Lege lijnen
Bart Smout

Een moderne roman in vorm en verhaal. De hoofdpersoon is een figuur zoals we die de laatste jaren vaker tegenkomen in de literatuur: een jongen zonder initiatief, een jongeling die geen richting geeft aan het leven maar het enigszins willoos ondergaat. Hij heeft geen naam, is gewoon 'de jongen'.
Hopelijk bedoelt de schrijver dit niet als een pars pro toto, waarbij de vrienden van de jongen, wel bekend met een naam, de uitzondering op de regel vormen.  Daar komen we evenwel niet achter, zoals we heel veel niet echt zullen wèten als het verhaal eenmaal verteld is.
De lezer maakt kennis met de jongen als hij zijn eindexamen achter de rug heeft en op het punt staat met een vriend te vertrekken voor een reis door Europa. Zes maanden zal hij wegblijven, is de bedoeling. Hij stapt op de bus naar Benidorm, waar hij zijn vriend Manuel zal ontmoeten. Nou ja vriend: toevallig ontmoet je iemand die je steeds opnieuw tegenkomt en je blijkt wel met elkaar overweg te kunnen, denkt de jongen. Hij ontkent ook niet dat hij anders is dan hij is. Als Manuel hem verwijt dat hij geen initiatief neemt zegt hij:

'wat wou je nou zeggen? Dat jij verder bent in keuzes maken en verantwoordelijk zijn en balblabla en ik niet? Ik bedoel, laten we wel wezen, uiteindelijk zitten we toch hier samen in dit wegrestaurant. We hebben op dezelfde school gezeten, hebben ondertussen wat geneukt, gezopen en geblowd - ik misschien iets meer dan jij -, hebben onze diploma's gehaald - oké, ik ben twee keer blijven zitten, jij niet, maar wat maakt het uit? - en zijn naar samen Spanje gegaan om uiteindelijk hier met z'n tweeën te zitten met ieder een bak bovengemiddelde goede koffie in de hand. Dus, wat maakt het uit? Keuzes of geen keuzes, uiteindelijk ben jij geen stap verder dan ik, en ik niet dan jij. Het doet er niet toe, snap je? Trouwens, vaak valt er helemaal niets te kiezen in het leven, zijn de dingen gewoon zoals ze zijn zonder dat je er ook maar een reet aan kunt veranderen.'

In Madrid, waar de twee jongens net als overal de bloemetjes buiten zetten -een echt culturele reis is het niet- ontmoet de jongen het meisje Celia. Ze werkt als animeermeisje in een nachtclub, en ook al weet de jongen dat ze een hoertje is, hij is gefascineerd door haar en ziet geen ander meer. Hij laat voor haar zijn vriend in de steek. En terug in Nederland, - omdat zijn geld op was moest hij wel terug - beseft hij dat hij haar terug wil zien. Dan zit er niets anders op dan te gaan werken, en misschien is het ook wel handig om Spaans te gaan leren. Verder dan dit gaat hij niet: het werk bestaat uit lopendebandwerk en de cursus Spaans volgt hij aan een volksuniversiteit. Als je daar ooit zo'n cursus hebt gevolgd, is de beschrijving er van genieten...
En dan loopt inderdaad het leven zoals het loopt: op zijn werk ontmoet hij het meisje Cyrille. Zij maakt niet alleen zijn eentonige dagen dragelijk, hij beseft ook dat er dagen zijn dat hij niet eens aan Celia denkt.  Maar Cyrille vertrekt naar Londen, en daar staat de jongen dan. Zijn werk heeft de zin verloren, met zijn ouders, broertje en zusje heeft hij geen band, net zo min als met vrienden, en dan staat daar dat reclamebord op
straat: 'Madrid 35 euro'!
En passant ontdekt hij nog de doos met het verleden van zijn vader, een van de vele onuitgewerkte hints van de schrijver. Zoals het ook zeker niet zonder betekenis is, dat het boek begint met de vader.

De lijnen uit de titel komen ook vaker terug. De jongen begrijpt geen lijnen. Als hij probeert een kaart te ontcijferen zijn dat 'lege lijnen, die of nergens leken te eindigen of uitkwamen in plaatsen waar hij zich geen voorstelling van kon maken.' Later als hij terugkijkt op zijn 'avonturen' beseft hij dat hij het lijntje gekozen heeft dat de verkeerde kant inging.  En op het bedrijf waar hij werkt staat hij op een van de lijnen, productielijnen waar je wel moet zorgen dat je doet waar je voor staat, anders loopt het lijntje niet.

Beetje roadnovel, beetje ontwikkelingsroman, beetje vader-zoonverhaal, en het geheel overtuigt. Doordat Smout vaak alleen kort verwijst naar de dingen, wordt de lezer als het ware gedwongen het verhaal zelf in te vullen. Daardoor blijft het in je hoofd hangen. Goed debuut!

'Olympia was geen hoerentent. Niet voor de jongen. Hij zag hoe de tweebenige verleiding besnorde en bebaarde begeerte liet betalen. Hij zag het vermengde bloed suizen onder gekerfde huid; het suikerwit branden onder rood ontstoken neusvleugels, het verplicht lachen om slechte grappen uit stinkende monden.'

'Haar geduld met de wereld vrat haar vanbinnen langzaam op, sloop naar buiten door haar poriën en mond, het had de geur van sherry en sigaretten.'

Zijn stad, te groot voor een dorp, te klein om echt iets voor te stellen, stond volkomen onverschillig tegenover alles wat hij in Madrid had meegemaakt.'

ISBN 978 90 446 1314 8 Paperback 214 pagina's | Uitgeverij Prometheus | september 2009

© Marjo, september 2010

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER