De taal van oorlog
Een persoonlijk relaas over de Russische invasie
Oleksandr Myched

Stel je voor: je leeft in vrede en harmonie met je dierbaren in een mooi huis in een mooie omgeving. Kun je je dan voorstellen dat je leven op z’n kop wordt gezet doordat een stel barbaren je land binnenvalt en je te maken krijgt met moord, verkrachting en plundering?

In Oekraïne kon men zich begin 2022 niet voorstellen dat Poetin zijn dreigementen waar zou maken. Maar het gebeurde wel! Daarmee kwam een wreed einde aan een vreedzaam en genoeglijk leven voor de bevolking.
Het was en is een traumatische ervaring. Ineens daalde het besef in “dat oorlog zwaar en doodeng is” (blz. 31). Waar strijden de Oekraïners voor? Voor de verdediging van het moederland? Voor rechtvaardigheid en democratie? Volgens de schrijver is het uiteindelijk allemaal voor de kinderen. “Het enige wat telt is dat onze kinderen een moederland hebben, rechtvaardigheid en democratie” (blz. 36).

Niet veel mensen hadden verwacht dat Oekraïne het lang zou volhouden. Onverwacht boekte het land grote successen in de strijd tegen Rusland. Volgens Myched was het geheim achter dit succes de flexibele inzet van kleine tactische eenheden. Een gewaagde aanval op een zwakke plek in de Russische linie, snel terugtrekken en op een andere plek toestaan. Daarmee werd de vijand uit balans gebracht. De Russen hadden zich niet druk gemaakt om de bevoorrading van hun troepen omdat ze geloofden in een snelle overwinning.

Grondgebied dat het Oekraïense leger heroverde was levensgevaarlijk. Overal hadden de Russen mijnen achtergelaten en boobytraps aangebracht. In woningen zat de boobytrap verstopt in speelgoed, in een piano, onder een kussen of in een huishoudelijk apparaat. Voordat burgers konden terugkeren naar hun huizen moest elk huis doorzocht worden op explosieven.

Russische soldaten lieten niet alleen mijnen achter. Ze hadden zich ontlast in slaapkamers, op een bed, in de badkamer en de huiskamer. Een gewoonte die stamt uit de Tweede Wereldoorlog toen de Russen in 1945 Berlijn innamen.
Nog erger zijn de Russische wreedheden waar in dit boek veel voorbeelden van worden gegeven. Het ergste zijn de verkrachtingen die door merg en been gaan. De leeftijd van de slachtoffers loopt uiteen van vier tot tachtig jaar.
Het brengt de schrijver tot de uitroep: “Wie heeft dit tuig op aarde gezet en grootgebracht?”

De impact van deze oorlog is dus enorm groot. Ouders schrijven op de rug van kleine kinderen een naam, een adres en telefoonnummer. Voor het geval ze kwijtraken. In straten hangen vellen papier met oproepen van mensen op zoek naar familie. Angst, verdriet, rouw, het zal nog generaties lang doorwerken.

Helaas hebben de Russen geleerd van hun vele fouten uit de eerste fase van de oorlog. Oekraïne staat nu zwaar onder druk. Het moreel van soldaten en burgers is nog steeds niet gebroken. Velen blijven geloven dat een eindoverwinning mogelijk is.

Myched schreef dit boek in een bijtend proza. Woede, wraakzucht en liefde voor het vaderland vermengen zich met elkaar. Hij verlangt naar het moment dat hij alle ellende achter zich kan laten. Maar de laatste zin luidt: “Ik wil het nooit vergeten”.

Dit boek laat zien wat het betekent om in oorlogstijd te moeten leven. Wat Oekraïne overkwam, kan ook hier gebeuren. De ontberingen zijn zo groot dat de vraag zich voordoet: hoe is het mogelijk dat mensen dit volhouden? Misschien heeft de schrijver het bij het rechte eind: je strijdt voor de toekomst van je kinderen.

Oleksandr Myched woonde tot februari 2022 in Kyiv. Hij dient nu in het Oekraïense leger. Hij heeft negen boeken op zijn naam staan.

9789464564358 | Paperback | Omvang 272 blz. | Uitgeverij Mazirel Pers | 1 november 2024
Vertaald door Tobias Wals.

© Henk Hofman, 15 november 2024

Lees de reacties op het Forum en/of reageer, klik HIER