Verzwegen oorlog

Frits Criens 'kende' ik tot nu toe alleen als dichter. De meeste van zijn gedichten worden light verse genoemd. (Hoewel zijn laatste bundel meer serieuze poëzie bevat)  Light verse is een benaming voor die gedichten die een wat lichtere, meer speelse toon hebben. Vaak worden deze gedichten door de critici niet volledig serieus genomen. Persoonlijk ben ik echter van mening dat je voor goede light verse (zoals Criens maakt) inhoud moet hebben, anders kun je geen light verse schrijven, dat zouden dan melige rijmpjes worden. Dat Criens' werk wel degelijk inhoud heeft, bewijst hij wederom met dit boek.

Het verhaal betreft een vrouw in haar laatste levensdagen. Ze is door toedoen van een pater opgenomen in een verzorgingshuis. Haar voormalige woning werd afgebroken. De vrouw heeft een zeer eenzaam leven geleid maar het was eerder de buitenwereld die haar eenzaam vond dan zij zelf. Ze was graag alleen, wilde geen gesprekken over ditjes en datjes.
De pater is de enige waar ze contact mee heeft, hem vertelt ze over de oorlog (WOII).

Ze werd aan het eind van de oorlog, samen met enkele duizenden andere mensen, door de Duitsers geëvacueerd van het Maasfront in Limburg naar Friesland, in een veetrein... Onderweg werd deze trein meerdere malen onder vuur genomen door de geallieerden. De reis was een verschrikking, voor haar ogen gebeurden er de verschrikkelijkste dingen.
Eenmaal in Friesland wordt ze ondergebracht bij een boer en boerin die haar eigenlijk helemaal niet in huis wilden. Dat laten ze haar heel goed merken ook. Ze krijgt nauwelijks te eten, moet keihard werken om haar eten te verdienen. Vooral de vrouw is enorm minachtend, de boer lijkt onder het juk van zijn vrouw gebukt te gaan. Maar ook dit pakt anders uit, ze houdt er vreselijke herinneringen aan over.

Aan de pater vertelt ze ook over haar leven na de oorlog, hoe ze de reis en de tijd in Friesland niet meer uit haar hoofd kreeg. Hoe ze jarenlang op pillen leefde en daardoor nauwelijks enig gevoel had, niets raakte haar meer. Als ze al met iemand over de evacuatie praatte dan 'stelde dat niets voor', waar heeft ze het eigenlijk over, ze heeft het toch overleefd?
Ze vertelt over haar grote liefde, Tien genaamd, hoe gelukkig ze met hem was. Hij begreep hoe zij in elkaar zat. Bij hem voelde ze dat ze iemand was, eindelijk betekende ze iets. Maar ook vertelt ze over haar enorme schuldgevoelens rond zijn dood, over haar schaamte over de dingen die ze gedaan heeft.
Soms hallucineert ze, ziet ze Tien of beelden uit de oorlog, soms is ze verrassend helder. Ze takelt echter steeds meer af, tot het einde daar is...

Het is een indrukwekkend, rauw verhaal.  Alles wordt in de directe taal van de vrouw verteld. Geen mooie of bedekte woorden voor de verschrikkingen die ze zag. De vrouw heeft uitgesproken meningen over bijv het geloof, mensen etc. Ze zegt alles recht voor z'n raap. In het begin had ik daar moeite mee. Het verhaal is hard, maar een oorlog is ook keihard. Hoe verder je leest hoe meer je gaat begrijpen waarom ze is zoals ze is.  Ze nam beslissingen en deed dingen die ze achteraf betreurt, ze maakte ook keuzes waar ze nu nog vrede mee heeft.
Soms waren de overstappen naar situaties voor mij een beetje te groot. Moest ik even een klein stukje teruglezen. Maar dat komt waarschijnlijk eerder omdat ik te snel verder willen lezen  dan dat de korte verwijzing er niet staat. Het verhaal blijft na het beëindigen nog even nazinderen. Aangrijpend, indrukwekkend, inzichtgevend... Veel mensen zullen de verhalen over de oorlog verzwijgen, omdat het te gruwelijk of in een tijd van vrede onbegrijpelijk is, dit boek doet recht aan de zwijgers.

ISBN 9789089540836 Paperback, 296 pagina's, uitgeverij Elikser 2009

Dettie, 4 mei 2009

Lees de reacties op het forum, klik hier