Heeft China al gewonnen?
Kishore Mahbubani

Dit boek bespreekt de krachtmeting tussen de Verenigde Staten en China. Deze wedloop was al aan de gang voordat Trump tot president werd gekozen en zal doorgaan als hij in november 2020 niet wordt herkozen, aldus de auteur. Amerika is op zijn retour en China is al heel ver om de hegemonie over te nemen.

Het beleid van Trump is te bruusk als het om China gaat en hij verzuimt om bondgenoten te betrekken in zijn opstelling. China reageert rustig en beheerst op de uitdaging van Trump, bouwt zijn machtspositie verder uit en mikt veelmeer op de lange termijn dan Trump. Amerika heeft een president gekozen ‘die niet eens zou slagen voor een economieproefwerk over internationale handel’ (blz. 52). Overigens houdt de auteur Trump niet verantwoordelijk voor het huidige beleid. Amerika kampt met structurele problemen (toenemende ongelijkheid, armoede, polarisatie, geweld, vijandschap tussen Democraten en Republikeinen) die het land verlammen.

Volgens dit boek zal China niet snel naar militaire middelen grijpen om zijn zin te krijgen. Het land wil zich niet in militaire avonturen storten die geldverslindend zijn en vaak tot meer chaos leiden dan er voorheen al was. Ten aanzien van Taiwan zijn de Chinese leiders wel onbuigzaam en niet bereid tot een compromis. Taiwan hoort bij China, hereniging wordt gezien als een herstel van de vroegere situatie en niet als expansie.

De auteur raadt Amerika aan om de militaire uitgaven terug te schroeven, te stoppen met alle interventies in de islamitische wereld en de diplomatieke slagkracht te vergroten. Amerika zou zijn middelen moeten besteden aan welzijnsverbetering van de bevolking.

China is geen democratie. Maar op het gehalte van de democratie in de VS valt ook wel wat af te dingen. In China is het gematigde bewind van Xi Jinping een zegen voor de bevolking. De Chinezen vergelijken hun toestand niet met andere samenlevingen, maar met wat ze in het verleden hebben meegemaakt aan honger, armoede en uitbuiting.

Europa zit in een heel lastige positie. De kans op een rechtstreeks oorlog met Rusland is vrijwel nihil. Maar het continent is behept met een miserabele geografie. De kans dat Europa onder de voet wordt gelopen door miljoenen migranten die in hun bootjes vanuit Afrika komen is wel erg reëel (blz. 202). Die enorme toestroom aan migranten zal de sociale en politieke structuur van Europa ingrijpend veranderen. Europa zou er goed aan doen om zich te richten op de economische en sociale ontwikkeling van Afrika. En daar zou het uitstekend kunnen samenwerken met China (blz. 204).

Het boek wordt afgesloten met een epiloog en een essay.

In de epiloog schrijft de auteur dat de coronacrisis de geopolitieke strijd tussen de VS en China heeft versterkt. Het essay is geschreven door Stephen M. Walt. Hij ontmaskert de idee dat Amerika vooropgaat in de strijd om morele waarden en het zelfbeeld dat het een deugdzaam land is.

Kishore Mahbubani schreef een boeiend en helder boek over de wedloop tussen twee machtige landen. Een thema dat voor ons allen van groot belang is. Het is altijd moeilijk om de afloop van een proces te voorspellen. Achteraf kunnen we verklaren hoe processen zijn verlopen. Als je er voor staat is het moeilijk om de krachten en beslissingen aan te wijzen die beslissend zijn voor onze toekomst. Historicus Prof. Dr. P. Geyl (1887-1966) sprak over het ‘possibilisme’. Als je achterom kijkt, zie je maar één weg. Als je ervoor staat, zie je een veelheid aan mogelijke wegen. Het vraagteken in dit boek lijkt soms meer op een uitroepteken.

Veel in dit boek heb ik met instemming gelezen. De vraag is of Mahbubani China te rooskleurig intekent. Rob de Wijk, directeur van het Haagse Centrum voor Strategische Studies, ziet in de Chinese opkomst een groot gevaar. Achter het pragmatische Chinese beleid zit keiharde macht. Als dit land het voor het zeggen krijgt, is het gedaan met mensenrechten en democratie. China neemt sluipenderwijs de macht over. Europa zou samen met de VS een blok moeten vormen tegen China, zoals het in het verleden deed tegenover de Sovjet-Unie. De Wijk schrijft dit in zijn boek “De Nieuwe Wereldorde”.

Kishore Mahbubani is voormalige diplomaat en hoogleraar. Eerder besprek ik van hem voor Leestafel zijn boek “Is het Westen de weg kwijt?”

ISBN 9789046827154 | Paperback | Omvang: 320 blz. | Uitgeverij Nieuw Amsterdam | oktober 2020
Vertaald door Ronnie Boley

© Henk Hofman, 23 oktober 2020

Lees de reacties op het Forum en/of reageer. Klik HIER