Uit elkaar
illustraties: Sylvia Weve
Tekst: Bette Westera

Als ik je zie gaat mijn hart sneller kloppen.
Als ik je zie word ik rood als een biet.
Als ik je zie krijg ik knikkende knieën.
Als ik je zie wordt mijn hoofd een vergiet.

Elke huwelijk begint - lang voor die tijd - met een verliefdheid, met onhandig doen, met onzeker zijn. Je leert elkaar kennen en ontdekken. Je gaat samenwonen of trouwen. Dit kan voor altijd zijn, maar het kan ook misgaan en dan gaat het ooit zo verliefde stel uit elkaar. Voor de eventuele kinderen kan dit heel naar zijn. Zij hebben verdriet en willen eigenlijk helemaal niet kiezen tussen papa of mama, willen niet dat papa en mama iemand anders vinden.
Of misschien denken ze wel dat het hún schuld is dat papa en mama niet meer bij elkaar willen wonen.
Er gaat heel veel in zo'n kinderhoofd om en Bette Westera en Sylvia Weve haken daar op in.

In dichtvorm vertelt Bette Westera over alle mogelijke gevoelens en problemen waar een kind tegenaan loopt als ouder gaan scheiden. Dat klinkt loodzwaar maar dat is het niet want Bette Westera verstaat de kunst om de kern te zeggen maar het toch luchtig te houden en de zwierige afbeeldingen van Sylvia Weve helpen daarbij.

Op haar eigen, speelse, vlinderachtige, zangerige manier kaart Bette Westera bijvoorbeeld vreemdgaan aan in het gedicht Zoenen

Ik zag mijn vader zoenen met juf Ans,
in het portaaltje bij de afvalbakken.
Ik liep naar buiten om mijn fiets te pakken.
Hij geeft op school muziek en zij geeft Frans.

Mijn vader weet ervan, hij zag me staan.
Hij zei dat ik het beter niet kon zeggen.
Dat hij het zelf aan mama uit zou leggen.
Dat heeft hij volgens mij nog niet gedaan.

Het gedicht gaat nog verder maar deze regels zijn al veelzeggend genoeg. Bij het gedicht zien we een stel in silhouet met een fel gekleurd x-vormig kruis erdoor én een jongetje met een getekend kruis op zijn mond, met daarbij, in een tekstballon, au revoir...

Maar het zijn niet alleen de ouders die het voor kinderen ingewikkeld maken, wat te denken van alle opa's en oma's? Als papa en mama een nieuwe relatie krijgen dan zijn er ineens vier oma's én opa's, in het gedicht wordt gesproken over oma een, oma twee, oma drie en oma vier. De een heeft rood haar, de ander zit op ballet, nummer drie rookt sigaren en ga zo maar door. En ineens vijf opa's hebben is ook wel heel erg wennen...

Ontroerend tegen het schrijnende aan is het gedicht Mijn vader. Het kind vertelt wat er allemaal in huis is verdwenen sinds papa daar niet meer woont.

[...] De kale plank in onze boekenkast
Zijn telefoon niet meer aan de lader.
Zijn naam op de kalender doorgekrast.
Dat is er thuis nog over van mijn vader.

Je voelt het achterliggende verdriet van het kind.

Of wat te denken van het stel dat gaat scheiden nadat ze moesten trouwen omdat er een kleintje op komst was.

'Als hij niet was gekomen zou het anders zijn gegaan'
Ze wisten geen van beiden dat Jan-Willem dat kon horen.
Het was niet de bedoeling dat hij op de gang zou staan.

Jan-Willem heeft het echter wél gehoord en vraagt zich nu vertwijfeld af, of het beter was geweest als hij niet geboren was. Dat is natuurlijk een heel akelig gevoel om te hebben. Bij een kind kan dat heftig aankomen, maar ook dit soort zaken worden benoemd in het boek en leiden mogelijk/hopelijk tot een gesprek waarbij alle twijfel weggehaald wordt.

Maar er zijn ook heel vrolijke en positieve gedichten, bijvoorbeeld over stiefmoeders.

In sprookjes zijn stiefmoeders loeders
Maar wij hebben aardige moeders.

Geen dure madammen
die drenzen en drammen,
geniepige krengen
die ongeluk brengen
of valse mevrouwen die snibben en snauwen.

Al zijn ze soms boos en al heten ze stief
de onze zijn aardig en vrolijk en lief.

Het gedicht geen album is ook apart en een nadenkertje.

'We zijn zo al met al nog best een tijd getrouwd geweest,'
zei oma, 'Nee je opa was geen makkelijke man
en ik geen makkelijke vrouw.
De scheiding was een feest,
voor allebei.
Er is alleen geen fotoalbum van.

Heel leuk is ook het verzoek van kinderen van gescheiden ouders aan de onderwijsminister.

Beste onderwijsminister,
wij verzoeken u beleefd
om een maandje meer vakantie
voor wie twee paar ouders heeft.

De kinderen moeten namelijk twee keer op vakantie met de ene keer hun papa, de andere keer hun mama, maar dan blijft er nog wel heel weinig tijd over om bij opa of oma te logeren of even thuis te zijn...

En zo zijn er in totaal 44 gedichten rond het onderwerp 'uit elkaar' variërend van hoopvol tot schrijnend, van verdrietig tot positief, van kwaad tot lief.

Het boek zelf is apart gemaakt. De pagina's van het boek worden Japans (aan de voorzijde) gevouwen. Deze vouw blijft intact: zo is het mogelijk om tekst en illustraties over de rand van de pagina's door te laten lopen. Heel even denk je daardoor dat je een misdruk te pakken hebt en wil je al een scherp mes pakken om de pagina's los te maken. Persoonlijk zie ik het voordeel van deze vorm van presenteren niet, een tekst kan altijd doorlopen in de volgende pagina. Maar dat is mijn persoonlijke mening.

De afbeeldingen zijn abstract, groot en kleurig, soms in enkele lijnen neergezet. De kleuren zijn fel en door de afmeting van de figuren zijn ze soms niet als zodanig te herkennen. Ik moet er erg aan wennen en twijfel nog of ik het mooi vind. Een voordeel van deze illustraties is, dat het geen zoet of dramatisch geheel is geworden. De afbeeldingen spatten van de pagina's. Niets drama of ellende, alles is erg levendig en aanwezig.

Het boek is genomineerd voor de Woutertje Pieterse prijs 2020. Dat is een prijs voor het beste oorspronkelijk Nederlandstalige kinder- of jeugdboek. De jury bekroont sinds 1988 kinderboeken die uitzonderlijk zijn voor wat betreft taal, genre, thema, illustratie, vorm en/of vormgeving.
Dit boek voldoet absoluut aan de criteria, zeker wat taal, thema, illustraties en vormgeving betreft.
Persoonlijk vind ik het boek, apart, het thema goed, de gedichten zijn zoals altijd bij Bette Westera uitstekend, maar het geheel is zo enorm druk. Dat zal kinderen denk ik wel aanspreken, maar mij wat minder.


ISBN 9789025771706 | Hardcover | 136 pagina's | Uitgeverij Gottmer | november 2019
Vanaf ca. 8 jaar

© Dettie, 4 maart 2020

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER