Het belang van schone ramen
Frits Criens


Het kiezen van een pakkende titel kan Frits Criens niet ontzegd worden; Het belang van schone ramen. De titel klopt ook nog eens precies met de inhoud van het boek, al kun je je dat als lezer bij aanvang nog niet voorstellen.
Het boek begint al even pakkend, want al op de eerste pagina wordt de hoofdpersoon, Viktor Bayan, opgewacht door de dood in hoogsteigen persoon, die gekleed is in een duur Italiaans maatpak. Gevoel voor smaak kan de dood niet worden ontzegd.
Zijn boodschap is duidelijk; morgenavond klokslag tien voor zes zal hij Viktor komen halen. Op de vlucht slaan is zinloos. Viktor gaat er van uit dat het loos alarm is, maar besluit voor de zekerheid toch enkele maatregelen te nemen. Hij maakt een lijst met prioriteiten die voor die tijd nog gedaan moeten worden;

1.      Fanatiek zoeken naar een oplossing om de dood tegen te houden
2.      2 flessen jonge klare en kratje bier kopen
3.      Een bestemming vinden voor de piano
4.      Ramen lappen
5.      Voordeur schilderen
6.      Zich onder voorbehoud afmelden bij de instanties

Als lezer vraag je je die eerste pagina’s voornamelijk af waar je in vredesnaam in terecht gekomen bent, maar langzaam tekent zich een beeld af van Viktor, zijn omstandigheden en zijn verleden en wordt de situatie duidelijker. Viktor heeft een manische stoornis. Enkele maanden terug is zijn moeder overleden, met wie hij een hechte, volgens zijn psychiater een ongezond hechte, band had.
Na haar dood is hij gestopt met zijn medicatie en begonnen met drinken, dit zonder medeweten van zijn psychiater dokter Karlof die hem lithium en andere medicatie voorschreef.
Viktor heeft een grote aversie tegen al deze pillen, ze maken dat hij zich vlak voelt en niet meer zichzelf. Hij verwijt dokter Karlof dat hij door het slikken van die pillen veel belangrijke momenten gemist heeft van het ziek zijn en sterven van zijn moeder. Het is genoeg geweest, hij wil leven zonder pillen en nu zijn moeder er niet meer is om toezicht op zijn medicijngebruik te houden ziet hij zijn kans schoon. Hij voelt zich heerlijk, sterk en euforisch. Eindelijk is hij weer zijn oude zelf.

De combinatie van drank en het stoppen met de pillen brengen hem al snel in een staat van manie waarin waan en werkelijkheid door elkaar lopen en iedere rem wegvalt. De enige die nog een rem vormt is de stem in zijn hoofd die hij ‘Vittoh’ noemt, de naam die hij zichzelf gaf als kind. Vittoh kalmeert hem en probeert hem af te remmen en tot rede te brengen, maar hoe verder het verhaal gaat, hoe stiller de stem van Vittoh wordt.
Viktor is niet meer te stuiten, hij waant zichzelf de uitverkoren profeet van de god Bayan, die gekomen is om de wereld te redden, hij stort hij zich in megalomane projecten om zijn tuin ontoegankelijk te maken voor de naderende dood en dompelt zich onder in argwaan en achterdocht over de hele wereld die complotten smeet om hem, Viktor Bayan, van zijn missie af te houden, terwijl hij ondertussen bij non-stop alcohol tot zich neemt.

Als lezer hap je intussen regelmatig naar adem. Criens sleept je aan je haren mee het verhaal in. Je voelt de waanzin van Viktor en je voelt de dood naderen die hem op de hielen zit. Het boek gaat niet alleen over iemand die een bipolaire stoornis heeft en ontremd is, maar ook over angst voor de dood en het ontlopen daarvan. Kun je de dood te slim af zijn, of trek je hem door er zo voor op de loop te zijn juist aan?

Criens heeft zich door gesprekken met mensen met een bipolaire stoornis en vermoedelijk ook door heel veel lezen, een beeld gevormd van deze ziekte en heeft dat knap weten om te vormen tot een personage waar je ondanks alles sympathie voor krijgt. De psychiatrische verpleegkundige die hij dit boek na afloop liet lezen vertelde hem dat Viktor Bayan zomaar morgen haar werk binnen zou kunnen wandelen. En ook ik zag hem voor me, Viktor Bayan.
Al lezend wilde ik vooral doen wat niemand in dit boek echt lijkt te lukken… hem stoppen en tot kalmte manen.

Een boeiend boek wat indruk maakt en wat ondanks de ernst en de razernij van het verhaal je af en toe een glimlach ontlokt. Een boek dat na afloop nog even doorraast in je hoofd.

ISBN 9789079226160  Paperback  296 pagina's Uitgeverij LVD-U Heerlen maart 2014

© Willeke, 7 april 2014

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER