Botton - Non-fictie volwassenen

De Troost van de Filosofie
Alain de Botton

Het woord ‘troost’ kent meerdere betekenissen. Het gaat om aanmoedigen, opbeuren, meeleven en steun bieden. Mensen die in de problemen zitten, ervaren het als ‘troostrijk’ als anderen dat onderkennen en naast je gaan staan. Volgens Alain de Botton kan ook de filosofie troost bieden. Inzichten van filosofen kunnen ons houvast geven en leren hoe we met leed en tegenslag om moeten gaan.

In dit boek stelt hij vijf probleemvelden aan de orde: impopulariteit, geldzorgen, frustratie, onmacht, liefdesverdriet en moeilijkheden. Aan elk thema koppelt hij een filosoof. Dat zijn – in de volgorde van de thema’s – Socrates, Epicurus, Seneca, Montaigne, Schopenhauer en Nietzsche. De eerste drie leefden in de Oudheid. Montaigne is een filosoof uit de 16^de eeuw en bij de laatste twee filosofen gaat het om de 19^de eeuw.

Elke filosoof heeft in zijn leven te maken gehad met het thema waar hij in dit boek aan gekoppeld is.
Socrates was impopulair bij zijn tijdgenoten en werd veroordeeld tot de gifbeker. Schopenhauer werd afgewezen door vrouwen. Nietzsche worstelde met zijn (mentale) gezondheid.
De vraag is nu welke troost wij, als we daar behoefte aan hebben, kunnen ontlenen aan hun inzichten.

Socrates accepteerde zijn impopulariteit. Hij weigerde zijn opvattingen aan te passen omdat anderen over hem klaagden. Immers, waarom zou de meerderheid het bij het juiste eind hebben? De waarheid van een bewering hangt niet af van het aantal aanhangers, maar van de zuiverheid van de redenering. Voor Socrates gold dat een bewering waar is als deze niet kan worden weerlegd. Als het gevolg van deze opvatting is dat je impopulair bent, moet men zich daar niets van aantrekken. In het geval van Socrates ging het om domheid en kortzichtigheid van mensen, die oordeelden zonder kennis van zaken te hebben. Kritiek die terecht is en die integer verwoord wordt, kan wel aanleiding zijn tot zelfreflectie en gedragsaanpassing.

Schopenhauer slaagde er niet in om een harmonieuze relatie met een vrouw te krijgen. Daarom noemde hij vrouwen niet het schone geslacht, maar het ‘ondermaatse geslacht’. Pas toen hij beroemd werd en meer aandacht van vrouwen kreeg, werd hij milder in zijn oordeel. De troost die hij biedt aan mensen die teleurgesteld zijn in de liefde is dat een afwijzing niet wil zeggen dat we onaantrekkelijk zijn of dat er iets mis zou zijn met ons karakter. Dat de verbintenis mislukte ‘is geen reden om onszelf te haten. Op een dag komen we iemand tegen die ons geweldig vindt en die zich uitzonderlijk prettig en ongeremd bij ons voelt.’ Volgens Schopenhauer moeten we niet verwachten dat wij bestaan om gelukkig te zijn. We moeten ons juist bevrijden van die verwachting, want dat leidt alleen maar tot verbittering.

Nietzsche was ontzettend eenzaam, werd tijdens zijn leven miskend, leefde in armoede en had een slechte gezondheid. Sterke wilskrachtige mensen overwinnen echter tegenslag; de zwakken bezwijken. We moeten kijken als een tuinman, vindt Nietzsche. Een vreemde en onaangename wortel van een plant kan toch prachtige bloemen voortbrengen. En zo kunnen de moeilijkheden in ons leven ons brengen tot grote prestaties en zelfs vreugde.

Alle hoofdstukken zijn informatief, boeiend en vlot geschreven. Ook de hoofdstukken over Epicurus en Montaigne, waar we in deze recensie niet nader op in zijn gegaan.

Het is een gave om lichtvoetig te schrijven, zonder oppervlakkig te zijn. Dat talent heeft De Botton. De titel van het boek maakt de belofte waar. Het verdriet en het leed in dit leven kunnen we in een breder perspectief plaatsen door er kennis van te nemen hoe anderen met hun noden zijn omgegaan.

Heel aardig zijn de talrijke zwart-wit foto’s die de tekst aanvullen en ondersteunen, al is het formaat soms aan de kleine kant.

Alain de Botton (1969) is een Brits filosoof en schrijver van Zwitserse afkomst. Hij schrijft naast boeken ook tal van artikelen voor kranten en tijdschriften. Zijn werk is in twintig talen vertaald. Hij staat bekend om zijn toegankelijke en begrijpelijke manier van schrijven.
De uitstekende vertaling is van Tjadine Stheeman.

Lees de reacties op het Forum en/of klik HIER.

...Terug