De niet verhoorde gebeden van Jacob de Zoet
David Mitchell

In een interview bij het radioprogramma De Avonden vertelde David Mitchell dat hij in 1994 tijdens een backpackvakantie bij toeval in een klein museum kwam waar hij voor het eerst kennis nam van het bestaan van Deshima. Dat was een klein kunstmatig, waaiervormig eilandje  in de haven van Nagasaki  in Japan. Dit eilandje was vanaf 1641 tot 1859 een Nederlandse handelspost en het enige contact tussen de westerse wereld en het afgesloten Japan. Toen David Mitchell dit zag dacht hij, als je hier geen roman over kunt schrijven dan kun je het schrijven wel vergeten. (Toentertijd had hij nog geen boek gepubliceerd). Nu, 16 jaar later, voelde hij zich rijp genoeg om het verhaal te schrijven. Wat Mitchell vooral fascineerde was de plaats. Deshima was het kattenluikje naar Japan. Nederlanders mochten alleen op Deshima zelf verblijven, ze mochten Japan niet in. Het enige contact met Japanners was met tolken, handelspartners en prostituees. Bijbels werden in beslag genomen, Japan was erg bang voor christelijke invloeden en/of missieposten. Mitchell stelde zich voor hoe het moet zijn geweest daar te leven op zo'n piepklein eilandje.

Door in het boek het fictieve figuur Jacob de Zoet op te voeren kon hij over het leven op het eilandje vertellen.
Jacob de Zoet is een rechtschapen man die samen met Opperhoofd Vorstenbosch de corruptie van de VOC zal aantonen. Daarvoor komt hij eind 1799, zijnde boekhouder, naar Doshima. Hij laat Anna achter, met haar zal hij trouwen als hij als rijk man terugkeert naar Domburg, zijn woonplaats.
Op het eiland ontmoet hij dokter Marinus een aanhanger van De verlichting. Hij raakt bevriend met deze aanvankelijk stugge, norse man. Dokter Marinus geeft les aan o.a. Orito een Japanse vroedvrouw die zijn lessen mag volgen omdat zij het leven van een kind van een invloedrijke Japanner heeft gered. Jacob de Zoet wordt verliefd op haar. Zij spreekt een beetje Hollands en af en toe praten ze af met elkaar wat eigenlijk niet mag en kan volgens de Japanse regels. Jacob is zo verliefd op Orito en is zo in bezig met manieren te vinden om met haar in contact te komen dat hij niet merkt dat Vorstenbosch en zijn 'aanhangers' Jacob langzaam in de val lokken. Vorstenbosch blijkt niet zo correct als hij zich voordoet. De enige echt eerlijke man blijkt De Zoet te zijn, die het dan ook zeer zwaar te verduren krijgt. De liefde voor Orito blijft bestaan hoewel het ondenkbaar is dat zij een paar kunnen vormen.

Aanvankelijk denk je wat een ongelofelijk saaie man is die De Zoet. Hij sukkelt maar wat voort, doet zeer nauwgezet zijn werk en veel humor of avontuur zit er niet bij. Maar langzamerhand ontwikkelt hij zich tot een man met karakter die zich staande weet te houden in de bizarre wereld van het eilandje met de ingewikkelde regels van de Japanners. De tolken vormen ook een belangrijke spil in het verhaal. Zij proberen woorden te verzachten of vertalen onhebbelijkheden niet waardoor er toch ook weer onduidelijkheden ontstaan. Jacob leert langzamerhand redelijk Japans te verstaan en spreken, maar eigenlijk is dit ook niet wenselijk. Uiteindelijk blijft De Zoet door allerlei oorzaken langer in Deshima dan hij gedacht had. 

Het verhaal is opgedeeld in drie delen. Het eerste deel is voornamelijk het verhaal van Jacob de Zoet, hoe hij arriveert in Deshima en daar zijn weg moet zien te vinden. Het tweede deel is het verhaal van Orito en het laatste deel weer over De Zoet en de ondergang van de VOC. Wat zo knap van Mitchell is dat hij bijna nergens een beschrijving geeft van de omgeving en toch weet je hoe het er daar uitgezien moet hebben. Ook de sfeer is ongekend boeiend weergeven. Je hebt het gevoel dat je zelf op Deshima geweest bent en gesproken hebt met De Zoet. Mitchell laat je kennis maken met de personages door hun innerlijke gedachten tijdens dialogen weer te geven. Dat zorgt voor extra spanning in het verhaal. Alles moest zeer diplomatiek gebeuren, één misstap en het kon je letterlijk de kop kosten.  De Zoet zegt heel andere dingen dan hij denkt, dat moet hij wel wil hij iets bereiken. Maar zijn grootste kracht is zijn eerlijkheid. De Japanners waarderen dat en het zorgt er voor dat De Zoet met steeds meer respect behandeld wordt. Naast De Zoet is dokter Marinus een onvergetelijk personage. Zijn humeurigheid maar ook zijn grote kunde dwingt ook respect af.

In het interview vertelde David Mitchell ook dat de Nederlandse uitgever tijdens de vertaling naar het Nederlands, vijf specialisten naar de historische juistheid van het verhaal hebben gekeken. Niets is volgens Mitchel erger dan een buitenlandse schrijver die de verkeerde informatie geeft over jouw land. Ook de dialecten zoals Zeeuws, Fries, West-Fries werden door de vertalers nauwkeurig nagegaan. Klopte de uitspraken wel met het dialect dat gesproken werd.  Mitchell stelde dat je wel weet dat je een roman leest maar het moet wel zo zijn dat je verder wil lezen. De lezer moet het gevoel hebben dat het klopt en hij is ook erg blij met de grondige aanpak van uitgevrij Ailantus en de vertalers Harm Damsma en Niek Miedema. 

Het boek zelf is goed verzorgd. Prachtige omslag, mooi dun papier en een prettige bladspiegel. Een boek dat zowel qua omslag als inhoud een grote aanwinst voor je boekenkast is.

ISBN 9789089530097 Paperback 618 pagina's | Ailantus | mei 2010

Dettie, juni 2010

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER