De gifhouten bijbel

In 1959 naar Kongo.
Een Amerikaans gezin gaat in 1959 naar Kongo. De vader, Nathan Price is een zendeling, een fanatisch soort zendeling. Hij, zijn vrouw, Orleanne Price en vier dochters gaan tegen de zin van het zendingsgenootschap naar Afrika. Het is dan al onrustig in Kongo. Zij gaan toch zonder enige kennis of voorbereiding. De moeder neemt b.v. cakemeel meer om taarten te bakken als de meisjes jarig zijn. De vader neemt zaad mee, bonen, tomaten enz. Hij is van plan om Afrika aan voedsel te helpen, zowel voor de maag als voor de geest. Zij hebben geen idee van wat ze moeten meenemen of wat ze daar zullen aantreffen. Geen enkele kennis over het land, het klimaat en vooral niet over de mensen.

De hoofdstukken
Elk hoofdstuk wordt verteld door een van de vrouwen / meisjes. De moeder, vrouw vertelt het verhaal van haar eigen tekortschieten. Het niet op tijd vertrekken. De machteloosheid van haar situatie, maar vooral over haar fouten. Rachel, de oudste, een egoistisch meisje van bijna 16. De pubers Leah en Adah, een tweeling waarvan Adah lichamelijk gehandicapt is. Leah zegt dat zij de helft van haar zus heeft opgegeten nog voor de geboorte. En dan is er Ruth May, de jonste, van 5, een nakomelingetje. Zij vertellen elk op hun eigen manier over de gebeurtenissen in de Kongo.

Taal
Rachel doet dat in cliché’s die ze consequent verkeerd gebruikt. Dat is heel grappig. Zij is geobsedeerd door haar uiterlijk en een beetje gevoelsarm. Over een man die te eten komt zegt zij, “Hij valt natuurlijk buiten mijn kleurenschema. (Bedenk dat de meisjes uit Georgia komen waar rassenscheiding nog normaal is.) Leah aanbidt haar vader en is tegelijk erg bang voor hem, net als de rest van de familie. Naarmate het boek wordt zij steeds cynischer. Heel treurig voor het kind maar wel grappig. Zij is de meest normale wat de verteltrant betreft. Zij is erg intelligent en weet de lezer duidelijk te maken dat het echt is wat er gebeurt. (De schrijfster heeft een deel van haar jeugd in de Kongo doorgebracht. Zij is dus bekend met de omstandigheden daar.) Haar tweelingzus Adah is net zo inteligent als Leah maar praat niet. Zij gebruikt haar ‘taal’ op een hele andere manier. In palindromen, anagrammen en keerwoorden. Als zij volwassen is doet ze dat niet meer. Dat vond ik ook een van de vondsten van het boek. Het gebruik van de taal. Het verhaal is erg trouwens erg meeslepend. En soms ook heel grappig. Als de moeder het cakemeel b.v. wil gebruiken is het één keiharde klomp. Zij zit dan in het kookhok te huilen en te vloeken van machteloosheid. Wat dat betreft heeft de moeder het erg zwaar. Zij moet zorgen voor het eten, dat er bijna niet is. Alleen al het water moet een half uur koken voor het gebruikt kan worden om te drinken of het eten in te koken. Het is pure strijd om het bestaan.

De waarheid?
Het is een roman, maar de feiten die gegeven worden in verband met Kongo en de geschiedenis zijn echt, dat maakt het misschien nog wel indrukwekkender. Als je bedenkt hoelang dit land is misbruikt door anderen. In de analen staat dat Belgie verantwoordelijk was voor de dood van Lumumba, de eerst gekozen leider van de Kongo. Daarna heeft Mobutu de macht gegrepen. Men zegt met behulp van de CIA. Dus ook Amerika is er bij betrokken geweest. In de loop van het boek wordt dit alles verteld. De meningen zijn hierover echter verdeeld. Ik weet ook niet wat de waarheid is. Waarschijnlijk ligt die zoals altijd ergens in het midden. Dit doet allemaal niets af aan het boek. Het land wordt op een prachtige en liefdevolle manier beschreven. Het lijkt alsof het met Afrika zo moet zijn dat je er van houdt of het haat. Zo is het ook in dit gezin. Leah houdt van Afrika. Zij gaat nog wel een paar keer terug naar Amerika. Maar ze keert toch steeds weer terug…

Een stukje van de achterflap
We kwamen uit Bethlehem, Georgia, en trokken voorzien van cakemix het oerwoud in. mijn drie zusjes en ik rekenden op ieder één verjaardag want we werden voor twaalf maanden uitgezonden. “En cacemix hebben ze vast niet in Kongo,” voorspelde moeder. Toen moeder eenmaal begreep dat een weg terug onmogelijk was, begon ze in de logeerkamer alle wereldse zaken klaar te leggen die ze in Kongo op z’n minst nodig dacht te hebben.. Eind jaren vijftig trekt Nathan Price met zijn vrouw Orleanna en hun vier dochters van de Verenigde Staten, naar een dorp in Belgisch Kongo om de bevolking tot het christendom te bekeren. De onderneming is van begin af aan tot mislukken gedoemd. Niet alleen is het jonge gezin niet ingesteld op de harde en primitieve levensomstandigheden, Nathans fanatisme en onbegrip voor zijn omgeving roepen bovendien gevaarlijke reacties over hen af. Als de Kerk haar handen van Nathan aftrekt, en het in Kongo steeds onrustiger wordt, vlucht Orleanna met haar dochters door het oerwoud naar de bewoonde wereld.

Het is een schitterend boek. Soms lees je een boek wat je meteen meeneemt naar een andere wereld. Dit is zo’n boek. Ik zou zeggen lees en geniet.

ISBN 9035122682 Uitgeverij Bert Bakker, 523 pagina's, uitgave 2001.

© Lizzy

Lees de reacties op het forum, klik hier!