De Somme
De grote slagen
Perry Pierik

Om een doorbraak te forceren besloot de Entente - Frankrijk, Groot-Brittannië, Rusland en Italië – eind 1915 Duitsland aan te vallen aan het Westelijk Front, ongeveer de streek tussen de Franse steden Albert, Bapaume en Péronne.  Omdat Frankrijk nog strijd leverde in Verdun, een andere grote veldslag die nog duurde tot eind 1916, waren het vooral Britse legers die bij de Somme vochten.

Op de eerste dag, 1 juli 1916, zou het grootste aantal slachtoffers voor de Britten te betreuren zijn: 60.000, waarvan 20.000 doden! Voor die dag waren de Duitse linies acht dagen lang gebombardeerd. Genoeg, dacht Generaal Haig, om de vijand murw te maken, zodat de geallieerden makkelijk door hun linies heen konden breken, ‘de Britse wandeling’ noemde hij het.
Helaas waren veel granaten blindgangers gebleken, en hadden de Duitsers zich dieper ingegraven dan gedacht, buiten bereik van de kanonnen. En oprukken door een totaal vernield landschap in slechte weersomstandigheden was ook voor de eigen manschappen erg lastig. Al gold dit natuurlijk ook voor de Duitsers, was dat niet genoeg voor een doorbraak.

Voor de Britten zijn de exacte verliescijfers van de eerste dag bekend: 19.240 doden, 35.493 gewonden, 2152 vermisten en 585 krijgsgevangenen, in totaal 57.470 man. De Duitsers die, qua manschappen, zeven keer zo zwak waren, hadden ook maar een zevende van die verliezen: 8000 man.
Na deze slachting besloot de leiding om kleinere aanvallen uit te voeren, hetgeen resulteerde in een uitputtingsslag die duurde tot november 1916, een slag die nauwelijks iets opleverde, slechts 12 kilometer terreinwinst! Bij de Somme werden voor het eerst tanks ingezet, die ook al niet het gewenste resultaat hadden.
Een ramp was deze Slag om de Somme dus, net als vele eerdere veldslagen niet bepaald succesvol waren verlopen.

Tot dan toe, stelt de schrijver van dit boekje, slaagden de Engelsen er altijd weer in om het gebeuren positief in de geschiedenisboeken te krijgen. Niet met de Slag om de Somme.
In dit boek wordt verband gelegd met de Slag bij Verdun, deze twee veldslagen hielden dan ook verband met elkaar. Ook de Russen en Italianen wordt genoemd, die aanwezig waren bij het overleg te Chantilly (1915) waar betere samenwerking afgesproken werd (er werd ook gestreden aan het Gallipolifront en op de Kaukasus).

De ‘hoofdrolspelers’ worden voor het voetlicht gehaald: Douglas Haig en Generaal Rawlinson die zoveel slachtoffers op hun geweten hebben. In theorie was hun plan geweldig. Historici  stellen dat waar Rawlinsons voorzichtig was, Haig uit was op een grote doorbraak. Na het bloedbad gaven ze elkaar en de gebrekkige communicatie bij de officieren en met de Fransen de schuld van het debacle. Hoogmoed kostte vele levens. Het tekent de tijd dat beide generaals toch ruim na de Grote Oorlog in de adelstand verheven werden. Pas later, in 1932, kwam de eerste grote kritiek los. Eindelijk werd beschreven wat er precies gebeurd was. In de geschiedenisboeken werd deze keer niet alles goedgepraat of er om heen gedraaid.
Historicus Koen Koch noemt de plannen van Haig megalomaan, wazig en zinloos. John Laffin publiceerde de waarheid in Official History.

'Haig had de drukproeven nog wel gezien voor zijn dood en in de mareges eindeloos krabbels gemaakt. Maar hij kon niet alles meer naar zijn hand zetten. Het geschiedbeeld rond zijn positie en de Slag aan de Somme begon te kantelen. Het werd duidelijk dat Haig al eerder de doelstellingen van zijn offensieven falsifieerde nadat een doorbraak mislukt was, zoals hij ook bij de Somme deed. Bij Neuve-Chsapellein 1915 deed zich eenzelfde patroon voor.'

Aan Duitse Zijde ging het overigens niet veel beter: Generaal Von Falkenhayn nam ook diverse dubieuze beslissingen en werd dan ook vervangen werd door  Erich Ludendorff en Paul van Hindenburg.

Terwijl je het verhaal leest over de generaals die de beslissingen namen zie je op de foto’s die in het boek staan naast hun portretten ook de slachtoffers liggen. Er staan kaarten in, en aan het slot nog een chronologisch overzicht van zowel Verdun als de Somme, en een literatuurlijst.

ISBN 9789493001053 | Paperback | 128 pagina's | Uitgeverij Aspekt | november 2018

© Marjo, 9 juni 2019

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER