Bizar
Sjoerd Kuyper

Sallie Mo is dertien jaar als ze haar beste vriend, haar overopa, verliest. Hij was de enige met wie ze goed kon praten. Dat heeft er mee te maken dat ze een soort superlezer is en alles onthoudt wat ze leest, net als haar opa. Haar moeder vindt het geen goede ontwikkeling dat ze zich steeds maar afzondert met een boek, en stuurt haar naar de psychiater. Dat blijkt een gouden greep: dokter Bloem heeft duidelijk begrip voor deze intellectuele puber. Er is een klik. Sally Mo accepteert dan ook de uitdaging die de dokter haar stelt:

‘Sallie Mo, je gaat op vakantie, het lijkt me verstandig als je drie maanden niet leest. Drie maanden – oké? Ga leven buiten je boeken. Bekijk alles, denk na over alles wat je ziet. Lezen is denken met je hoofd van een ander, het wordt tijd dat je met je eigen hoofd gaat denken. En ga op zoek naar het sublieme. Ik weet het goed met je gemaakt: als je drie keer het sublieme meemaakt, mag je weer lezen, ook als de drie maanden nog niet om zijn.’

Ook zegt hij dat ze moet proberen één dag niet te liegen. Als Sallie Mo aangeeft de opdracht erg moeilijk te vinden, geeft hij aan dat ze ook mag lezen als ze er in slaagt op een dag niet meer dan twee keer te liegen. Ga schrijven, zegt hij. De periode die ze doorbrengt op het eiland waar ze ieder jaar met haar alleenstaande moeder heen gaat, zal moeilijker worden dan ze dacht.

Maar eerst de vakantie. Zoals ieder jaar zal ze twee weken lang in het gezelschap zijn van de veertienjarige Dylan de jongen op wie ze al dertien jaar (!) verliefd is. Het is een vast groepje dat ieder jaar op de camping zit: Sallie Mo en Dylan met hun moeders, plus de zestienjarige Donnie, met zijn tien jaar oude broertje Beitel en hun moeder.
Terwijl de moeders op jacht gaan naar een nieuwe vader voor hun kinderen, zwerven de kinderen wat rond. Sallie Mo volgt daarbij Dylan in zijn voetsporen, al weet hij dat niet. Zo gaat het ieder jaar. Maar deze zomer is alles anders. Er is de opdracht van dokter Bloem, waar Sallie Mo zelf aan toegevoegd heeft dat ze dit jaar Dylan zal versieren.

Op het eiland zijn echter nog drie kinderen. Weggelopen van huis houden ze zich schuil in een bunker. Dylan is de eerste die hen ziet. Sallie Mo dus ook. Tot haar schrik ziet ze hoe Dylan als een blok valt voor het oudere meisje. Het wordt ingewikkeld: zij is verliefd op Dylan, Dylan op Jacqueline. Maar Donnie wil Jacqueline ook. En Beitel is verliefd – ook al zijn hele leven, bekent hij – op Sallie Mo.

Een normaal verhaal over pubers zou je denken, maar niets is minder waar. Eerst al is Sjoerd Kuyper de schrijver, en dan weet je als lezer dat de taal prachtig zal zijn. Die verwachting wordt niet beschaamd. Maar veel belangrijker is de thematiek in dit boek.

Als Sallie Mo de wereld eindelijk eens goed bekijkt ontdekt ze dat er veel te zien is. Het sublieme bestaat! Maar ook tragiek. Daar weet ze dan weer alles van want ze is een fan van Hamlet, die ze te pas en te onpas citeert. Ze vertelt het verhaal zelfs tegen Beitel. Ze had hem nog nooit echt gezien – dat heb je als je altijd zit te lezen – en ze ontdekt dat hij een heel bijzonder kereltje is. Ze kunnen het goed vinden samen. Ging het met Dylan ook maar zo goed, maar ja, die heeft zijn aandacht nu elders.

De drie weglopertjes worden steeds belangrijker. Jacqueline blijkt te willen ageren tegen haar rijke ouders. Hij is een bankier die van de mensen steelt, zegt ze. Kuyper legt haar de perfecte woorden in de mond om het banksysteem heel duidelijk uit te leggen. Donnie ziet mogelijkheden voor een omverwerping van de maatschappij, maar zijn ideeën zijn niet echt realistisch.

Wat Kuyper ook doet is profiteren van het feit dat Sallie Mo ontdekt hoe moeilijk het is om niet liegen. Want zij is de schrijfster van hetgeen wij lezen, en hoe weten we nu of het allemaal waar is wat ze vertelt? ‘Niets is waar’, zei haar opa. ‘en zelfs dat niet.’ Als je dat kunt accepteren, dan geniet je van een bizar boeiende jongerenroman, die met zijn Kuyperiaanse filosofische inslag absoluut ook door volwassenen gelezen zou moeten worden.
Waartoe zijn wij op aarde, het nefaste van het banksysteem en de vluchtelingencrisis, het milieu: grote thema’s, waarover Kuyper zijn lezer laat nadenken, al is het duidelijk wat zijn mening daarover is.
En dan het verhaal nog: op het moment dat je denkt dat het toch wel gezapig begint te worden, is er de grote ommekeer.

Prachtig en belangwekkend boek.

ISBN  9789089672889 | Hardcover | 315 pagina's | Uitgeverij Hoogland van Klaveren | maart 2019
Leeftijd vanaf 13 jaar.

© Marjo, 29 februari 2020

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER