FC Barcelona. Het Imperium
Cruijff, Messi en de onzekere toekomst van de grootste voetbalclub ter wereld
Simon Kuper

Wat een leuk geschreven boek is dit! Ook voor degene die niet direct een kenner of liefhebber is van de voetbalsport valt hier veel te genieten. De vele smeuïge verhalen over Cruijff en andere voetbalsterren zijn vermakelijk om te lezen. De redeneringen van Cruijff waren onnavolgbaar, maar dat vond hij niet erg. ‘Als ik zou willen dat je het begreep, had ik het wel beter uitgelegd,’ zei hij eens tegen een journalist. En opmerkelijk was ook zijn analyse van een voetbalwedstrijd: ‘Da’s logisch, in principe. Hun hebben er dan vijf en wij zes, want twee zijn er altijd vrij’ (blz. 87). Nog eentje: ‘Er is maar één bal. Als wij hem hebben, hebben zij hem niet’ (blz. 92).

In een groot gedeelte van het boek staat Johan Cruijff centraal. Hij introduceerde als trainer van Barcelona (1988-1996) een voetbalstijl van snelle en accurate passes, voortdurend druk zetten en voortdurend aanvallen. De schrijver ziet in hem “de aartsvader van het moderne voetbal”. Van voetballer en trainer ontwikkelde Cruijff zich na zijn carrière tot krantencolumnist en tv-analist. Met zijn Johan Cruyff Foundation ondersteunde hij zowel niet-gehandicapte kinderen als gehandicapte kinderen. Op Cruyff Institutes, Cruyff Universities en Cruyff Colleges konden sporters alsnog de kennis opdoen die ze in hun jeugd waren misgelopen. Zelf heeft hij die moeite nooit genomen. In de herfst van zijn leven zei hij: ‘Mijn enige diploma is een zwemdiploma dat ik op mijn achtste gehaald heb.’ Cruijff was een begaafde en opmerkelijke man. Als vader wilde hij zijn kinderen alles geven wat ze nodig hadden. Zijn eigen vader overleed toen Cruijff nog jong was.

De tweede hoofdpersoon is Lionel Messi. Opnieuw behaalde Barcelona jarenlang het ene na het andere succes. Tegelijk zoog Messi alle financiële middelen van de voetbalclub leeg waardoor het aankoopbeleid om nieuwe talentvolle voetballers aan te kopen, faalde. Het ging om absurde bedragen. Zijn salaris liep op tot 100 miljoen euro per jaar. Tussen 2017 en 2021 verdiende de speler in totaal meer dan 555 miljoen euro. Messi was een weergaloze speler, maar tegelijk een molensteen om de hals van de club. Zijn succes was tegelijk oorzaak van de neergang van de club. Barcelona raakte in het slop. De huidige trainer, Ronald Koeman, staat voor de moeilijke taak het schip weer vlot te trekken.

FC Barcelona is ‘meer dan een club’. Voor de Catalanen is het een leefstijl en wereldwijd is ‘Barça’ een icoon.  Barça staat voor een totaalpakket. Diëtisten stellen voor de spelers een voedingspakket samen. De sportartsen beschikken over een geavanceerde MRI-scanner waarmee elke millimeter van een scheurtje ontdekt kan worden. Psychologen hebben een programma ontwikkeld om voldoende rust en slaap voor de spelers te waarborgen.

Het wordt dubieus als Simon Kuper uit de doeken doet hoe veelbelovende jongetjes uit hun gezin worden geplukt en hoe zij ‘mentoren’ als plaatsvervangende vaders en moeders krijgen. Het kind moet leren omgaan met prestatiedruk. Soms laten luidsprekers heel hard het geluid van een vol stadion horen, zodat de kinderen eraan kunnen wennen (blz. 263 en 264).

FC Barcelona bouwt aan een campus waar de fans de hele dag voorafgaand aan een wedstrijd kunnen doorbrengen. Er zijn terrasjes, een winkelcentrum, een bioscoop. Hier neemt voetbal de rol van religie over als zingever van het leven.

Het boek opent met een beknopte biografische schets van spelers en trainers. Er is een bijlage met recepten, een notenapparaat, bibliografie, register en fotokatern opgenomen. Kortom: een prachtige uitgave.

Simon Kuper is een Britse auteur die in Nederland is opgegroeid. Begin dit jaar verscheen van hem bij dezelfde uitgever ‘De vrolijke verrader’. Eveneens een vlot geschreven boek. Het gaat in dit boek niet over een voetballer, maar over de KGB-spion George Blake. De bespreking ervan is ook op Leestafel.info te vinden.

ISBN 9789046828601 | Paperback | 368 pagina's | Nieuw Amsterdam | augustus 2021
FC Barcelona is vertaald door Erik de Vries en Edwin Krijgsman.

© Henk Hofman, 14 september 2021

Lees de reacties op het Forum en/of reageer. Klik HIER