Altijd iets te vinden
De kunst van het oordelen
Wieteke van Zeil

Wieteke van Zeil is kunsthistoricus en journalist en schrijft de wekelijke serie 'Oog voor Detail' in de Volkskrant.
Haar vorige boek 'Goed kijken begint met negeren' had de ondertitel de kunst van opmerkzaamheid. Daarin wees zij ons op details in kunstwerken die wij zo goed als zeker over het hoofd zouden zien bij het bekijken van die creaties. Zij borduurde verder op deze dingen waar zij ons opmerkzaam op maakte en verklaarde of verbond dat detail met ons dagelijks leven.

In dit boek is haar uitgangspunt het oordeel dat wij - kunnen - hebben over een kunstwerk. Voorafgaand aan haar observaties licht Wieteke van Zeil in zes tips uitgebreid toe hoe je tot een weloverwogen oordeel kunt komen. Die tips zijn verrassend en doen je nadenken over hoe je eigenlijk tot een oordeel komt. Ze vertelt onder andere dat jouw stemming of onwetendheid factoren van invloed kunnen zijn op ons oordeel. Zo herinner ik me zelf een gedicht dat ik vlak na mijn scheiding ingelijst in een etalage zag hangen. De tekst raakte me diep, terwijl ik zeker weet dat hetzelfde gedicht me vijf jaar eerder lang niet zo geraakt had. Het waren de omstandigheden die me zo ontvankelijk maakte.

Zoals gemeld kan onwetendheid ook een oordeel opleveren.
In het boek vertelt de schrijfster dat bij een kunstwerk een takje hoorde. 'Een doodgewone tak, een beetje dor, met een paar blaadjes.' Dat takje lag op de grond en in feite ergerde dat takje haar. Jaren later hoorde ze dat het takje van brons was. Dat het takje een onderdeel is van een oeuvre van werken waarin dat wat vergaat en dat wat blijft een thema is; een ode aan materialen die leven, transformeren of sterven, en materialen die blijven.
Dat maakte dat zij het takje met heel andere ogen zag.

Ook kan door het kunstwerk vaker te zien het oordeel veranderen. Je kunt het aanvankelijk afschuwelijk vinden maar doordat je het meerdere keren bekijkt en er min of meer vertrouwd mee raakt, kun je het mogelijk uiteindelijk zeer gaan waarderen.
Het is interessant om al deze tips te lezen.

En dan komen we bij de kunstwerken zelf. Elke keer zien we een klein onderdeel van een kunstwerk en op de volgende bladzijde het hele werk.
Dat detail wordt besproken en in een groter geheel geplaatst. Dat grotere geheel kan op het kunstwerk zelf slaan maar ook op een actueel item of ons dagelijks leven. Maar te allen tijden is het interessant en toevoegend.
Persoonlijk vond ik de ogen vol tranen van Maria Abramovic en de daaropvolgende foto van het geheel erg indrukwekkend. Maar ook Black Drwaings van Malene Dumas waarop allerlei portretten staan afgebeeld van zwarte mannen. Waarmee Dumas laat zien dat deze mannen, die vaak als een groep worden gezien, allemaal hun eigen gezicht hebben en een eigen gemoed, karakter, verlangens en schoonheid.
In totaal worden 59 kunstwerken besproken. Dat kunnen schilderijen zijn of beeldhouwwerken of foto's etc.

Doorheen het boek staan nog vijf essays die in onderwerp variëren van de kleur van de kleur van Jezus in een kunstwerk, vrouwelijke kunstenaars en waardering voor hen tot 'het leesbare gezicht van de kunstenaar' oftewel kun je aan de geportretteerde aflezen dat hij of zij kunstenaar is?

Opnieuw een erg prettig en leerzaam boek van Wieteke van Zeil. Het maakt dat je na het lezen van de toelichting bij een kunstwerk even na blijft denken en kijkt hoe dat schilderij, beeld of die foto voor jou voelen. Ben je het met de schrijfster eens? Of juist helemaal niet? Soms word je nieuwsgierig naar meer werk van een kunstenaar, soms sta je verbaasd dat bepaalde zaken toch een taboe zijn op een kunstwerk etc.
Ook dit derde boek waarin details in de kunst worden besproken is er een om vaak open te slaan om er weer een stukje in te lezen en zelf mogelijk nieuwe details te leren kennen.


ISBN 9789045042237 | Paperback | 320 pagina's | Atlas Contact | september 2020

© Dettie, 5 november 2020

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER