De Tachtigjarige Oorlog in Europese ogen
De internationale geschiedenis van een nationaal verhaal
Raymond Fagel en Yolanda Rodríguez Pérez

De insteek van dit boek is heel origineel: hoe keek men in het buitenland aan tegen de Tachtigjarige Oorlog? Het blijkt dat in heel Europa het verloop van de oorlog op de voet gevolgd werd. Hun visie op deze langdurige strijd is van een verrassende toegevoegde waarde op het traditionele beeld dat wij ervan hebben.

Zo is het opmerkelijk dat de Republiek als eerste officieel is erkend door Marokko en het Turks-Osmaanse Rijk. Marokko zag dat in Spanje de moslims vervolgd werden en òf gedwongen waren zich tot de Rooms-Katholieke Kerk te bekeren òf moesten vluchten. Het Osmaanse Rijk was met Spanje verwikkeld in een strijd om de maritieme heerschappij over de Middellandse Zee.  En zo kwam het dat calvinisten en moslims elkaar vonden in de strijd tegen een gemeenschappelijke vijand en twee moslimstaten als eersten de onafhankelijkheid van de Republiek erkenden.

In deelhoofdstukken wordt als het ware een geografische cirkel om de Republiek heen getrokken. Het perspectief van de Engelsen en de Schotten in het Westen wordt beschreven. Daarna kom met Scandinavië het Noorden aan de beurt. Vervolgens dat van Brandenburg en het Habsburgse Huis in het Oosten. De cirkel wordt in het Zuiden voortgezet met een beschrijving van de perceptie in Italië, Spanje en Portugal. Het boek sluit af met twee hoofdstukken over de opstelling van Marokko en het Osmaanse Rijk.

Al vanaf het begin van de troebelen in de Nederlanden was er belangstelling voor wat er gebeurde. De Beeldenstorm van 1566 was opzienbarend. Het bericht over de terechtstelling van Egmont en Horn in 1568 werd over het algemeen met ontzetting ontvangen. Twee edellieden die zich nooit hadden verzet tegen koning Filips II en altijd katholiek waren gebleven werden op last van Alva onthoofd.

Vaak was het lastig om een betrouwbaar beeld te krijgen van wat er gebeurde. Ook toen al was de nieuwsgaring nogal eens chaotisch. In een warreling van pamfletten werden geruchten en complottheorieën vermengd met juiste informatie. 

Vanzelfsprekend is de perceptie van de Tachtigjarige Oorlog vaak afhankelijk van het eigen geloofsstandpunt. Veel katholieken zagen de Nederlanders als rebellen die het wettige gezag van Filips II niet wilden erkennen. De calvinistische Schotten daarentegen steunden de Nederlanders van harte omdat de Spaanse koning hun privileges schond en de protestanten heftig vervolgde. Daarmee was in Schotse ogen een recht van verzet ontstaan.

Algemeen was de bewondering voor de militaire prestaties van de Nederlanders. De grondslag daarvoor was gelegd door prins Maurits. Vanuit heel Europa stroomden adellijke jongemannen naar het strijdtoneel om te leren hoe gedisciplineerde formaties als eenheid opereerden en hoe belegeringen met een netwerk aan loopgraven georganiseerd moesten worden.

Er is veel zorg aan deze uitgave besteed. Mooi papier met een duidelijke drukletter. Er zijn veel afbeeldingen opgenomen waaronder prachtige kleurenreproducties. Bij die kleurenreproducties is heel attent het paginanummer genoemd waar de afbeelding mee samenhangt.

Het boek opent met een interessant lijstje van “Wist je dat…” en sluit af met een lijst van Belangrijke gebeurtenissen, Belangrijke personen, noten en een Namenregister.

De tip om een verklarende woordenlijst toe te voegen, komt als mosterd na de maaltijd. Maar menig lezer zal zich afvragen wat hij moet verstaan onder orthodoxe gnesio-lutheranen, ruimhartige philippisten, socinianen, arianen en arminianen. Op internet zijn de antwoorden natuurlijk snel te vinden.
Overigens verder niets dan lof voor dit fraaie en interessante boek.

Raymond Fagel is verbonden aan het Instituut voor geschiedenis van de Universiteit Leiden. Yolanda Rodríguez Pérez is verbonden aan de opleiding Europese Studies van de Universiteit van Amsterdam. Met bijdragen van twaalf andere historici. Het ontwerp van omslag en binnenwerk is van Mijke Wondergem en de verzorging van het binnenwerk van Peter Tychon.

ISBN 9789024470013 | Paperback | Omvang 336 bladzijden | Uitgeverij Boom Amsterdam | 2^e druk november 2025

© Henk Hofman, 9 december 2025

Lees de reacties op het Forum en of reageer, klik HIER