Vaslav
Arthur Japin

Arthur Japin vertelt op zijn heel eigen manier het verhaal van de balletdanser Vaslav Nijinsky, die al een legende was in zijn tijd, vanwege zijn ongehoord hoge sprongen. Tijdens zijn leven werd dat nog versterkt door zijn aparte manier van leven en zijn tragisch einde. Wie de achtergrond niet kent, kan die gemakkelijk vinden op internet: hoe hard zijn jeugd was, hoe hij begeleid en later verstoten werd door Sergei Diaghilev, en hoe, toen deze hem even uit het oog verloor, Vaslav verliefd werd op de Hongaarse gravin Romola Pulszky. Eveneens het einde, de schizofrenie en de tocht langs allerlei klinieken kunnen bekend worden verondersteld.

Japin laat niet de danser aan het woord, maar geeft een stem aan een man uit het volk, Peter, om het verhaal indirect te vertellen. Peter is de huisbediende. Eigenlijk is hij meer de hoofdpersoon dan Vaslav. In twee delen is hij degene die vertelt hoe het leven is, daar in de bergen in Zwitserland. Hij heeft in zijn jeugd de filosoof Nietzsche gekend, en denkt nu te zien hoe ook de danser in de problemen zit. Hij waarschuwt mevrouw, maar die is er op gebrand haar man een comeback te laten maken, en wil het niet zien.

Aangezien de lezer weet hoe het afloopt, is de plot niet hetgeen Japin kan gebruiken om een boek te schrijven dat lezers tot het laatste woord boeit. Daarom is het opvoeren van Peter een goed idee, en al kennen we dat trucje natuurlijk al wel uit eerdere boeken van Japin, het werkt wel. Misschien is de bediende wat te filosofisch - hij spuit nogal wat levenswijsheden - maar hij is wel de meest boeiende verteller in dit boek. Als Japin een deel laat vertellen door Diaghilev, en door Romola, verslapt de aandacht toch een beetje. De feiten staan als een huis, de achtergrond is interessant, ik wist bijvoorbeeld niet dat Tsjaikovski arsenicum moest slikken. (Het blijkt overigens omstreden te zijn; met dank aan Wikipedia).  Over hoe men in die tijd omging met de herenliefde, over hoe ook toen al 11 november een beladen datum was, het is en blijft boeiend om dit in een roman als deze te lezen. Maar het is vooral het verhaal van Peter zelf, over de manier waarop zijn kijk op het leven verandert door zijn werk voor dat vreemde huishouden, dat dit boek sterk maakt.

Een paar van die uitspraken van Peter:

‘Voordat ik hier kwam werken had ik er nooit aan gedacht dat een mens als er niemand anders is om hem op te dragen wat hij moet doen, ook nog zijn eigen slaaf kan worden.’

‘Verdriet maakt mensen lichter als ze het kunnen wijten aan iets lelijks.’

‘Een mens moet in het leven zijn eigen coulissen verplaatsen.’

ISBN 9789029572972  | Paperback | 374 pagina's | Arbeiderspers | september 2010

© Marjo, 7 januari 2011

Lees de reacties op het Leestafelforum en/of reageer, klik HIER