Als je dit prachtig gebonden boekje van 95 pagina's uit hebt, heb je het gevoel dat je een vuistdikke roman gelezen hebt.
In een paar woorden weet Hernán Rivera Letelier personages neer te zetten en een sfeer te creëren die je lang bijblijven.
De schrijver werd geboren in 1950 in Talca, in het zuiden van Chili, maar verhuisde al snel met zijn ouders naar het noorden, naar de Atacama-woestijn, de droogste ter wereld. Daar woonde hij in een mijnwerkersdorpje.

Dit boek gaat over die mijnwerkers, ze werken in de salpetergroeves. De meesten zijn straatarm en wonen in barakken. Zo ook de toen tienjarige Maria Margarita, de vertelster van dit verhaal. Samen met haar vader en vier broers proberen ze het hoofd boven water te houden. Na het ongeluk in de mijn waardoor haar vader invalide raakte is de vijfentwintig jaar jongere moeder vertrokken. Van vader mag niemand het meer over die 'gladde aal' hebben. Vader zelf drinkt sindsdien elke dag een fles wijn leeg, waar natuurlijk nauwelijks geld voor is.
Veel vertier is er niet in het kleine plaatsje maar er is wel een bioscoop waar films vertoond worden met Gary Cooper, Marilyn Monroe, Charlton Heston, of een Mexicaanse film vol liedjes.
Vòòr vaders ongeluk ging het hele gezin regelmatig naar de film.

'Vandaag draait er een met Audie Murphy,' zei mijn vader (in die tijd waren filmsterren het interessantste van de film). En dan trokken we onze mooiste kleren aan. En zelfs andere schoenen. Mijn moeder kamde het haar van al mijn broers. Ze kamde dat met citroensap en maakte er een kaarsrechte scheiding in. Behalve bij Marcelino, mijn jongste broer, die haar had dat even stug was als de manen van een paard en dat hoe je het ook kamde zich niet in het gareel liet brengen. Bij mij maakte mijn moeder met zwarte elastiekjes een paardenstaart die ze zo strak aantrok dat mijn ogen bijna uit mijn gezicht sprongen.
We gingen altijd naar de avondvoorstelling.

Helaas is na het ongeluk het inkomen dermate drastisch gedaald dat met het héle gezin naar de film gaan er niet meer in zit. Daardoor komt vader op het idee een wedstrijd te organiseren. Elk kind gaat om beurten naar een film en moet die navertellen, degene die het best de film kan navertellen wordt de officiële filmverteller. Tot haar grote geluk wint Maria Margarita, zij vertelt daarna vol passie en inlevingsvermogen, bijna als een volleerd actrice, elke film na.  Ze kan zo goed vertellen dat mensen uit het dorp naar haar komen luisteren. Op school maakt ze atributen om het effect te verhogen zoals het masker van Zorro, of  sluiers en tulbanden voor Arabische films, sombrero's voor Mexiaanse films maar ook de bolhoed, stok en het snorretje dat Charlie Chaplin gebruikte.  Ze wordt een plaatselijke beroemdheid en verdient er zelfs wat geld mee. Ze wordt zo bekend dat ze bij mensen thuis gevraagd wordt maar helaas betekent dat het begin van het einde...

Het is knap om  met zo weinig woorden zo'n indrukwekkend verhaal te schrijven. Je ziet het meisje in het  armoedige huis vol vuur staan te vertellen met om zich heen de bewoners van het plaatsje, zittend op de grond of de oude gammele bank of de grote steen die de kinderen ook als zitplaats 'verkopen'.  Je ziet de mensen buiten onder het raam zitten om toch vooral mee te kunnen luisteren. Je proeft de sfeer in de bioscoop waar de jongens de meisjes proberen te versieren. Tussen de regels door voel je het verdriet van Maria Margarita om het vertrek van haar moeder maar toch is het geen loodzwaar verhaal.
Het boekje is geschreven in de typerende sfeer die alleen Zuid-Amerikaanse schrijvers weten te bewerkstelligen. Het verhaal is ietwat melancholiek, ietwat gelaten maar gelukkig ontbreekt de humor niet. De schrijver weet met kleine, korte zinnetjes net die opmerkingen te maken waardoor het allemaal niet te zwaar wordt.
Het is een juweeltje van een boekje dat je iedereen cadeau zou willen geven. Voor de prijs hoef je dat in ieder geval niet te laten.

ISBN 9789056723507 Hardcover, gebonden met leeslint, 95 pagina's, Uitgeverij Signatuur januari 2011
vertaald door M. Vanderzee

© Dettie, 22 januari 2011

Lees de reacties op het leestafelforum en/of reageer, klik HIER