De paradox van geluk
Aminatta Forna

De hoofdpersonages zijn Atilla en Jean. Hij is een, van oorsprong Ghanese, psychiater gespecialiseerd in oorlogstrauma's. Hij is in Londen om een speech te houden tijdens een belangrijke conferentie. Zij is een Amerikaanse, wetenschapper, die het leven van vossen in Londen bestudeert en vlinder- en vogelvriendelijke daktuinen aanlegt. Ze ontmoeten elkaar met een klap, ze botsen namelijk op Waterloo Bridge tegen elkaar aan. Atilla helpt Jean overeind en ze gaan vervolgens ieder weer hun eigen pad. Het toeval wil dat ze elkaar opnieuw ontmoeten en dan beginnen ze een gesprek.

Atilla is namelijk op zoek naar het zoontje van een nicht van hem. Zij is uit huis gezet wegens vermeende wanbetaling en ligt nu in het ziekenhuis. Haar zoontje weet dat niet. - Dit geeft o.a. gelijk de wantoestanden rond de emigratiediensten aan - De praktische Jean schakelt haar informanten in om mee te helpen zoeken. Dat zijn de straatvegers en nachtwerkers zoals portiers en dergelijke die het haar doorgeven als ze een vos hebben gezien. Ook het zilveren 'standbeeld' wordt ingeschakeld. Het blijkt een bijzonder mens te zijn.

Het mooie van dit verhaal is, dat in feite iedereen gelijk en even waardevol is. Alle mensen die in het boek voorkomen en Atilla helpen, zijn geen originele Londenaren, allen zijn afkomstig van diverse werelddelen en proberen een bestaan op te bouwen in Engeland, met name in Londen. Dit schept een band tussen de zoekende groep mensen. Ze zijn overigens erg gelukkig met de hun geboden kansen in hun nieuwe land.

Via schuingedrukte hoofdstukken komen we ondertussen meer te weten over de achtergronden van Atilla en Jean. We ontdekken dat beiden hun oude leven aan het verwerken zijn. Atilla's vrouw is onverwacht overleden, Jean is gescheiden van man en kind, die wonen nog in de USA. Beiden hebben hun verdriet daarom maar dat weten ze niet van elkaar. Tussen zijn werkzaamheden door bezoekt Atilla meerdere keren zijn oud-collega Rose op, zij is vroeg dementerend. Atilla probeert haar verzorging zo goed mogelijk te laten verlopen en moet moeilijke beslissingen nemen. Aminatta Forma weet Atilla's weemoed over vergane tijden met Rose overigens erg mooi te verwoorden.

Frappant is ook dat de natuur zo'n grote rol speelt in het verhaal. Jean jogt elke ochtend door de Londense parken, ze registreert in haar hoofd de beplanting en vogels die ze ziet. 's Avonds, 's nachts of 's ochtends zoekt ze naar plekken waar vossen zich mogelijk  schuilhouden. Dat is vaak bij afvalplekken of restaurants, de vossen komen veelal op het eten af dat mensen weggooien.  Het is een interessant onderzoek maar ze ondervindt ook veel tegenstand van de populistische Londense burgemeester die de vossen als een gevaar voor zijn stad en bewoners ziet. Er zijn o.a. radio-interviews met voor en tegenstanders waar wij getuige van mogen zijn.

De zoektocht naar het neefje van Atilla brengt de twee dichter bij elkaar maar dat is niet het hoofdthema van het boek dat niet voor niets deze titel heeft. In feite geeft Aminatta Forna aan dat het geluk in heel andere zaken zit dan in de westerse wereld vaak wordt aangenomen. - De laatste tijd wordt het overigens steeds meer de tendens dat het nastreven van geluk en vermijden van pijn en verdriet, of dat niet mogen tonen, in feite bizar en ver bezijden de werkelijkheid is.  - De prachtige speech van Atilla aan het eind van het boek maakt de titel helemáal duidelijk.

Het verhaal moet je even laten bezinken en heeft ook even tijd nodig om het in zijn totale waarde te kunnen zien. Er zijn veel thema's en er gebeurt ook veel, maar mensen die actieverhalen met veel vaart en snelle ontwikkelingen willen lezen, komen niet aan hun trekken. Het is bijna alsof je naast iemand loopt die jou het verhaal vertelt en ondertussen wijst naar dingen die hem of haar opvallen. Daardoor krijgen vooral de 'onopvallende' mensen aandacht.  Iedereen kent de mensen die beschreven worden wel maar we zien ze eigenlijk nooit écht. Ze horen bij het straatbeeld. Aminatta Forna laat ze wel zien en geeft ze in haar fraaie zinnen een prachtige stem. Het kost moeite om afscheid te nemen van dit verhaal, deze bijzondere mensen.
Kortom, het is een erg mooi koesterboek.

Zie ook VPRO boeken (start 16.35 uur)

ISBN 9789046823873 | Paperback | 416 pagina's | Uitgeverij Nieuw Amsterdam | september 2018
Vertaald door Aleid van Eekelen-Benders, Mariella Duindam

© Dettie, 22 januari 2019

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER