1q84
Haruki Murakami

Ongelofelijk blij was ik met de eerste twee - prachtige verzorgde hardcovers-  in het Nederlands vertaalde delen van de nieuwe Murakami getiteld 1q84.  Selexyz Amsterdam had er zelfs, à la Harry Potter, een nachtfeest van gemaakt. Op de dag van uitgifte gingen op klokslag 24.00 uur de deuren open en konden mensen de boeken aanschaffen. Omdat het zulke dikke boeken zijn had ik er tijd voor vrijgemaakt om ze te lezen en heerlijk  in de zon genesteld in de lekkere rieten tuinstoel begon ik in 1q84.

Het begint met een moord... een kille, koele moord... door een vrouw, Aomame, gepleegd. We lopen met haar mee naar de plek waar het moet gebeuren. Ze stond in een file en had een afspraak met de later door haar omgebrachte man. Ze zat in een taxi. de chauffeur wijst haar op een trap, die kan ze aflopen en dan is ze in de buurt van een station en kan ze nog op tijd zijn voor haar afspraak.  Aomame besluit dit te doen. De taxichauffeur waarschuwt haar...
'En dan nog iets,' zei de chauffeur in het spiegeltje. 'Onthoud dit vooral goed: schijn bedriegt.'
Schijn bedriegt, herhaalde ze bij zichzelf. En toen, met een lichte frons tussen haar wenkbrauwen; 'Wat bedoelt u daarmee?'
'Ik bedoel dit.' De chauffeur koos zijn woorden zorgvuldig. 'U gaat nu iets doen dat niet egwoon is. Vindt u niet? Gewone mensen lopen niet op klaarlichte dag de noodtrap van een snelweg af. Vooral dames niet.'
'Daar hebt u waarschijnlijk gelijk in, 'beaamde ze.
'Dus als u zoiets doet, kan het gebeuren dat de dingen om u heen - hoe zal ik het zeggen?  - er een tikkeltje anders gaan uitzien dan eerst. Iets dergelijks is mij ook ooit overkomen. Maar laat u door die schijn niet bedriegen. Er is altijd maar één realiteit.

Dit gedeelte kondigt de verdere loop van het verhaal aan. Nadat Aomame haar taak, de moord, volbracht heeft merkt ze vreemde dingen op. Ze constateert dat de politie andere uniformen dragen, ze ziet twee manen in plaats van één. Ze komt tot de ontdekking dat ze in een parallelle wereld leeft en noemt het 1q84 de q staat voor vraagteken.  In werkelijkheid is het 1984. Maar wat is de werkelijkheid?

Tengo is een wiskundeleraar en is eindeloos bezig met zijn te schrijven boek. Hij had meegedongen naar de Debutantenprijs van uitgever Komatsu's tijdschrift. Komatsu had zijn manuscript met plezier gelezen, er moest wel het een en ander aan veranderd worden maar als Tengo dat gedaan heeft dan wil Kumatsu als eerste dat manuscript weer lezen. Tengo gaat accoord en herschrijft en herschrijft en herschrijft.
Inmiddels heeft Kumatsu hem een baantje bij zijn uitgeverij bezorgd en uiteindelijk mag hij ook de inzendingen voor de Debutantenprijs lezen. En dan is daar het debuut dat opvalt. Het heet Een pop van lucht, geschreven door ene Fukaeri. De stijl is belabberd maar de inhoud origneel. Of Tengo ghostwriter wil worden? Of hij dat manuscript wil herschrijven? Met toestemming van Fukaeri natuurlijk... Komatsu wil geen nee horen en eigenlijk wil Tengo ook wel, het verhaal fascineert hem.
En hiermee begint voor Tengo een bizar avontuur. Hij bezoekt de schrijfster en alles blijkt heel anders dan hij aanvankelijk gedacht had. Zij is een zeventienjarig dyslectisch meisje die geschreven heeft over een commune waarin een meisje opgesloten wordt met een dode geit. Het was immers haar schuld dat die geit dood is. Maar 's nachts komen uit die geit 'Little people'  gekropen...
De commune blijkt echt te bestaan, en daar gebeuren heel akelige dingen met heel jonge meisjes. Ook de 'Little people' blijken echt te bestaan.


Mijn aanvankelijke vreugde over de nieuwe Murakami zakte behoorlijk in. Ligt het aan mij? Ik houd niet van verhalen over moord, dat ten eerste, maar ja het is wel een Murakami, dacht ik toen nog. Aomame leidt een erg bizar leven, de verhalen over haar staan me tegen. Ze neemt wraak op mannen die zich vergrijpen aan vrouwen. Ze vermoord deze 'heren'. Maar ja, het is een Murakami, waarschijnlijk heeft het een functie, en dat is ook zo. Tengo is nog de meest 'normale'  in het boek. De schrijfster van Een pop van lucht is ook wel erg bizar en wat moet ik met die Little people? Ik las in een recensie dat ‘Little people’ moet worden gelezen als Murakami’s tegenhanger van Big Brother uit George Orwell’s 1984. Ze zijn net zo alwetend en sturend op de achtergrond aanwezig.'
Ik houd niet van de wezens als  In de ban van de ring Tolkien, en daar lijken ze veel op las ik ook in een recensie.  Daar staat ook in dat Murakami met zijn personage Aomame verwijst naar Stieg Larsons boeken.

Ik kan me helaas niet verplaatsen in deze personages (zij wel in elkaar) en voel niets van nieuwsgierigheid over hoe het verder zal gaan.
Maar ja het is wel een Murakami fluisterde steeds dat stemmetje in mijn hoofd. In zijn vorige boeken accepteerde je ook de onwaarschijnlijk mooie oren, het verhaal over dat ene schaap enz. enz. Waarom ging dit me dan steeds meer tegen staan? Opeens wist ik het! Wat ik in dit boek mis is de speciale humor van Murakami. Alles wordt bloedserieus gebracht. Waar je bij zijn andere verhalen regelmatig kon glimlachen en kon genieten van zijn onwaarschijnlijke maar ook menselijke personages met hun bijzondere karakters ontbreekt nu die subtiele, milde ondertoon, die verfijnde stijl en respectvolle benadering van Murakami mét die humor. Aomame is een wraakmachine die alleen voor Tengo gevoelens heeft. Zij en Tengo beleefden ooit één, secondendurend, speciaal moment. Beiden leven ze in de parallele wereld 1q84.

Het verhaal is bizar, het gaat anders dan in Murakami's  andere boeken, in mijn ogen, te ver. In zijn andere boeken denk je nog, het zou zomaar eens kunnen. Murakami kon de gekste situaties, de meest vreemde mensen geloofwaardig neerzetten maar in deze twee boeken blijven het (voor mij) boekpersonages.  Natuurlijk is de fantasie van Murakami weer enorm, dat staat buiten kijf. Zijn stijl is er natuurlijk ook weer prachtig. Maar echt enthousiast ben ik dit keer niet.  Ik heb met veel pijn en moeite verder gelezen, het boeide me niet, maar dat ligt volledig aan mij, ik houd niet van dit soort verhalen.  De boeken gaan naar iemand anders die denkelijk meer geniet van deze boeken dan ik... wordt vervolgd.

ISBN 9789045023304 Hardcover deel 1 429 pagina's,  deel 2 382 pagina's Uitgeverij Atlas juni 2010
Vertaald door Jacques Westerhoven

© Dettie, 15 juli 2010

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER