Cijfers liegen niet
71 dingen die je over de wereld moet weten
Vaclav Smil

De auteur bespreekt 71 onderwerpen die gegroepeerd zijn rond zeven thema’s: Mensen, Landen, Machines, Energie, Transport, Voedsel en Milieu.
Elk hoofdstuk telt slechts 4 of 5 bladzijden, vaak met een statistiek of illustratie als toelichting op de beknopte tekst. Het is verrassend om vast te stellen dat Vaclav Smil binnen die beperkte omvang toch een maximum aan informatie weet aan te reiken en tot puntige observaties komt.

Een paar voorbeelden, gehaald uit het thema Mensen.

• Een steeds groter deel van de mensheid leeft onder het vervangingsniveau. Dat wil zeggen dat het geboortecijfer te laag is om het bevolkingsaantal stabiel te houden. De norm zou 2,1 kind per vrouw moeten zijn. In Duitsland is dit 1,4, in Frankrijk 1,8, in Nederland en België 1,7, in Spanje en Italië 1,3. De daling van het geboortecijfer is nagenoeg mondiaal en zal enorme demografische, economische, sociale en politieke gevolgen hebben.
• De beste graadmeter om de kwaliteit van leven in een land vast te stellen is de kindersterfte. Lage aantallen geven aan dat de gezondheidszorg van een land van goede kwaliteit is en dat de sociale, economische en financiële omstandigheden goed zijn.
• Lichaamslengte kan belangrijke voordelen hebben. Lange mensen leven langer, zijn vaker gezond en verdienen vaak meer dan hun medemens van geringere lengte. Nederland is recordhouder en melk speelt hierin een belangrijke rol. Laat je kind vooral melk drinken als je wilt dat het meer kansen heeft om lang te worden.

In het thema Landen gaat het onder meer over de tragische nasleep van de Eerste Wereldoorlog, over de Verenigde Staten waar meer baby’s sterven en scholieren minder leren dan in andere welvarende landen en over de Europese Unie die ondanks alle gebreken een resultaat bereikt dat bijna ‘te mooi is om waar te zijn.’

In het thema Voedsel snijdt Smil de voedselverspilling aan. Mondiaal gezien gaat minstens een derde van al het geproduceerde voedsel verloren. De auteur noemt de verspilling aan voedsel ‘excessief en onvergeefllijk.’

In het thema Milieu gaat het over de teloorgang van de olifant (vanwege de voortdurende vraag naar ivoor), over het enorme effect dat driedubbel glas in ramen heeft op je energiekosten en over de haalbaarheid van wereldwijde klimaatplannen (de doelstellingen zijn zo ambitieus dat grote economische en sociale ontwrichting het gevolg zal zijn. De auteur pleit voor een drastische verlaging van de vraag naar energie).

Uit deze opsomming blijkt wel hoe veelzijdig en informatief dit boek is.

Op blz. 230 is volgens mij een kleine fout gemaakt in de onderste grafiek. Het gemiddelde voedingsrendement van mager rundvlees (4%) wordt daar vergeleken met opnieuw mager rundvlees (15%). Vermoedelijk zal de vergelijking gaan tussen rundvlees en vlees van een varken of kip.

Vaclav Smil is een Tsjech die in 1969 samen met zijn vrouw uitweek naar de Verenigde Staten. Nog net op tijd, want twee weken later gingen de grenzen weer dicht. Hij is emeritus hoogleraar aan de Universiteit van Manitoba in Canada. Hij schreef maar liefst meer dan veertig boeken over energie, technische innovatie, risicobeoordeling en openbaar bestuur.

Kortom: een mooi en handzaam uitgegeven boek dat mede vanwege het brede scala aan onderwerpen voor veel mensen interessant zal zijn en ook nog eens heel geschikt is om aan iemand cadeau te geven.

ISBN 978906827666 | Paperback | Omvang 320 blz. | Uitgeverij Nieuw Amsterdam | januari 2021
Vertaald door Joost Pollmann

© Henk Hofman, 21 januari 2021

Lees de reacties op het Forum en/of reageer. Klik HIER