Geert Mak - De Brug (boekenweekgeschenk 2007)
Geert Mak - De Brug (boekenweekgeschenk 2007)
Je snapt soms niet hoe de CPNB, de stichting ter bevordering van het lezen, te werkgaat. Neem nou een aantal jaren geleden. Nodigen ze ineens een buitenlandse schrijver uit om het boekenweekgeschenk te schrijven. Dat was nog nooit eerder voor gekomen. Nou goed denk je dan, we gaan er in mee. Maken ze de schrijver bekend, sla je van verbazing stijl achterover. Zo Salman Rushdie, die van het meesterwerk De duivelsverzen, de man van de dikke boeken, hoe gaat een boekje van nog geen 100 bladzijden schrijven? Dat werd het dus ook niet, nee het werd een roman van 270 pagina's! Afgezien van het feit dat Rushdie hier een nieuw meesterwerk had gecomponeerd, was dit nou een goede leespromotie? Nee meneer. De arme lezer die werd geconfronteerd met een complex verhaal en nog ingewikkeldere uitwerkingen. De meeste lezers zullen ontmoedigd zijn afgehaakt.
Na vorig jaar met Arthur Japin in de roos te hebben geschoten, deden ze dit jaar ook weer iets geks. Ze vroegen Geert Mak. Geert Mak? Wanneer heeft die een literair boek geschreven? Heb ik iets gemist? Mak is toch een historicus, journalist! Merkwaardige keus dus.
En het boekje werd dus een echte mak. Niet een boeiend, spannend verhaal met literaire inslag, nee het werd een ratjetoe waarmee de lezer wordt opgescheept. Want wat moet een lezer met interviews met allerhande mensen en een meer dan 10 pagina's durende geschiedenis van de stad Istanboel. Op zich interessant, maar hier totaal misplaatst.
Dat Mak geen literaire schrijver is, kun je goed zien aan hoe Mak zich in allerlei bochten heeft moeten wringen om dit journalistieke cum pamflet cum geschiedenisverslag wat als los zand aan elkaar hangt, enige structuur te geven. De lezer wordt gebombadeerd met talloze opsommingen, citaten van beroemde dichters en schrijvers tot en met de vermeende Armeense genocide. Op zich heb ik weer wat opgestoken over de geschiedenis van Istanboel, heb kennisgemaakt met een aantal volkse mensen die op een brug bivakkeren, maar dat was het dan ook wel. Nee, dit boekenweekgeschenk zal niet in het geheugen blijven hangen als indrukwekkend verhaal. Helaas.
Na vorig jaar met Arthur Japin in de roos te hebben geschoten, deden ze dit jaar ook weer iets geks. Ze vroegen Geert Mak. Geert Mak? Wanneer heeft die een literair boek geschreven? Heb ik iets gemist? Mak is toch een historicus, journalist! Merkwaardige keus dus.
En het boekje werd dus een echte mak. Niet een boeiend, spannend verhaal met literaire inslag, nee het werd een ratjetoe waarmee de lezer wordt opgescheept. Want wat moet een lezer met interviews met allerhande mensen en een meer dan 10 pagina's durende geschiedenis van de stad Istanboel. Op zich interessant, maar hier totaal misplaatst.
Dat Mak geen literaire schrijver is, kun je goed zien aan hoe Mak zich in allerlei bochten heeft moeten wringen om dit journalistieke cum pamflet cum geschiedenisverslag wat als los zand aan elkaar hangt, enige structuur te geven. De lezer wordt gebombadeerd met talloze opsommingen, citaten van beroemde dichters en schrijvers tot en met de vermeende Armeense genocide. Op zich heb ik weer wat opgestoken over de geschiedenis van Istanboel, heb kennisgemaakt met een aantal volkse mensen die op een brug bivakkeren, maar dat was het dan ook wel. Nee, dit boekenweekgeschenk zal niet in het geheugen blijven hangen als indrukwekkend verhaal. Helaas.
Dag Roel:
Uit je bijdrage meen ik twee dingen te mogen distilleren:
- Jij bent van mening, dat een Boekenweekgeschenk voor alles LITERAIR verantwoord moet zijn.
- Hier spreekt je afkeer mee over de popularisering van de geschiedschrijving (en maatschappijkritiek) door Geert Mak.
CPNB staat voor de Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek. Dat betekent:
- ALLE Nederlandstalige boeken dus, niet alleen de literaire. Hoe zouden de literaire uitgeverijen zich staande moeten houden, zonder de verkoop van niet-literaire boeken?
- Om lezers naar de BOEKWINKEL te lokken, gebruikt men doorgaans publiekstrekkers. En hoe zeer sommigen dat ook betreuren, de verkoopcijfers van Geert Mak beloven nu eenmaal een toeloop op een Boekenweekgeschenk met zijn naam. Een extra goed idee vind ik de Turkse uitgave!
Deze opmerkingen staan los van mijn mening over wat wel en geen literatuur zou zijn en hoe Geert Mak daarin past en los van mijn mening over de historie aangereikt krijgen in een aantrekkelijk leesbaar jasje.
De Brug heb ik nog niet helemaal gelezen, maar Hoe God verdween uit Jorwerd en Lopen met Van Lennep wel. De eeuw van mijn vader, Gedoemd tot kwetsbaarheid en Het ontsnapte land staan voor later op de plank.
Overigens: Geert Mak is geen historicus pur sang: Hij studeerde rechten en sociologie (aan de Vrije Universiteit en de Universiteit van Amsterdam), doceerde staatsrecht en vreemdelingenrecht aan de Universiteit van Utrecht en hield zich als redacteur van de Groene Amsterdammer bezig met stedelijke en immigratiepolitiek. Voor Hoe God verdween uit Jorwerd ontving hij de Henriëtte Roland Holstprijs (Nederlandse literaire prijs, toegekend door de Maatschappij der Nederlandse letterkunde voor een werk dat "uitmunt door sociale bewogenheid en literair niveau", in de geest van de dichteres Henriëtte Roland Holst).
Voor meer relevante feiten over de manier waarop hij tegen de huidige maatschappij, vanuit het verleden, aankijkt, verwijs ik je naar: Geert Mak Boekenweek CV2007, gratis verkrijgbaar in vrijwel elke Openbare Bibliotheek.
Librije.
Je snapt soms niet hoe de CPNB, de stichting ter bevordering van het lezen, te werkgaat.
Uit je bijdrage meen ik twee dingen te mogen distilleren:
- Jij bent van mening, dat een Boekenweekgeschenk voor alles LITERAIR verantwoord moet zijn.
- Hier spreekt je afkeer mee over de popularisering van de geschiedschrijving (en maatschappijkritiek) door Geert Mak.
CPNB staat voor de Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek. Dat betekent:
- ALLE Nederlandstalige boeken dus, niet alleen de literaire. Hoe zouden de literaire uitgeverijen zich staande moeten houden, zonder de verkoop van niet-literaire boeken?
- Om lezers naar de BOEKWINKEL te lokken, gebruikt men doorgaans publiekstrekkers. En hoe zeer sommigen dat ook betreuren, de verkoopcijfers van Geert Mak beloven nu eenmaal een toeloop op een Boekenweekgeschenk met zijn naam. Een extra goed idee vind ik de Turkse uitgave!
Deze opmerkingen staan los van mijn mening over wat wel en geen literatuur zou zijn en hoe Geert Mak daarin past en los van mijn mening over de historie aangereikt krijgen in een aantrekkelijk leesbaar jasje.
De Brug heb ik nog niet helemaal gelezen, maar Hoe God verdween uit Jorwerd en Lopen met Van Lennep wel. De eeuw van mijn vader, Gedoemd tot kwetsbaarheid en Het ontsnapte land staan voor later op de plank.
Overigens: Geert Mak is geen historicus pur sang: Hij studeerde rechten en sociologie (aan de Vrije Universiteit en de Universiteit van Amsterdam), doceerde staatsrecht en vreemdelingenrecht aan de Universiteit van Utrecht en hield zich als redacteur van de Groene Amsterdammer bezig met stedelijke en immigratiepolitiek. Voor Hoe God verdween uit Jorwerd ontving hij de Henriëtte Roland Holstprijs (Nederlandse literaire prijs, toegekend door de Maatschappij der Nederlandse letterkunde voor een werk dat "uitmunt door sociale bewogenheid en literair niveau", in de geest van de dichteres Henriëtte Roland Holst).
Voor meer relevante feiten over de manier waarop hij tegen de huidige maatschappij, vanuit het verleden, aankijkt, verwijs ik je naar: Geert Mak Boekenweek CV2007, gratis verkrijgbaar in vrijwel elke Openbare Bibliotheek.
Librije.
Laatst gewijzigd door librije op 23 Mar 2007, 12:43, 1 keer totaal gewijzigd.
"Een mens die het aandurft om een uur te verspillen heeft de waarde van het leven nog niet ontdekt."
Charles Darwin Engels medicus en bioloog (1809-1882)
Charles Darwin Engels medicus en bioloog (1809-1882)
Persoonlijk spreekt mij dit boekje ook niet zo aan, ik weet ook niet of ik het nog uit lees (ben op de helft). Toch heb ik al veel positieve geluiden gehoord, en is mij gebleken dat Jannie helemaal gelijk heeft: het gaat niet om literatuur alleen.
Als mensen na het lezen van dit boekje naar Istanboel willen, dan is er ook een doel bereikt, toch?
Als mensen na het lezen van dit boekje naar Istanboel willen, dan is er ook een doel bereikt, toch?
Ik vond het een mooi verhaal en zeker ook als literair te beschouwen. Mak schrijft hier niet puur beschouwend, als een journalistiek verhaal, maar schept ook een sfeer, bouwt personages. Een eenheid is het verhaal misschien niet, maar waar staat geschreven dat dat een voorwaarde is voor een goed verhaal?
Ook dit gaat voorbij.
Hallo Librije,
Ik ben van mening dat het boekenweekgeschenk ter promotie van het Nederlandse boek is, maar dat daarbij de keuze altijd literair is geweest. Literatuur is altijd een "moeilijk" te verkopen genre geweest en dat is het nog steeds is, daarom dat deze stichting in mijn ogen ter promotie van de Nederlandse literatuur ieder jaar een Nederlandse schrijver de gelegenheid geeft een boekje te schrijven.
Dit moet juist niet te moeilijk van aard zijn, want het is voor niet-kenners een kennismaking. Maar ik vind wel dat het een literaire inslag moet hebben. Dus een onderhoudend, spannend verhaal. Dat mistte ik bij Mak.
Wat Mak doet is een naar mijn idee het boekenweekschenkt misbruiken als pamflet, interview en historisch uiteenzetting. Het is daarmee een rommelig geheel geworden. Ik vond de historische uiteenzetting van Istandboel boeiend, leerde er nieuwe dingen mee, maar de personages op die brug lieten mij koud, bleven voor mij afstandelijk.
Nee, ik ben niet tegen popularisering van de geschiedschrijvingen en maatschappijkritiek, maar door de manier waarop dat gebeurt. De methode Mak kan mijn goedkeuring niet wegdragen. Dat is gewoon de hele ellende met "reality tv"-hausse, die in de jaren negentig het Nederlandse tv-drama de kop heeft gekost en die voor een complete vervlakking op alle fronten heeft gezorgd. Ik las vroeger De Volkskrant, maar werd er niet vrolijk van, toen ze een verandering aankondigden. Ik zag de bui al hangen. En inderdaad. Hoewel de algemene nieuwsartikelen in de Volkskrant nog wel voldoende zijn, ging het ten koste van de bijlagen. Daarom ben ik op Nrc overgestapt, maar Nrc is de vereenvoudigingswaan niet ontkomen. Ook hier merk je goed dat het ten koste van de diepgang van artikelen is gegaan. En zelfs Trouw dat een goede krant met diepgaande artikelen was, is door zijn Tabloid-formaat ook niet meer wat het geweest is. In tegenstelling wat de kranten zelf beweren, gaat dit formaat weldegelijk ten koste van de diepgang van de inhoud. Waarom? Omdat, als ze dezelfde hoeveelheid tekst willen behouden, ze de krant ook qua dikte moeten verdubbelen, dat gebeurt dus niet. Pas geleden nog een Trouw in de trein zitten lezen en zag, ondanks dat het niveau nog boven huidige kranten uitstak, ook niet meer de Trouw van vroeger was. Ik weet niet of het Parool (ookal Tabloid) het wel heeft overleeft. In Nrc merk je dat ze de zinnen vereenvoudigd hebben, wat ook weer ten koste van de nuance gaat. Daarom vraag ik me steeds vaker af of ik nog wel de kranten voor zoveel geld moet houden. Als dan weer een goed artikel geweest, trek je weer even bij.
Ik ben inderdaad niet zo groot voorstander van popularisering. Naar mijn idee doet het de literatuur meer slecht, dan goed. Het niveau van het gemiddelde boek van tegenwoordig vind ik ronduit bedroevend. Niet dat er geen goede boeken in Nederland geschreven worden, maar het blijven uitzonderingen. Naar mijn idee wordt de schrijver van tegenwoordig veel te veel op de nek gezeten, krijgt ie teveel prikkels te gelijkertijd en neemt/krijgt ie niet meer de tijd om een boek uit te laten kristaliseren.
Nee, ik heb niet veel op met het commerciële circus. Het heeft allemaal veel te weinig met het boek zelf te maken en draait veel meer om het promoten van personen. Boekenprogramma's die nog de tv halen op de Nederlandse buis, beschouwen een woord als "diepgang" als een belediging. Het is allemaal van je hap slik weg. De omloopsnelheid van een boek in de boekhandel is gewoon absurd geworden.
Groeten,
Roel
Ik ben van mening dat het boekenweekgeschenk ter promotie van het Nederlandse boek is, maar dat daarbij de keuze altijd literair is geweest. Literatuur is altijd een "moeilijk" te verkopen genre geweest en dat is het nog steeds is, daarom dat deze stichting in mijn ogen ter promotie van de Nederlandse literatuur ieder jaar een Nederlandse schrijver de gelegenheid geeft een boekje te schrijven.
Dit moet juist niet te moeilijk van aard zijn, want het is voor niet-kenners een kennismaking. Maar ik vind wel dat het een literaire inslag moet hebben. Dus een onderhoudend, spannend verhaal. Dat mistte ik bij Mak.
Wat Mak doet is een naar mijn idee het boekenweekschenkt misbruiken als pamflet, interview en historisch uiteenzetting. Het is daarmee een rommelig geheel geworden. Ik vond de historische uiteenzetting van Istandboel boeiend, leerde er nieuwe dingen mee, maar de personages op die brug lieten mij koud, bleven voor mij afstandelijk.
Nee, ik ben niet tegen popularisering van de geschiedschrijvingen en maatschappijkritiek, maar door de manier waarop dat gebeurt. De methode Mak kan mijn goedkeuring niet wegdragen. Dat is gewoon de hele ellende met "reality tv"-hausse, die in de jaren negentig het Nederlandse tv-drama de kop heeft gekost en die voor een complete vervlakking op alle fronten heeft gezorgd. Ik las vroeger De Volkskrant, maar werd er niet vrolijk van, toen ze een verandering aankondigden. Ik zag de bui al hangen. En inderdaad. Hoewel de algemene nieuwsartikelen in de Volkskrant nog wel voldoende zijn, ging het ten koste van de bijlagen. Daarom ben ik op Nrc overgestapt, maar Nrc is de vereenvoudigingswaan niet ontkomen. Ook hier merk je goed dat het ten koste van de diepgang van artikelen is gegaan. En zelfs Trouw dat een goede krant met diepgaande artikelen was, is door zijn Tabloid-formaat ook niet meer wat het geweest is. In tegenstelling wat de kranten zelf beweren, gaat dit formaat weldegelijk ten koste van de diepgang van de inhoud. Waarom? Omdat, als ze dezelfde hoeveelheid tekst willen behouden, ze de krant ook qua dikte moeten verdubbelen, dat gebeurt dus niet. Pas geleden nog een Trouw in de trein zitten lezen en zag, ondanks dat het niveau nog boven huidige kranten uitstak, ook niet meer de Trouw van vroeger was. Ik weet niet of het Parool (ookal Tabloid) het wel heeft overleeft. In Nrc merk je dat ze de zinnen vereenvoudigd hebben, wat ook weer ten koste van de nuance gaat. Daarom vraag ik me steeds vaker af of ik nog wel de kranten voor zoveel geld moet houden. Als dan weer een goed artikel geweest, trek je weer even bij.
Ik ben inderdaad niet zo groot voorstander van popularisering. Naar mijn idee doet het de literatuur meer slecht, dan goed. Het niveau van het gemiddelde boek van tegenwoordig vind ik ronduit bedroevend. Niet dat er geen goede boeken in Nederland geschreven worden, maar het blijven uitzonderingen. Naar mijn idee wordt de schrijver van tegenwoordig veel te veel op de nek gezeten, krijgt ie teveel prikkels te gelijkertijd en neemt/krijgt ie niet meer de tijd om een boek uit te laten kristaliseren.
Nee, ik heb niet veel op met het commerciële circus. Het heeft allemaal veel te weinig met het boek zelf te maken en draait veel meer om het promoten van personen. Boekenprogramma's die nog de tv halen op de Nederlandse buis, beschouwen een woord als "diepgang" als een belediging. Het is allemaal van je hap slik weg. De omloopsnelheid van een boek in de boekhandel is gewoon absurd geworden.
Groeten,
Roel
Popularisering van literatuur
Ik wil nog even op dit onderwerp terugkomen en meteen de geschiedenis in duiken. Voor zover ik weet is literatuur door de eeuwen heen als een marginale (qua kwantiteit dan, niet qua kwaliteit) aangelegenheid geweest. Dat is prima, niks op tegen. Alleen in vroeger tijden verscheen literatuur bijna alleen in het Grieks en latijn. Voor iemand zoals ik, die nooit Grieks en latijn heeft gestudeerd en het van overal en nergens heeft opgepikt, zou de hele literatuur verborgen blijven als in de huidige tijd het bij de Griekse en latijnse taal zo zou zijn gebleven. Dus tegen deze popularisering ben ik natuurlijk niet. Natuurlijk was er toendertijd een elite die deze popularisering afkeurde, omdat het ten koste zou gaan van de rijkdom van de taal. Zij hebben gelijk, maar u begrijpt ik ben wel blij dat deze popularisering heeft doorgezet.
In de 16de eeuw was het nog overzichtelijk welke schrijvers er waren, wat literatuur was en wat niet. Met de overgang van de 19de naar de 20ste eeuw begint het aantal schrijvers enorm toe te nemen, helemaal na de tweede wereldoorlog. Onder de vlag van "de literatuur" lift ineens iedereen mee. Het begrip literatuur wordt enorm opgerekt. Maar is dat ook allemaal wel literatuur? Natuurlijk er zijn zeker uitstekende literaire boeken die het tot bestseller (een woord waar ik een hekel aan heb) geschopt hebben, maar het merendeel oogst bescheidenere verkoopresultaten. Daar gaat het dus ook mis. De eeuwen daarvoor was het nog puur de liefde voor een boek, men nam zich de tijd om een boek met de hoogste kwaliteit uit te geven en de klant ontving het na afrekening als een glinsterend kleinood. Eind van de 19de eeuw begint het economische aspect het waarde-aspect te overvleugelen. Het boek is niet langer iets kostbaars, voor het eerst wordt het een wegwerp-artikel.
Al die tijd ging het goed. De literaire lezer kon bij zijn favouriete boekhandel alle boeken die hem de moeite waard waren kopen. Nu moet die literaire lezer steeds meer moeite doen om bepaalde boeken nog bij een boekhandel te vinden. Ja, hij kan het tegenwoordig via tig kanalen op internet kopen. Maar waar is dan de charme van het strijken over een nieuwe kaft, het voelen en ruiken van het papier? Ik weet dat ik het een beetje romantiseer, maar ik denk dat je begrijpt wat ik bedoel. Het is allemaal zo afstandelijk geworden. Het grootste gevaar zit in de hype van de bestseller. Uitgeverijen zijn nu zo geconcentreerd op het vinden van die ene goudmijn, dat ze steeds vaker echte kwaliteit laten lopen. Of dat het budget voor het "moeilijkere boek" steeds kleiner wordt, waardoor uitgeverijen steeds minder de vaak betere boeken willen uitgeven, omdat ze hier te weinig aan verdienen. Boekhandels worden door kortingen gedwongen aan deze hype mee te doen. Grote boekhandels die echt commercieel denken, zetten of het betere boek steeds korter op display of zelfs helemaal niet meer, terwijl de schreeuwende kaften van boeken die niet tot de literatuur behoren, ruim baan krijgen. Boekhandels die gespecialiseerd zijn in de betere literatuur krijgen het ook steeds moeilijker, omdat de tijden danig zijn veranderd. Vijftig jaar geleden waren er nog genoeg klanten voor het betere boek, maar het lijkt alsof tegenwoordig bijna iedereen zijn smaak aan het verliezen is en snacks onder de boeken omarmt. Daarbij komt nog een grote bedreiging: prijsvechters. Deze binnen niet alleen de "snacks" aan, maar ook steeds meer het betere boek (vaak ik twijfelachtige uitvoeringen) voor prijzen, waar de reguliere boekhandel van het betere boek niet aan kan tippen. Dus steeds meer kleinere boekhandels delven het onderspit.
Samenvattend literatuur zat altijd al in de marge, dat was prima zo, maar nu wordt deze marge, zo marginaal dat het betere boek in de gevarenzone is beland.
Vijftig jaar geleden waren literaire boeken al niet goedkoop, maar nog betaalbaar en oplagen waren groter. Nu zijn de betere boeken vaak razendduur door minime oplagen, zodat het steeds moeilijker wordt voor de man of vrouw met de kleine beurs om ze te kunnen kopen. Voorbeeld een boek van Borgess kost al gauw door de minimale oplage niet minder dan 60 euro!
Ik besef dat ik me hier tegenspreek: opteren voor de exclusiviteit van de literatuur en toch het boek betaalbaar houden voor iedereen. Het probleem is, dat ik het liefst de exclusiviteit gehandhaafd zie (dus oplagen die overeenkomen met het aantal mensen dat zich er echt voor interesseert; zodat kostbare energie en bomen gespaard worden), maar dat het wel betaalbaar blijft (dus oplagen die dit garanderen, zonder de spuigaten uit te lopen. Want wat hebben nou aan absurde oplagen van Donna Tartt's tweede boek, terwijl maar een deel er echt voor interesseert; de rest is door de hype gelokt. En ik wil niet weten wat met die 100.000 den prachtig uitgevoerde ongelezen boeken allemaal is gebeurd!), maar dat tevens de kwaliteit gehandhaafd blijft (dus geen boeken die na een maal lezen uit elkaar vallen of snel afgeraffelde vertallingen (Zola's vertalingen in het Nederlands, dat hoorde ik van een talenkenner, zouden echt beschamend zijn!). Een utopie? Ik denk het niet, om dat de realiseren moet er meer geld in het betere boek gestopt worden. Daarom moet de vaste boekenprijs gehandhaafd blijven en moet de overheid bij springen om de literatuur de redden. De commercielen stikken van het geld. En dus niet alleen Nederlandse literatuur, maar ook de vertaalde literatuur uit het buitenland.
Ik wil nog even op dit onderwerp terugkomen en meteen de geschiedenis in duiken. Voor zover ik weet is literatuur door de eeuwen heen als een marginale (qua kwantiteit dan, niet qua kwaliteit) aangelegenheid geweest. Dat is prima, niks op tegen. Alleen in vroeger tijden verscheen literatuur bijna alleen in het Grieks en latijn. Voor iemand zoals ik, die nooit Grieks en latijn heeft gestudeerd en het van overal en nergens heeft opgepikt, zou de hele literatuur verborgen blijven als in de huidige tijd het bij de Griekse en latijnse taal zo zou zijn gebleven. Dus tegen deze popularisering ben ik natuurlijk niet. Natuurlijk was er toendertijd een elite die deze popularisering afkeurde, omdat het ten koste zou gaan van de rijkdom van de taal. Zij hebben gelijk, maar u begrijpt ik ben wel blij dat deze popularisering heeft doorgezet.
In de 16de eeuw was het nog overzichtelijk welke schrijvers er waren, wat literatuur was en wat niet. Met de overgang van de 19de naar de 20ste eeuw begint het aantal schrijvers enorm toe te nemen, helemaal na de tweede wereldoorlog. Onder de vlag van "de literatuur" lift ineens iedereen mee. Het begrip literatuur wordt enorm opgerekt. Maar is dat ook allemaal wel literatuur? Natuurlijk er zijn zeker uitstekende literaire boeken die het tot bestseller (een woord waar ik een hekel aan heb) geschopt hebben, maar het merendeel oogst bescheidenere verkoopresultaten. Daar gaat het dus ook mis. De eeuwen daarvoor was het nog puur de liefde voor een boek, men nam zich de tijd om een boek met de hoogste kwaliteit uit te geven en de klant ontving het na afrekening als een glinsterend kleinood. Eind van de 19de eeuw begint het economische aspect het waarde-aspect te overvleugelen. Het boek is niet langer iets kostbaars, voor het eerst wordt het een wegwerp-artikel.
Al die tijd ging het goed. De literaire lezer kon bij zijn favouriete boekhandel alle boeken die hem de moeite waard waren kopen. Nu moet die literaire lezer steeds meer moeite doen om bepaalde boeken nog bij een boekhandel te vinden. Ja, hij kan het tegenwoordig via tig kanalen op internet kopen. Maar waar is dan de charme van het strijken over een nieuwe kaft, het voelen en ruiken van het papier? Ik weet dat ik het een beetje romantiseer, maar ik denk dat je begrijpt wat ik bedoel. Het is allemaal zo afstandelijk geworden. Het grootste gevaar zit in de hype van de bestseller. Uitgeverijen zijn nu zo geconcentreerd op het vinden van die ene goudmijn, dat ze steeds vaker echte kwaliteit laten lopen. Of dat het budget voor het "moeilijkere boek" steeds kleiner wordt, waardoor uitgeverijen steeds minder de vaak betere boeken willen uitgeven, omdat ze hier te weinig aan verdienen. Boekhandels worden door kortingen gedwongen aan deze hype mee te doen. Grote boekhandels die echt commercieel denken, zetten of het betere boek steeds korter op display of zelfs helemaal niet meer, terwijl de schreeuwende kaften van boeken die niet tot de literatuur behoren, ruim baan krijgen. Boekhandels die gespecialiseerd zijn in de betere literatuur krijgen het ook steeds moeilijker, omdat de tijden danig zijn veranderd. Vijftig jaar geleden waren er nog genoeg klanten voor het betere boek, maar het lijkt alsof tegenwoordig bijna iedereen zijn smaak aan het verliezen is en snacks onder de boeken omarmt. Daarbij komt nog een grote bedreiging: prijsvechters. Deze binnen niet alleen de "snacks" aan, maar ook steeds meer het betere boek (vaak ik twijfelachtige uitvoeringen) voor prijzen, waar de reguliere boekhandel van het betere boek niet aan kan tippen. Dus steeds meer kleinere boekhandels delven het onderspit.
Samenvattend literatuur zat altijd al in de marge, dat was prima zo, maar nu wordt deze marge, zo marginaal dat het betere boek in de gevarenzone is beland.
Vijftig jaar geleden waren literaire boeken al niet goedkoop, maar nog betaalbaar en oplagen waren groter. Nu zijn de betere boeken vaak razendduur door minime oplagen, zodat het steeds moeilijker wordt voor de man of vrouw met de kleine beurs om ze te kunnen kopen. Voorbeeld een boek van Borgess kost al gauw door de minimale oplage niet minder dan 60 euro!
Ik besef dat ik me hier tegenspreek: opteren voor de exclusiviteit van de literatuur en toch het boek betaalbaar houden voor iedereen. Het probleem is, dat ik het liefst de exclusiviteit gehandhaafd zie (dus oplagen die overeenkomen met het aantal mensen dat zich er echt voor interesseert; zodat kostbare energie en bomen gespaard worden), maar dat het wel betaalbaar blijft (dus oplagen die dit garanderen, zonder de spuigaten uit te lopen. Want wat hebben nou aan absurde oplagen van Donna Tartt's tweede boek, terwijl maar een deel er echt voor interesseert; de rest is door de hype gelokt. En ik wil niet weten wat met die 100.000 den prachtig uitgevoerde ongelezen boeken allemaal is gebeurd!), maar dat tevens de kwaliteit gehandhaafd blijft (dus geen boeken die na een maal lezen uit elkaar vallen of snel afgeraffelde vertallingen (Zola's vertalingen in het Nederlands, dat hoorde ik van een talenkenner, zouden echt beschamend zijn!). Een utopie? Ik denk het niet, om dat de realiseren moet er meer geld in het betere boek gestopt worden. Daarom moet de vaste boekenprijs gehandhaafd blijven en moet de overheid bij springen om de literatuur de redden. De commercielen stikken van het geld. En dus niet alleen Nederlandse literatuur, maar ook de vertaalde literatuur uit het buitenland.
Goed stuk, Roel.
Ik zat er gister ook nog aan te denken. Ik heb liever een boek met harde kaft dan eentje met een slappe. Het prijsverschil van een paar euro´s heb ik er wel voor over. Veel meer zou het kostentechnisch gezien toch niet zijn? Helaas is het prijsverschil vaak groter volgens mij. Dat zegt ook al wat.
Ik zou me overigens kunnen voorstellen dat in de toekomst meer digitaal gelezen gaat worden. Hoef je een boek niet meer vast te houden, heb je het altijd op de goede leeshoogte en -afstand. Maar misschien is het juist ook wel prettig om een boek gewoon vast te houden. Of van papier te lezen. Of het idee van een echt tastbaar boek te houden. Ik ben er nog niet over uit.
Henk
Ik zat er gister ook nog aan te denken. Ik heb liever een boek met harde kaft dan eentje met een slappe. Het prijsverschil van een paar euro´s heb ik er wel voor over. Veel meer zou het kostentechnisch gezien toch niet zijn? Helaas is het prijsverschil vaak groter volgens mij. Dat zegt ook al wat.
Ik zou me overigens kunnen voorstellen dat in de toekomst meer digitaal gelezen gaat worden. Hoef je een boek niet meer vast te houden, heb je het altijd op de goede leeshoogte en -afstand. Maar misschien is het juist ook wel prettig om een boek gewoon vast te houden. Of van papier te lezen. Of het idee van een echt tastbaar boek te houden. Ik ben er nog niet over uit.
Henk
Roel:
Samenvattend literatuur zat altijd al in de marge, dat was prima zo, maar nu wordt deze marge, zo marginaal dat het betere boek in de gevarenzone is beland.
Vijftig jaar geleden waren literaire boeken al niet goedkoop, maar nog betaalbaar en oplagen waren groter. Nu zijn de betere boeken vaak razendduur door minime oplagen, zodat het steeds moeilijker wordt voor de man of vrouw met de kleine beurs om ze te kunnen kopen.
1. Voor de man of vrouw met de kleine beurs bestaat gelukkig nog altijd de mogelijkheid om ze bij de (door de overheid gesubsidieerde) bibliotheek te lenen (in de eigen bibliotheek of via het InterBibliothecairLeenverkeer is elk boek beschikbaar).
2. Wat nu precies wel of niet tot de "verantwoorde literatuur "behoort, zal altijd een geschilpunt blijven. Deze discussie heb ik hier dus uitdrukkelijk niet willen voeren.
3. De gewoonte om doorgaans een literair boekenweekgeschenk uit te geven, wil nog niet zeggen, dat het dus alleen gaat om de promotie van literaire boeken: Het is en blijft de Collectieve Propaganda voor het Nederlandse Boek. In een tijd waarin het HELE LEZEN onder druk is komen te staan is de propaganda voor alleen literaire boeken misplaatst en wel erg elitair.
4. Zoals ik in mijn vorige bijdrage al stelde: juist de grote oplage van populaire boeken stelt de uitgevers in staat literaire uit te geven.
5.
Met dat eerste ben ik het eens, maar met het tweede niet: de hele samenleving hoeft niet bij te dragen aan het genoegen van een hele kleine club. Wel zou verwacht mogen worden (en dat gebeurt ook) dat er geld gestoken wordt in leesbevordringsprojecten: meer mensen aan het lezen van "gewone" boeken, betekent op den duur ook meer lezers voor de literatuur. (Daarnaast, zoals ik al schreef: ook de bibliotheken worden in stand gehouden met overheidsgeld.)Daarom moet de vaste boekenprijs gehandhaafd blijven en moet de overheid bij springen om de literatuur de redden.
Tenslotte:
Voor Hoe God verdween uit Jorwerd ontving hij de Henriëtte Roland Holstprijs (Nederlandse literaire prijs, toegekend door de Maatschappij der Nederlandse letterkunde voor een werk dat "uitmunt door sociale bewogenheid en literair niveau", in de geest van de dichteres Henriëtte Roland Holst).
Al gelezen? Of was het Boekenweekgeschenk de eerste kennismaking?
"Een mens die het aandurft om een uur te verspillen heeft de waarde van het leven nog niet ontdekt."
Charles Darwin Engels medicus en bioloog (1809-1882)
Charles Darwin Engels medicus en bioloog (1809-1882)
Hallo Librije,
Bibliotheken zijn ongelooflijk belangrijk. Ik knarsentand bij elke bib die gesloten wordt. Net zoals een bibbus die kleine kernen aandoet, zodat ook mensen buiten de stad aan boeken kunnen komen.
Ik kan alleen maar zeggen dat het boekenweekgeschenk tot nog toe altijd literair geweest is. Ken jij een voorbeeld waarbij dat niet zo is?
Het hele lezen staat niet onderdruk, uit cijfers is bekend dat er meer dan ooit gelezen wordt. Vrouwen lezen meer dan mannen. En doordat ik iedere dag in de trein zit, ben ik getuige van die vele lezers. De genres die gelezen worden in de trein zijn ook heel breed. Iets wat ook gestimuleerd wordt door de aanwezigheid van kiosken op de stations.
De vraag is of die grote oplagen wel voor het "moeilijkere" boek gebruikt worden, of dat ze dat geld weer in een nieuwe aankomende bestseller steken!
Literatuur heeft allang bewezen dat het net als een schilderij van Van Gogh of Rembrand boven-nationale waarde vertegenwoordigd. Daarom vind ik dat de overheid de taak heeft om bij te springen.
Leesbevorderingsprojecten zijn een goede zaak. Of lezers van "gewone" boeken ook daarna "literatuur" gaan lezen, hangt puur af van de persoon in kwestie. De ene zal het wel gaan doen, de ander niet. Dat is ook niet iets wat je kunt afdwingen en wat zeker ook niet afgedwongen moet worden. Iedereen is daar vrij in.
Nee, Hoe God verdween uit Jorwerd heb ik niet gelezen, maar zou ik het zeker wel willen lezen, omdat dit onderwerp me zeer interesseert. Ik heb van Agnes Amelink over de Prostestanten in Nederland gelezen. Ik heb dus wel De eeuw van mijn vader gelezen. Een mooi boek, zondermeer.
Dus nee, ik was al vertrouwd met Mak.
groeten
Roel
Bibliotheken zijn ongelooflijk belangrijk. Ik knarsentand bij elke bib die gesloten wordt. Net zoals een bibbus die kleine kernen aandoet, zodat ook mensen buiten de stad aan boeken kunnen komen.
Ik kan alleen maar zeggen dat het boekenweekgeschenk tot nog toe altijd literair geweest is. Ken jij een voorbeeld waarbij dat niet zo is?
Het hele lezen staat niet onderdruk, uit cijfers is bekend dat er meer dan ooit gelezen wordt. Vrouwen lezen meer dan mannen. En doordat ik iedere dag in de trein zit, ben ik getuige van die vele lezers. De genres die gelezen worden in de trein zijn ook heel breed. Iets wat ook gestimuleerd wordt door de aanwezigheid van kiosken op de stations.
De vraag is of die grote oplagen wel voor het "moeilijkere" boek gebruikt worden, of dat ze dat geld weer in een nieuwe aankomende bestseller steken!
Literatuur heeft allang bewezen dat het net als een schilderij van Van Gogh of Rembrand boven-nationale waarde vertegenwoordigd. Daarom vind ik dat de overheid de taak heeft om bij te springen.
Leesbevorderingsprojecten zijn een goede zaak. Of lezers van "gewone" boeken ook daarna "literatuur" gaan lezen, hangt puur af van de persoon in kwestie. De ene zal het wel gaan doen, de ander niet. Dat is ook niet iets wat je kunt afdwingen en wat zeker ook niet afgedwongen moet worden. Iedereen is daar vrij in.
Nee, Hoe God verdween uit Jorwerd heb ik niet gelezen, maar zou ik het zeker wel willen lezen, omdat dit onderwerp me zeer interesseert. Ik heb van Agnes Amelink over de Prostestanten in Nederland gelezen. Ik heb dus wel De eeuw van mijn vader gelezen. Een mooi boek, zondermeer.
Dus nee, ik was al vertrouwd met Mak.
groeten
Roel
Dankje Henk.
Het kost aardig wat tijd om dat in elkaar te zetten.
Henk, ik heb nieuws voor je. Digitaal lezen is al meerdere jaren aan de gang. Op de Boekenbeurs in Frankfurt wordt het aandaal elektronische boeken ieder jaar groter. Op internet kun je tegenwoordig al complete boeken vinden. Een aanrader is het Gutenberg Project. Dit project heeft ten doel heel moeilijk te vinden of helemaal niet meer verkrijgbare boeken in zijn geheel online te zetten. Dat vind ik een zeer bruikbaar initiatief. Zo kun je boeken onder ogen komen, waar je anders te vergeefs naar zoekt. Toch ben ik geen voorstander van het lezen van een scherm. Ja, kleinere teksten geen probleem, maar hele boeken.
Iets anders zijn luisterboeken. Hoewel ik zelf er geen bezit, is dit, mits het goed gebeurd, de ideale manier om een boek tot je te nemen. Je kunt heerlijk achterover hangen en beter alles in je opnemen. Nadeel je kunt het boek niet meer vasthouden, dat kan echter ook een voordeel zijn als het zware pillen betreft!
Geef mij maar een boek wat je in je hand kunt houden. Het voordeel daarvan is dat je het overal mee naar toe kunt nemen, m.a.w. overal kan lezen. Je kunt natuurlijk aanvoeren dat je het boek ook kunt printen, het bezwaar daar tegen is dat het a heel veel papier kost en b het formaat van A4 ook onhandig is.
Het belangrijkste argument vind ik wel dat het boek je van de visuele overdaad weg houdt. Een boek kan je nog naar een andere wereld brengen, waar je eigen verbeelding het werk doet. Dat is juist de kracht van een goed boek.
Het kost aardig wat tijd om dat in elkaar te zetten.
Henk, ik heb nieuws voor je. Digitaal lezen is al meerdere jaren aan de gang. Op de Boekenbeurs in Frankfurt wordt het aandaal elektronische boeken ieder jaar groter. Op internet kun je tegenwoordig al complete boeken vinden. Een aanrader is het Gutenberg Project. Dit project heeft ten doel heel moeilijk te vinden of helemaal niet meer verkrijgbare boeken in zijn geheel online te zetten. Dat vind ik een zeer bruikbaar initiatief. Zo kun je boeken onder ogen komen, waar je anders te vergeefs naar zoekt. Toch ben ik geen voorstander van het lezen van een scherm. Ja, kleinere teksten geen probleem, maar hele boeken.
Iets anders zijn luisterboeken. Hoewel ik zelf er geen bezit, is dit, mits het goed gebeurd, de ideale manier om een boek tot je te nemen. Je kunt heerlijk achterover hangen en beter alles in je opnemen. Nadeel je kunt het boek niet meer vasthouden, dat kan echter ook een voordeel zijn als het zware pillen betreft!
Geef mij maar een boek wat je in je hand kunt houden. Het voordeel daarvan is dat je het overal mee naar toe kunt nemen, m.a.w. overal kan lezen. Je kunt natuurlijk aanvoeren dat je het boek ook kunt printen, het bezwaar daar tegen is dat het a heel veel papier kost en b het formaat van A4 ook onhandig is.
Het belangrijkste argument vind ik wel dat het boek je van de visuele overdaad weg houdt. Een boek kan je nog naar een andere wereld brengen, waar je eigen verbeelding het werk doet. Dat is juist de kracht van een goed boek.
henk schreef:Goed stuk, Roel.
Ik zat er gister ook nog aan te denken. Ik heb liever een boek met harde kaft dan eentje met een slappe. Het prijsverschil van een paar euro´s heb ik er wel voor over. Veel meer zou het kostentechnisch gezien toch niet zijn? Helaas is het prijsverschil vaak groter volgens mij. Dat zegt ook al wat.
Ik zou me overigens kunnen voorstellen dat in de toekomst meer digitaal gelezen gaat worden. Hoef je een boek niet meer vast te houden, heb je het altijd op de goede leeshoogte en -afstand. Maar misschien is het juist ook wel prettig om een boek gewoon vast te houden. Of van papier te lezen. Of het idee van een echt tastbaar boek te houden. Ik ben er nog niet over uit.
Henk
Roel:Het hele lezen staat niet onderdruk, uit cijfers is bekend dat er meer dan ooit gelezen wordt.
Inderdaad, ik had moeten schrijven: stond. Dat de cijfers inmiddels gelukkig weer aantrekken, zal ook door de leesbevorderingsprojecten gekomen zijn.
Roel:Ik kan alleen maar zeggen dat het boekenweekgeschenk tot nog toe altijd literair geweest is.
En ik wil alleen maar zeggen, dat dat niet betekent dat dat persé altijd zo moet blijven.
Bovendien is je stelling niet waar: wat dacht je van bv. Protest per prent: Schoppen tegen heilige huisjes (toepasselijke titel overigens Geschenk 1971 of Clara Lennart - Op Schrijversvoeten door Nederland (op bezoek bij grote èn kleinere namen), geschenk 1955. En vooral niet te vergeten: Europa in een boek door J. Presser Geschenk 1963.
Roel:Of lezers van "gewone" boeken ook daarna "literatuur" gaan lezen, hangt puur af van de persoon in kwestie.
Mijn punt was: als ze helemaal niet lezen, gebeurt dat zeker niet. Als je ze aan het lezen krijgt met de juiste leesbevorderingsprojecten is er tenminste een kans.
Inderdaad iedereen is vrij in het keizen van zijn/haar literatuur. Maar als, NA al deze pogingen, er geen markt blijkt te zijn voor een bepaald soort literatuur (want de meeste uitgevers doen toch echt hun best en veel literatuur vindt zijn weg naar de lezer), moeten de enkele liefhebbers van heel specifieke literatuurproducten naar andere oplossingen zoeken (in eigen beheer, via een op te richten club van literatuurliefhebbers?) dan overheidsgelden. Die kunnen maar een keer besteed worden en zijn dan beter op zijn plaats in projecten waar ze ten goede komen aan velen.
"Een mens die het aandurft om een uur te verspillen heeft de waarde van het leven nog niet ontdekt."
Charles Darwin Engels medicus en bioloog (1809-1882)
Charles Darwin Engels medicus en bioloog (1809-1882)
Ik zou het persoonlijk betreuren als het bwg niet meer literair zou mogen zijn.
Je bent goed op de hoogte! Daar ligt een grote lacune in mijn kennis van het bwg, zover terug ken ik ze zeker niet. Interessant. Heb jij deze boekenweekgeschenken zelf? Was het toendertijd dan gebruikelijk om niet-literaire bwg's uit te brengen en is het later pas standaard geworden?
Nee, daar heb je gelijk in, daarom vind het iniatief van Prinses Laurentien ook zo lovenswaardig.
De vraag is of er werkelijk geen markt voor is! In het buitenland bestaat die markt overal ter wereld, waarom dan niet in Nederland! En pas is zelfs het dikste boek van Mulisch, De ontdekking van de hemel (wat ik zelf heb staan, maar ook nog moet lezen) door de lezers van Nrc als beste boek van de Nederlandse literatuur verkozen.
En schrijvers van echte literatuur als Thomas Mann, Gabriel Garcia Marquez, William Faulkner, James Joyce, Simon Vestijk, Louis Couperus, Ferdinand Bordewijk, Fjodor Dostovjewski, Leonard Tolstoi, Luigi Pirandello, Gunther Grass, Umberto Eco, Carlos Fuentes, Cervantes, Jan Kjaerstad, Marcel Proust en vele anderen worden wereldwijd nog overal gelezen en uitgegeven. En terecht want deze boeken behoren tot de creme de la creme van de wereldliteratuur.
Als je op internet gaat neuzen, zie je overal op forums over titels van deze schrijvers waarover wordt gediscussieerd. Waarom zou Nederland daarom een uitzondering zijn?
En om nog een ander voorbeeld te noemen. Neem de Franse cinema. Als de Franse overheid niet al die tijd de Franse film had beschermd en de bioscopen verplicht om minimaal 40% aan Franse films te vertonen, de Franse film allang zou zijn weggewalst door de producten van de Amerkaanse massamarkt. Deze protectie zou eigenlijk niet moeten zijn, maar is jammergenoeg hard nodig.
Ik denk hierbij aan het adagio van Lucert: Alles van waarde is weerloos.
Je bent goed op de hoogte! Daar ligt een grote lacune in mijn kennis van het bwg, zover terug ken ik ze zeker niet. Interessant. Heb jij deze boekenweekgeschenken zelf? Was het toendertijd dan gebruikelijk om niet-literaire bwg's uit te brengen en is het later pas standaard geworden?
Nee, daar heb je gelijk in, daarom vind het iniatief van Prinses Laurentien ook zo lovenswaardig.
De vraag is of er werkelijk geen markt voor is! In het buitenland bestaat die markt overal ter wereld, waarom dan niet in Nederland! En pas is zelfs het dikste boek van Mulisch, De ontdekking van de hemel (wat ik zelf heb staan, maar ook nog moet lezen) door de lezers van Nrc als beste boek van de Nederlandse literatuur verkozen.
En schrijvers van echte literatuur als Thomas Mann, Gabriel Garcia Marquez, William Faulkner, James Joyce, Simon Vestijk, Louis Couperus, Ferdinand Bordewijk, Fjodor Dostovjewski, Leonard Tolstoi, Luigi Pirandello, Gunther Grass, Umberto Eco, Carlos Fuentes, Cervantes, Jan Kjaerstad, Marcel Proust en vele anderen worden wereldwijd nog overal gelezen en uitgegeven. En terecht want deze boeken behoren tot de creme de la creme van de wereldliteratuur.
Als je op internet gaat neuzen, zie je overal op forums over titels van deze schrijvers waarover wordt gediscussieerd. Waarom zou Nederland daarom een uitzondering zijn?
En om nog een ander voorbeeld te noemen. Neem de Franse cinema. Als de Franse overheid niet al die tijd de Franse film had beschermd en de bioscopen verplicht om minimaal 40% aan Franse films te vertonen, de Franse film allang zou zijn weggewalst door de producten van de Amerkaanse massamarkt. Deze protectie zou eigenlijk niet moeten zijn, maar is jammergenoeg hard nodig.
Ik denk hierbij aan het adagio van Lucert: Alles van waarde is weerloos.
Roel: door de lezers van Nrc als beste boek van de Nederlandse literatuur verkozen.
Ik wist niet dat de keuze beperkt was tot de lezers van de NRC........ Dacht te maken te hebben met een landelijke actie......
Als dat zo zou zijn ,verklaart dat een boel.
Maar eventegoed:
Wat een aantal forumleden daarvan vindt, is al elders uitgebreid aan de orde gekomen.
Overigens valt het mij op dat er tussen jouw opsomming van de schrijvers van "echte literatuur" vrijwel alleen klassiekers staan. Daar hoef je je geen zorgen om te maken hoor: die zijn in vele bibliotheken te leen, tweedehands of antiquarische te koop of nieuw als heruitgave of schooledities.
Tenslotte: ik ken veel mensen die "het dikste boek van Mulisch" wel in de kast hebben staan, maar niet gelezen......
Librije
-----
Edit: Lees het verslag van De brug http://www.leestafel.info/geert-mak
Dettie
"Een mens die het aandurft om een uur te verspillen heeft de waarde van het leven nog niet ontdekt."
Charles Darwin Engels medicus en bioloog (1809-1882)
Charles Darwin Engels medicus en bioloog (1809-1882)
Je kan daarin gelijk hebben. Het stond in ieder geval op de achterkant van een katern van de nrc. Ik kan me makkelijk hebben verlezen. Ik heb dat stuk maar half gelezen. Ik zal het online nog eens opzoeken.
O, ik dacht dat jij zulk soort klassiekers bedoelde? Welke boeken bedoel je dan?? Over welke boeken hebben we het dan???
Dat ze de "dikke" van de dunne Mulisch niet gelezen hebben, kan ik me ook wat bij voorstellen! Ik denk dat de dikte mee ook weerhoudt van het lezen ervan. Als boeken te lang duren, begin ik er al snel andere tussendoor te lezen.
O, ik dacht dat jij zulk soort klassiekers bedoelde? Welke boeken bedoel je dan?? Over welke boeken hebben we het dan???
Dat ze de "dikke" van de dunne Mulisch niet gelezen hebben, kan ik me ook wat bij voorstellen! Ik denk dat de dikte mee ook weerhoudt van het lezen ervan. Als boeken te lang duren, begin ik er al snel andere tussendoor te lezen.
librije schreef:Roel: door de lezers van Nrc als beste boek van de Nederlandse literatuur verkozen.
Ik wist niet dat de keuze beperkt was tot de lezers van de NRC........ Dacht te maken te hebben met een landelijke actie......
Als dat zo zou zijn ,verklaart dat een boel.
Maar eventegoed:
Wat een aantal forumleden daarvan vindt, is al elders uitgebreid aan de orde gekomen.
Overigens valt het mij op dat er tussen jouw opsomming van de schrijvers van "echte literatuur" vrijwel alleen klassiekers staan. Daar hoef je je geen zorgen om te maken hoor: die zijn in vele bibliotheken te leen, tweedehands of antiquarische te koop of nieuw als heruitgave of schooledities.
Tenslotte: ik ken veel mensen die "het dikste boek van Mulisch" wel in de kast hebben staan, maar niet gelezen...... ;)
Om het duidelijker te zeggen:
Ik hèb gelijk. Er was zelfs een internetsite van (hier op het forum stond een link) en iedereen kon stemmen.
Ik bedoelde: als het alleen NRC lezers zouden zijn geweest is de "uitslag van deze wedstrijd" (die nergens op slaat, zie de discussie elders op het forum) beter te verklaren.
Ik weet niet waar jij het over hebt, als je erover klaagt dat er niet genoeg geld uitgegeven wordt (en dan nog het liefst overheidsgeld) aan het uitgeven van literatuur?
En ja
En ik denk, dat velen denken dat ze pas echt voor volwaardig literatuurlezer aangezien worden, als ze het boek tenminste in de kast hebben staan of op de salontafel hebben liggen.
Roel:Je kan daarin gelijk hebben. Het stond in ieder geval op de achterkant van een katern van de nrc. Ik kan me makkelijk hebben verlezen. Ik heb dat stuk maar half gelezen. Ik zal het online nog eens opzoeken.
Ik hèb gelijk. Er was zelfs een internetsite van (hier op het forum stond een link) en iedereen kon stemmen.
Ik bedoelde: als het alleen NRC lezers zouden zijn geweest is de "uitslag van deze wedstrijd" (die nergens op slaat, zie de discussie elders op het forum) beter te verklaren.
Roel:O, ik dacht dat jij zulk soort klassiekers bedoelde? Welke boeken bedoel je dan?? Over welke boeken hebben we het dan???
Ik weet niet waar jij het over hebt, als je erover klaagt dat er niet genoeg geld uitgegeven wordt (en dan nog het liefst overheidsgeld) aan het uitgeven van literatuur?
En ja
, dat bedoelde ik.Marjo: Ik denk dat Jannie bedoelt dat het haast lijkt of er heden ten dage geen literatuur meer wordt geschreven..
Roel: Dat ze de "dikke" van de dunne Mulisch niet gelezen hebben, kan ik me ook wat bij voorstellen! Ik denk dat de dikte mee ook weerhoudt van het lezen ervan. Als boeken te lang duren, begin ik er al snel andere tussendoor te lezen.
En ik denk, dat velen denken dat ze pas echt voor volwaardig literatuurlezer aangezien worden, als ze het boek tenminste in de kast hebben staan of op de salontafel hebben liggen.
"Een mens die het aandurft om een uur te verspillen heeft de waarde van het leven nog niet ontdekt."
Charles Darwin Engels medicus en bioloog (1809-1882)
Charles Darwin Engels medicus en bioloog (1809-1882)
Dan is die uitslag toch positiever, dan als het alleen de lezers van het nrc had betroffen.
Ik had die uitverkiezing niet echt goed gevolgd, las er dus op de achterkant van het katern pas meer over. Maar omdat er aan de lopende band zulke peilingen zijn, loopt het me soms weleens door elkaar.
Bedankt Marjo, voor die verduidelijking.
Het wordt wel een ingewikkelde discussie, erg verwarrend.
Mijn standpunt is dat de kwaliteit van de literatuur achteruit holt in Nederland, in het buitenland ook, maar omdat daar meer schrijvers zijn, valt het minder op. Nederlandse uitgeverijen (dat geldt trouwens ook voor de buitenlandse) betalen de kosten voor ieder boek uit eigen zak, daar hoeft de schrijver geen cent in te steken. Zij nemen het risico. Vroeger had je nog genoeg uitgeverijen waar de liefde voor het boek en het boekenvak, voorop stond, men nam toen ook genoegen met minder winst (of helemaal geen winst). Toen de branch vercommercialiseerde draaide het ineens niet meer om het boek, maar alleen nog maar om het geld. De op geldbeluste uitgever kreeg door dat hij met bestsellers snel binnen was. De serieuzere boeken die hij vroeger ook uit gaf, deden er ineens niet meer toe, daar was geen droog brood meer aan te verdienen en daaar zou deze uitgever ook geen traan om laten. De andere uitgever die de liefde voor het boek behouden had en zich niet door het geld in de lure liet leggen, kreeg het steeds moeilijker. Omdat namelijk ook de lezers een draai hadden gemaakt. De lezer liet zich ineens door trends beinvloeden. Soms kun je het deze lezer niet eens kwalijk nemen dat hij zich laat beinvloeden door de stortvloed aan reclame. Daar zijn maar weinigen tegen bestand. Dus las deze lezer ook steeds minder serieuze boeken en ging mee in de gemakzucht van de moderne mens (ja, ik geeft toe, maar me vaker schuldig aan deze gemaktzucht). De schrijver onderging hetzelfde proces. Vroeger, dus de tijd voor dat als opgefokt werd en deed, kon hij nog zelf de tijd bepalen hoelang hij erover deed (natuurlijk de broodschrijvers moesten produceren, zelfs Vestdijk en klusten vaak bij door artikelen en/of recensies voor kranten en tijdschriften te schrijven) nu zit de uitgever de schrijver met een deadline op zijn nek. Je begrijpt, dat kan niet anders dan ten koste gaan van de kwaliteit (uitzonderingen daargelaten). Daarnaast laten de schrijvers zich ook verleiden om "snel binnen te zijn", schrijven volgens vaststaande, succesvolle formules en nemen geen risico's meer; m.a.w. het experiment verdwijnt steeds meer uit de Nederlandse literatuur. Nou kun je aanvoeren, maar die experimenten zijn soms niet te pruimen. Natuurlijk dat hangt van je smaak af of je met de grilligheden van een auteur meegaat, maar belangrijker uit die experimenten kunnen juist weer nieuwe ontwikkelingen voortkomen.
De overheid moet ervoor zorgen dat de commercie niet alle kwaliteit het raam uitschuift; m.a.w. dat de agressievelingen op de markt niet de kleintjes wegdrukken, zoals Microsoft dat al jaren doet op de software markt.
Natuurlijk in bepaalde kringen is het bon ton om met je boekencollectie te pronken. Ookal heb je er geen letter van gelezen, het staat zo geleerd.
Roel
Ik had die uitverkiezing niet echt goed gevolgd, las er dus op de achterkant van het katern pas meer over. Maar omdat er aan de lopende band zulke peilingen zijn, loopt het me soms weleens door elkaar.
Bedankt Marjo, voor die verduidelijking.
Het wordt wel een ingewikkelde discussie, erg verwarrend.
Mijn standpunt is dat de kwaliteit van de literatuur achteruit holt in Nederland, in het buitenland ook, maar omdat daar meer schrijvers zijn, valt het minder op. Nederlandse uitgeverijen (dat geldt trouwens ook voor de buitenlandse) betalen de kosten voor ieder boek uit eigen zak, daar hoeft de schrijver geen cent in te steken. Zij nemen het risico. Vroeger had je nog genoeg uitgeverijen waar de liefde voor het boek en het boekenvak, voorop stond, men nam toen ook genoegen met minder winst (of helemaal geen winst). Toen de branch vercommercialiseerde draaide het ineens niet meer om het boek, maar alleen nog maar om het geld. De op geldbeluste uitgever kreeg door dat hij met bestsellers snel binnen was. De serieuzere boeken die hij vroeger ook uit gaf, deden er ineens niet meer toe, daar was geen droog brood meer aan te verdienen en daaar zou deze uitgever ook geen traan om laten. De andere uitgever die de liefde voor het boek behouden had en zich niet door het geld in de lure liet leggen, kreeg het steeds moeilijker. Omdat namelijk ook de lezers een draai hadden gemaakt. De lezer liet zich ineens door trends beinvloeden. Soms kun je het deze lezer niet eens kwalijk nemen dat hij zich laat beinvloeden door de stortvloed aan reclame. Daar zijn maar weinigen tegen bestand. Dus las deze lezer ook steeds minder serieuze boeken en ging mee in de gemakzucht van de moderne mens (ja, ik geeft toe, maar me vaker schuldig aan deze gemaktzucht). De schrijver onderging hetzelfde proces. Vroeger, dus de tijd voor dat als opgefokt werd en deed, kon hij nog zelf de tijd bepalen hoelang hij erover deed (natuurlijk de broodschrijvers moesten produceren, zelfs Vestdijk en klusten vaak bij door artikelen en/of recensies voor kranten en tijdschriften te schrijven) nu zit de uitgever de schrijver met een deadline op zijn nek. Je begrijpt, dat kan niet anders dan ten koste gaan van de kwaliteit (uitzonderingen daargelaten). Daarnaast laten de schrijvers zich ook verleiden om "snel binnen te zijn", schrijven volgens vaststaande, succesvolle formules en nemen geen risico's meer; m.a.w. het experiment verdwijnt steeds meer uit de Nederlandse literatuur. Nou kun je aanvoeren, maar die experimenten zijn soms niet te pruimen. Natuurlijk dat hangt van je smaak af of je met de grilligheden van een auteur meegaat, maar belangrijker uit die experimenten kunnen juist weer nieuwe ontwikkelingen voortkomen.
De overheid moet ervoor zorgen dat de commercie niet alle kwaliteit het raam uitschuift; m.a.w. dat de agressievelingen op de markt niet de kleintjes wegdrukken, zoals Microsoft dat al jaren doet op de software markt.
Natuurlijk in bepaalde kringen is het bon ton om met je boekencollectie te pronken. Ookal heb je er geen letter van gelezen, het staat zo geleerd.
Roel
Roel:
Echte kwaliteit komt op welke manier dan ook ooit boven drijven: kijk maar naar Van Gogh, bv. Bovendien valt het m.i. wel mee met de kwaliteit en hangt dat af van wat je onder literatuur wilt verstaan.
En gelukkig zijn er nog steeds uitgevers die die kwaliteit herkennen en een kans geven, als het enigszins kans van slagen heeft.
Roel:
Overheidsgeld dient niet gestoken te worden in projecten voor uitsluitend de happy-few. Die komen toch wel aan hun trekken.
Aangezien we het hierover toch nooit eens zullen worden heb ik besloten het hier maar bij te laten.
Mijn standpunt is dat de kwaliteit van de literatuur achteruit holt in Nederland
Echte kwaliteit komt op welke manier dan ook ooit boven drijven: kijk maar naar Van Gogh, bv. Bovendien valt het m.i. wel mee met de kwaliteit en hangt dat af van wat je onder literatuur wilt verstaan.
En gelukkig zijn er nog steeds uitgevers die die kwaliteit herkennen en een kans geven, als het enigszins kans van slagen heeft.
Roel:
De overheid moet ervoor zorgen dat de commercie niet alle kwaliteit het raam uitschuift
Overheidsgeld dient niet gestoken te worden in projecten voor uitsluitend de happy-few. Die komen toch wel aan hun trekken.
Aangezien we het hierover toch nooit eens zullen worden heb ik besloten het hier maar bij te laten.
"Een mens die het aandurft om een uur te verspillen heeft de waarde van het leven nog niet ontdekt."
Charles Darwin Engels medicus en bioloog (1809-1882)
Charles Darwin Engels medicus en bioloog (1809-1882)
Nou, ik ga me er ook even tegenaan bemoeien.
Ook ik heb een enorme hekel om een boekwinkel binnen te komen en te struikelen over de top 10, 20 e.d.
Maar... wat ik bij jou Roel een beetje mis is de kijk op wat er momenteel wordt uitgegeven. De boeken waar jij voor gaat zijn voor het merendeel klassiekers en niet de boeken die op dit moment worden uitgegeven. (Ik denk dat Librije dat bedoelt) Ik geniet erg van jouw beschouwingen over de klassieke werken en het prikkelt me enorm om deze boeken te gaan lezen. Ga er alsjeblieft mee door.
Maar... ik vraag me wel af of je een kijk hebt op de huidige moderne schrijvers. Lees je wel eens boeken van schrijvers van nu? Jouw persoonlijke voorkeur gaat uit naar de romantische schrijvers, die stijl spreekt jou enorm aan maar dat wil niet zeggen dat hedendaagse schrijvers geen literatuur schrijven. Ze schrijven alleen niet meer in de door jou zo geliefde stijl.
Kijk eens bij uitgeverij Meulenhoff, Athanaeum, De bezige Bij, uigeverij IJzer of Cossee. Daar worden boeken uitgegeven die zéér de moeite waard zijn. Ik ben wel eens benieuwd wat je van Coetzee vindt. (Ik vind het dan ook leuk dat je nu Grijze zielen van Claudel hebt gelezen, een boek dat ook zeer de moeite waard is én van een schrijver uit deze tijd.)
Uitgeverij Passage is heel modern en steekt zijn nek uit voor de niet doorsnee boeken.
Menken en Kassandar is gespecialiseerd in 'oude' Spaanse literatuur en is langzamerhand ook bezig met de Engelse 'oude' schrijvers zoals Wilkie Collins.
Marjo en ik lezen nu de debutanten en daar zitten zeer zeker boeken bij van mensen die goed, mooi en terdege schrijven.
Zo zijn er veel uitgeverijen die wél hun nek uit steken en niet meegaan in de bestseller gekte.
Dan over betaalbare boeken. Tegenwoordig worden veel boeken eerst in hardcover uitgebracht en na ca. een half jaar in paperback.
Ik vind mooi uitgevoerde, gebonden boeken prachtig en geniet daar ook van.
Maar ik vind het ook een zeer goede zaak dat deze boeken in een goedkopere uitvoering op de markt gebracht worden. Niet iedereen kan of wil zoveel geld neertellen voor een gebonden boek terwijl zij hetzelfde kunnen lezen in een goedkoper uitgevoerd boek. Niet iedereen hecht waarde aan de uitvoering, ook veel mensen zijn alleen geïnteresseerd in het verhaal zelf. Of... mensen hebben gewoon het geld niet voor een mooi uitgevoerd boek. (Zou ook graag de boeken uit de russische bibliotheek willen hebben maar die zijn voor mij te duur)
Als een boek in een goedkopere vorm wordt uitgebracht bereik je eerder dat voor iedereen het betere boek betaalbaar is.
Wat ik uit jouw reactie een beetje lees is dat een paperback of een lelijke kaft/omslag inhoudt dat een boek ook niet goed is.
En de huidige chicklits zal je altijd blijven houden, vroeger waren het de 5 stuiverromans, de goedkope bouquet boekjes, kasteelromans of dokterromans. Dit soort boeken zullen er altijd blijven en daar is ook niets mis mee zolang mensen daar ook plezier aan beleven.
ik heb zelf bij Kruidvat de Dickensreeks gekocht, omdat dat betaalbaar was en ik ze graag wilde lezen, voor de normale prijs had ik ze niet kunnen kopen omdat mijn budget dat niet toelaat, dan had ik ze bij de bieb moeten halen.
Wat ik mooi vind is dat tegenwoordig iedereen de kans krijgt. Vroeger was schrijven weggelegd voor een bepaalde selecte groep. Eerst alleen voor mannen, druppelsgewijs werd geaccepteerd dat vrouwen toch ook wel konden schrijven en nu kan in feite iedereen schrijven oftewel krijgt iedereen de gelegenheid om te laten zien dat ze kunnen schrijven. Het is aan de uitgever om te beslissen wat de moeite waard is.
Waar jij het over hebt Roel is over een tijd dat lang niet iedereen in de gelegenheid was om te studeren, nog niet eens zo lang geleden moesten mensen wel na de lagere school gaan werken, puur omdat het nodig was, ook al hadden ze talent.
Nu heeft iedereen het relatief goed en is er veel meer vrije tijd, dus ook tijd om te schrijven. Het was vroeger dus ook maar een bepaalde groep die in de gelegenheid was om te schrijven en dit waren veelal de beter gesitueerden die gestudeerd hadden en het zich konden permiteren om te schrijven en er de tijd voor te nemen.
Nu kan het allemaal wel, en velen wagen het erop. Voor de uitgever is dit ook relatief nieuw.
Ook relatief nieuw is dat iedereen meer geld heeft en zich boeken kan permiteren. Daar spelen uitgevers ook op in. Vroeger zou de hoeveelheid boeken van nu ook niet kunnen simpelweg omdat mensen het geld voor deze 'luxe' niet hadden. Boeken waren voor een select gezelschap en niet voor de 'gewone' man. Nu zijn er boeken voor iedereen en niet meer voor de happy few.
En ja, misschien is er nu een uitwas maar persoonlijk denk ik dat het zich vanzelf in goede banen zal leiden.
En net wat Librije zegt, de goede schrijvers komen evengoed wel boven drijven.
En natuurlijk kom ik liever bij boekwinkels die goed geïnformeerd zijn en niet de bestsellers aanprijzen als DE boeken die je MOET hebben maar mee kunnen gaan in jouw keuze, waar jouw voorkeur naar uitgaat.
Maar ik denk ook dat we blij moeten zijn met alle mogelijkheden die er nu zijn om aan boeken te komen. Alles is wél te koop, alleen misschien niet meer in de winkel die wij graag zouden zien. Nu is er de mogelijkheid van internet waardoor we wel aan eventueel dát exemplaar kunnen komen waar we al heel lang naar op zoek zijn.
En een beetje liefhebber weet precies welke boeken hij/zij wil lezen en kan altijd als het boek tegenvalt qua uitvoering deze retourneren en zijn geld terug krijgen.
Ja ik vind een boek voelen en doorbladeren ook prettiger maar ik had vroeger ook al veel dat bepaalde boeken niet op voorraad waren of speciaal besteld moesten worden en dan was wel de voorwaarde dat je ze ook daadwerkelijk kocht.
Niet alles betekent achteruitgang, niet alles is slechter geworden en als er al in iets gesubsideerd moet worden dan is het voor mij duidelijk, subsidie steken in boeken zodat zij betaalbaar blijven zodat iedereen kan blijven lezen wat zij willen lezen. En/of subsidie steken in het aantrekkelijk maken van lezen zodat mensen boeken weer gaan herontdekken.
Dettie
Roel schreef:Mijn standpunt is dat de kwaliteit van de literatuur achteruit holt in Nederland, in het buitenland ook, maar omdat daar meer schrijvers zijn, valt het minder op
Ook ik heb een enorme hekel om een boekwinkel binnen te komen en te struikelen over de top 10, 20 e.d.
Maar... wat ik bij jou Roel een beetje mis is de kijk op wat er momenteel wordt uitgegeven. De boeken waar jij voor gaat zijn voor het merendeel klassiekers en niet de boeken die op dit moment worden uitgegeven. (Ik denk dat Librije dat bedoelt) Ik geniet erg van jouw beschouwingen over de klassieke werken en het prikkelt me enorm om deze boeken te gaan lezen. Ga er alsjeblieft mee door.
Maar... ik vraag me wel af of je een kijk hebt op de huidige moderne schrijvers. Lees je wel eens boeken van schrijvers van nu? Jouw persoonlijke voorkeur gaat uit naar de romantische schrijvers, die stijl spreekt jou enorm aan maar dat wil niet zeggen dat hedendaagse schrijvers geen literatuur schrijven. Ze schrijven alleen niet meer in de door jou zo geliefde stijl.
Kijk eens bij uitgeverij Meulenhoff, Athanaeum, De bezige Bij, uigeverij IJzer of Cossee. Daar worden boeken uitgegeven die zéér de moeite waard zijn. Ik ben wel eens benieuwd wat je van Coetzee vindt. (Ik vind het dan ook leuk dat je nu Grijze zielen van Claudel hebt gelezen, een boek dat ook zeer de moeite waard is én van een schrijver uit deze tijd.)
Uitgeverij Passage is heel modern en steekt zijn nek uit voor de niet doorsnee boeken.
Menken en Kassandar is gespecialiseerd in 'oude' Spaanse literatuur en is langzamerhand ook bezig met de Engelse 'oude' schrijvers zoals Wilkie Collins.
Marjo en ik lezen nu de debutanten en daar zitten zeer zeker boeken bij van mensen die goed, mooi en terdege schrijven.
Zo zijn er veel uitgeverijen die wél hun nek uit steken en niet meegaan in de bestseller gekte.
Dan over betaalbare boeken. Tegenwoordig worden veel boeken eerst in hardcover uitgebracht en na ca. een half jaar in paperback.
Ik vind mooi uitgevoerde, gebonden boeken prachtig en geniet daar ook van.
Maar ik vind het ook een zeer goede zaak dat deze boeken in een goedkopere uitvoering op de markt gebracht worden. Niet iedereen kan of wil zoveel geld neertellen voor een gebonden boek terwijl zij hetzelfde kunnen lezen in een goedkoper uitgevoerd boek. Niet iedereen hecht waarde aan de uitvoering, ook veel mensen zijn alleen geïnteresseerd in het verhaal zelf. Of... mensen hebben gewoon het geld niet voor een mooi uitgevoerd boek. (Zou ook graag de boeken uit de russische bibliotheek willen hebben maar die zijn voor mij te duur)
Als een boek in een goedkopere vorm wordt uitgebracht bereik je eerder dat voor iedereen het betere boek betaalbaar is.
Wat ik uit jouw reactie een beetje lees is dat een paperback of een lelijke kaft/omslag inhoudt dat een boek ook niet goed is.
En de huidige chicklits zal je altijd blijven houden, vroeger waren het de 5 stuiverromans, de goedkope bouquet boekjes, kasteelromans of dokterromans. Dit soort boeken zullen er altijd blijven en daar is ook niets mis mee zolang mensen daar ook plezier aan beleven.
ik heb zelf bij Kruidvat de Dickensreeks gekocht, omdat dat betaalbaar was en ik ze graag wilde lezen, voor de normale prijs had ik ze niet kunnen kopen omdat mijn budget dat niet toelaat, dan had ik ze bij de bieb moeten halen.
Roel schreef:Mijn standpunt is dat de kwaliteit van de literatuur achteruit holt in Nederland, in het buitenland ook, maar omdat daar meer schrijvers zijn, valt het minder op. Nederlandse uitgeverijen (dat geldt trouwens ook voor de buitenlandse) betalen de kosten voor ieder boek uit eigen zak, daar hoeft de schrijver geen cent in te steken. Zij nemen het risico. Vroeger had je nog genoeg uitgeverijen waar de liefde voor het boek en het boekenvak, voorop stond, men nam toen ook genoegen met minder winst (of helemaal geen winst)
Roel schreef:Toen de branch vercommercialiseerde draaide het ineens niet meer om het boek, maar alleen nog maar om het geld.
Wat ik mooi vind is dat tegenwoordig iedereen de kans krijgt. Vroeger was schrijven weggelegd voor een bepaalde selecte groep. Eerst alleen voor mannen, druppelsgewijs werd geaccepteerd dat vrouwen toch ook wel konden schrijven en nu kan in feite iedereen schrijven oftewel krijgt iedereen de gelegenheid om te laten zien dat ze kunnen schrijven. Het is aan de uitgever om te beslissen wat de moeite waard is.
Waar jij het over hebt Roel is over een tijd dat lang niet iedereen in de gelegenheid was om te studeren, nog niet eens zo lang geleden moesten mensen wel na de lagere school gaan werken, puur omdat het nodig was, ook al hadden ze talent.
Nu heeft iedereen het relatief goed en is er veel meer vrije tijd, dus ook tijd om te schrijven. Het was vroeger dus ook maar een bepaalde groep die in de gelegenheid was om te schrijven en dit waren veelal de beter gesitueerden die gestudeerd hadden en het zich konden permiteren om te schrijven en er de tijd voor te nemen.
Nu kan het allemaal wel, en velen wagen het erop. Voor de uitgever is dit ook relatief nieuw.
Ook relatief nieuw is dat iedereen meer geld heeft en zich boeken kan permiteren. Daar spelen uitgevers ook op in. Vroeger zou de hoeveelheid boeken van nu ook niet kunnen simpelweg omdat mensen het geld voor deze 'luxe' niet hadden. Boeken waren voor een select gezelschap en niet voor de 'gewone' man. Nu zijn er boeken voor iedereen en niet meer voor de happy few.
En ja, misschien is er nu een uitwas maar persoonlijk denk ik dat het zich vanzelf in goede banen zal leiden.
En net wat Librije zegt, de goede schrijvers komen evengoed wel boven drijven.
En natuurlijk kom ik liever bij boekwinkels die goed geïnformeerd zijn en niet de bestsellers aanprijzen als DE boeken die je MOET hebben maar mee kunnen gaan in jouw keuze, waar jouw voorkeur naar uitgaat.
Maar ik denk ook dat we blij moeten zijn met alle mogelijkheden die er nu zijn om aan boeken te komen. Alles is wél te koop, alleen misschien niet meer in de winkel die wij graag zouden zien. Nu is er de mogelijkheid van internet waardoor we wel aan eventueel dát exemplaar kunnen komen waar we al heel lang naar op zoek zijn.
En een beetje liefhebber weet precies welke boeken hij/zij wil lezen en kan altijd als het boek tegenvalt qua uitvoering deze retourneren en zijn geld terug krijgen.
Ja ik vind een boek voelen en doorbladeren ook prettiger maar ik had vroeger ook al veel dat bepaalde boeken niet op voorraad waren of speciaal besteld moesten worden en dan was wel de voorwaarde dat je ze ook daadwerkelijk kocht.
Niet alles betekent achteruitgang, niet alles is slechter geworden en als er al in iets gesubsideerd moet worden dan is het voor mij duidelijk, subsidie steken in boeken zodat zij betaalbaar blijven zodat iedereen kan blijven lezen wat zij willen lezen. En/of subsidie steken in het aantrekkelijk maken van lezen zodat mensen boeken weer gaan herontdekken.
Dettie
Laatst gewijzigd door Dettie op 31 Mar 2007, 11:36, 1 keer totaal gewijzigd.
Hallo Librije,
Dit is dan mijn laatste antwoord hierover, zoals je zelf zegt discussie gesloten. Ik zal daarna op dettie's antwoord reageren.
Of de kwaliteit gaat toch de boot in.
Uitgevers bieden de niet-formule schrijvers steeds minder kansen hier in Nederland.
En uitgeven in eigen beheer of via internet kan ook. Uitgeven in eigen beheer kleeft het nadeel aan dat je alles zelf moet doen en dat je het grote risico loopt, het werk niet aan de straatstenen kwijt te raken. Daar zijn al meerdere voorbeelden van te vinden, daar zaten zelfs winnaars van de debutantenprijs bij!
Als je het via internet probeert, bestrijk wel een oneindige markt (mits in het engels bv) maar je verliest ook de controle of je werk. Iedereen die maar wil, kan met jou werk aan de haal gaan, tenzij je aan de poort de wacht wil houden en er wat voor gaat vragen. Dan moet je in website's maken en beheer willen verdiepen. Zelf heb ik daar flauw benul van hoe je dat moet doen en aanpakken, als ik het al zou willen.
Dit is dan mijn laatste antwoord hierover, zoals je zelf zegt discussie gesloten. Ik zal daarna op dettie's antwoord reageren.
Of de kwaliteit gaat toch de boot in.
Uitgevers bieden de niet-formule schrijvers steeds minder kansen hier in Nederland.
En uitgeven in eigen beheer of via internet kan ook. Uitgeven in eigen beheer kleeft het nadeel aan dat je alles zelf moet doen en dat je het grote risico loopt, het werk niet aan de straatstenen kwijt te raken. Daar zijn al meerdere voorbeelden van te vinden, daar zaten zelfs winnaars van de debutantenprijs bij!
Als je het via internet probeert, bestrijk wel een oneindige markt (mits in het engels bv) maar je verliest ook de controle of je werk. Iedereen die maar wil, kan met jou werk aan de haal gaan, tenzij je aan de poort de wacht wil houden en er wat voor gaat vragen. Dan moet je in website's maken en beheer willen verdiepen. Zelf heb ik daar flauw benul van hoe je dat moet doen en aanpakken, als ik het al zou willen.
Hallo Bernadet,
Dat is een heel epos wat je daar hebt geschreven!
Maar ik zie dat je mijn beschouwingen slecht hebt gelezen en gezien de aard van suggesties die je hier en daar doet, moet ik me wel verdedigen, anders beginnen mensen hier allerlei denken over mij te denken, die niet stroken met de werkelijkheid.
Ik doe het zo bondig als mogelijk is.
Je zal mij niet horen beweren, dat ik bijna elk literair of wat voor literair boekmoet doorgaan lees, maar je beperkt mijn smaak wel heel erg. Ja, ik hou van klassiekers, maar dat betekent niet dat ik boeken van nu straal zou negeren! Net als Job heb ik geleerd en aangevoeld dat klassiekers, niet voor niks klassiekers zijn en daarom voor ieder serieuze literatuurliefhebber gelezen zou moeten hebben, maar daar beperk me zeker niet alleen toe. Ik sta open voor alles. Daarom dat een Milena Moser (weliswaar geen Nederlandse schrijfster, maar toch een van nu) heb gelezen, maar ook het debuut van Mirjam Boelsums of een Pauline Slot, een andere te noemen schrijver is Hans Münstermann. En wat opvalt uiteenlopende stijlen!
Moser, waarvan je hebt kunnen lezen dat het besproken boek van haar mij goed bevallen is, is wel qua stijl te vergelijken met de Engelse schrijfster Berryl Bainbridge en dat is ook een schrijfster van nu. Mirjam Boelsum's debuut was een grote tegenvaller. Weliswaar geen formule schrijfster, maar ook geen schrijfster wat betreft haar debuut dan, die over een bijzondere bagage beschikt. Orgineel begin, daar zakte het af naar het bekende, vaak opgeschreven verloop, zonder dat het op enigerlei wijze uitsprong. Pauline Slot was half tegenvallend. Munstermann's boek was een verrassing.
Dus nogmaals ik ga absoluut niet hedendaagse literatuur uit de weg. Maar ook is een feit, dat na iedere tegenvaller de animo begint weg te zakken. Een boek wat ook de recent uitgekomen binnenkort te lezen boeken staat is Slaap van Annelies Verbeke.
Ja, dat is het nadeel als je veel over de romantiek prijsgeeft, dan wordt je geheel in dat hoekje geplaatst. Hoewel natuurlijk de romantische schrijvers zeer belangrijk voor mij zijn, kan ik dus ook zwaar onder de indruk raken van het andere uiterste: Samuel Beckett. Zijn kaalgeslagen proza staat haaks op de romantiek en zal menigeen gaan vervelen omdat er zoveel quasi herhalingen in zijn proza zitten. Juist die herhaling is de kracht van Beckett! Heb jij wel eens iets van Beckett gelezen?
Dus Bernadet, ik ben niet zo kortzichtig dat ik alleen maar de romantische stijl zou waarderen. Elke stijl van een nieuwe schrijver, hoe eenvoudig ook, mits met diepgang kan zondermeer mijn goedkeuring wegdragen.
Ik heb boeken van uitgeverijen Meulenhof, Contact, Bezige Bij, Coppens & Frenks, Manteau, Prometheus, Nijgh & van Ditmar, Atlas, Atheneum, Serena Libri en ja ook van Menken en Cassander. Misschien wel van driekwart van de uitgeverijen in Nederland heb ik boeken staan en daar zitten boeken die zeer de moeite waard zijn. Spaanse schrijvers waarvan ik in het Nederlands vertaalde boeken heb gelezen die prachtig waren: Merce Rodereda en Belèn Gopiu. Allen vrouw, schrijfsters van de 20ste eeuw, Gopiu zelfs uit de negentiger jaren.
Wilkie Colins wil ik zeker nog een keer lezen!
Coetzee heb ik nog niet gelezen, moet ook nog een keer aan de beurt komen.
Ik boek om de zoveel tijd een debutant eruit, om te proberen. Dat zal ik blijven doen. Ik wil gewoon op de hoogte blijven wat er uitkomt. Een schrijver die een jaartje of 5 geleden debuteerde en waar benieuwd naar ben is Edzard Mik.
Als je hierboven, in een van mijn uiteenzettingen goed gelezen had, zou je vinden dat ik het juist ervoor ben dat iedereen boeken moet kunnen lezen. Dat ik het schandalig vindt als een bibliobus en/of een kleiner filiaal van een bib wordt wegbezuinigd. Ik heb niks tegen paperbacks en pockets. Deze zijn belangrijk voor mensen met de krappere beurs (waar ik ook bij hoor!) om toch mooi werk in huis te halen. Ik heb ook diverse pocketuitgaven op de plank staan (o.a. Dostojewski en Tolstoi, die ik zelfs meer waardeer dan de dure, prachtige uitgaven van Van Oorschot, omdat daar het papier zo dun is, dat je de achterkant er doorheen ziet!) Van Proust heb ik ook toen de cassette van de BB gekocht, omdat ik de gebonden uitgaven, hoe graag ik die ook gehad zou hebben te duur voor mijn beurs waren!
Die laatste suggestie is belachelijk en een regelrechte belediging als ik niet zo ruimdenkend van aard zou zijn. Ik zou me als mens niet me onder ogen durven komen, als ik zou durven beweren dat een "slechte" kaft gelijk staat aan een slecht boek!!! Hoe kom je daarop Bernadet, iemand als ik die de De Toverberg van T. Mann leest, zo'n totaal onontwikkelde gedachte er op na zou houden!
Groeten,
Roel
Dat is een heel epos wat je daar hebt geschreven!
Maar ik zie dat je mijn beschouwingen slecht hebt gelezen en gezien de aard van suggesties die je hier en daar doet, moet ik me wel verdedigen, anders beginnen mensen hier allerlei denken over mij te denken, die niet stroken met de werkelijkheid.
Ik doe het zo bondig als mogelijk is.
Je zal mij niet horen beweren, dat ik bijna elk literair of wat voor literair boekmoet doorgaan lees, maar je beperkt mijn smaak wel heel erg. Ja, ik hou van klassiekers, maar dat betekent niet dat ik boeken van nu straal zou negeren! Net als Job heb ik geleerd en aangevoeld dat klassiekers, niet voor niks klassiekers zijn en daarom voor ieder serieuze literatuurliefhebber gelezen zou moeten hebben, maar daar beperk me zeker niet alleen toe. Ik sta open voor alles. Daarom dat een Milena Moser (weliswaar geen Nederlandse schrijfster, maar toch een van nu) heb gelezen, maar ook het debuut van Mirjam Boelsums of een Pauline Slot, een andere te noemen schrijver is Hans Münstermann. En wat opvalt uiteenlopende stijlen!
Moser, waarvan je hebt kunnen lezen dat het besproken boek van haar mij goed bevallen is, is wel qua stijl te vergelijken met de Engelse schrijfster Berryl Bainbridge en dat is ook een schrijfster van nu. Mirjam Boelsum's debuut was een grote tegenvaller. Weliswaar geen formule schrijfster, maar ook geen schrijfster wat betreft haar debuut dan, die over een bijzondere bagage beschikt. Orgineel begin, daar zakte het af naar het bekende, vaak opgeschreven verloop, zonder dat het op enigerlei wijze uitsprong. Pauline Slot was half tegenvallend. Munstermann's boek was een verrassing.
Dus nogmaals ik ga absoluut niet hedendaagse literatuur uit de weg. Maar ook is een feit, dat na iedere tegenvaller de animo begint weg te zakken. Een boek wat ook de recent uitgekomen binnenkort te lezen boeken staat is Slaap van Annelies Verbeke.
Ja, dat is het nadeel als je veel over de romantiek prijsgeeft, dan wordt je geheel in dat hoekje geplaatst. Hoewel natuurlijk de romantische schrijvers zeer belangrijk voor mij zijn, kan ik dus ook zwaar onder de indruk raken van het andere uiterste: Samuel Beckett. Zijn kaalgeslagen proza staat haaks op de romantiek en zal menigeen gaan vervelen omdat er zoveel quasi herhalingen in zijn proza zitten. Juist die herhaling is de kracht van Beckett! Heb jij wel eens iets van Beckett gelezen?
Dus Bernadet, ik ben niet zo kortzichtig dat ik alleen maar de romantische stijl zou waarderen. Elke stijl van een nieuwe schrijver, hoe eenvoudig ook, mits met diepgang kan zondermeer mijn goedkeuring wegdragen.
Ik heb boeken van uitgeverijen Meulenhof, Contact, Bezige Bij, Coppens & Frenks, Manteau, Prometheus, Nijgh & van Ditmar, Atlas, Atheneum, Serena Libri en ja ook van Menken en Cassander. Misschien wel van driekwart van de uitgeverijen in Nederland heb ik boeken staan en daar zitten boeken die zeer de moeite waard zijn. Spaanse schrijvers waarvan ik in het Nederlands vertaalde boeken heb gelezen die prachtig waren: Merce Rodereda en Belèn Gopiu. Allen vrouw, schrijfsters van de 20ste eeuw, Gopiu zelfs uit de negentiger jaren.
Wilkie Colins wil ik zeker nog een keer lezen!
Coetzee heb ik nog niet gelezen, moet ook nog een keer aan de beurt komen.
Ik boek om de zoveel tijd een debutant eruit, om te proberen. Dat zal ik blijven doen. Ik wil gewoon op de hoogte blijven wat er uitkomt. Een schrijver die een jaartje of 5 geleden debuteerde en waar benieuwd naar ben is Edzard Mik.
Als je hierboven, in een van mijn uiteenzettingen goed gelezen had, zou je vinden dat ik het juist ervoor ben dat iedereen boeken moet kunnen lezen. Dat ik het schandalig vindt als een bibliobus en/of een kleiner filiaal van een bib wordt wegbezuinigd. Ik heb niks tegen paperbacks en pockets. Deze zijn belangrijk voor mensen met de krappere beurs (waar ik ook bij hoor!) om toch mooi werk in huis te halen. Ik heb ook diverse pocketuitgaven op de plank staan (o.a. Dostojewski en Tolstoi, die ik zelfs meer waardeer dan de dure, prachtige uitgaven van Van Oorschot, omdat daar het papier zo dun is, dat je de achterkant er doorheen ziet!) Van Proust heb ik ook toen de cassette van de BB gekocht, omdat ik de gebonden uitgaven, hoe graag ik die ook gehad zou hebben te duur voor mijn beurs waren!
Die laatste suggestie is belachelijk en een regelrechte belediging als ik niet zo ruimdenkend van aard zou zijn. Ik zou me als mens niet me onder ogen durven komen, als ik zou durven beweren dat een "slechte" kaft gelijk staat aan een slecht boek!!! Hoe kom je daarop Bernadet, iemand als ik die de De Toverberg van T. Mann leest, zo'n totaal onontwikkelde gedachte er op na zou houden!
Groeten,
Roel
Hoi Roel,
Als eerste: Ik wilde je absoluut niet beledigen en als dat zo overkomt dan bij deze mijn excuses.
Ik zal even ingaan op jouw antwoord.
Dat beweerde ik ook niet, ik vroeg alleen of je wel een kijk had op de literatuur van nu. Omdat je die relatief weinig leest, tenminste als je dat wél leest dan meld je dat hier niet.
Persoonlijk kan ik vaak niet mee in de discussies over klassieke werken omdat ik die relatief weinig gelezen heb. Ik heb daardoor geen goede kijk op de klassiekers vind ik zelf.
Ik vind het juist leuk als iemand een passie heeft voor een bepaalde stijl.
Dat moet je niet zien als in een hoekje geplaatst worden. Tiba is erg gek op de gedichten van Herman de Coninck en Marjo heeft een voorliefde voor boeken over WOI maar dat wil niet zeggen dat zij in een bepaald hoekje geplaatst worden.
Ja, ik heb Beckett gelezen, Wachten op Godot en Eindspel (dit laatste ook als toneelstuk gezien uitgevoerd door toneelgroep Hollandia). En heb nog Watt op de stapel liggen. Beckett is apart, gek, dwaas en geweldig.
Dat was bij mij dus niet zo overgekomen. Ik had de indruk dat je voor gebonden boeken was en wel hierdoor
En deze
Dat vond ik ook vreemd en was er ook verbaasd om. Dat kwam hierdoor:
ik zie nu dat je het anders bedoelde.
Mijn punt is eigenlijk dat het lijkt alsof je de huidige literatuur helemaal niets vindt. Jij zegt:
- Uitgeverijen zijn nu zo geconcentreerd op het vinden van die ene goudmijn, dat ze steeds vaker echte kwaliteit laten lopen
- Het niveau van het gemiddelde boek van tegenwoordig vind ik ronduit bedroevend. Niet dat er geen goede boeken in Nederland geschreven worden, maar het blijven uitzonderingen
- Mijn standpunt is dat de kwaliteit van de literatuur achteruit holt in Nederland
En mijn vraag was dus eigenlijk waarop baseer je dat?
En omdat je het hier bij Leestafel weinig over boeken hebt van huidige schrijvers vroeg ik me af of je die wel las.
En wat versta je onder kwaliteit? Ik denk dat jij, juist omdat je klassiekers leest, hogere eisen stelt dan andere mensen. Jij bent gewend aan een bepaalde stijl en taalgebuik waar andere mensen misschien nog niet aan toe zijn. Dan is het lastig om terug te gaan.
Bijv. Vroeger verslond ik romannetjes maar dat kan ik nu niet meer. Ik denk dat het voor jou moeilijker wordt een gewone literaire roman te lezen en te waarderen omdat jij gewend bent aan het neusje van de zalm. Maar dat wil nog niet zeggen dat er tegenwoordig geen kwaliteit meer is.
Laat het even duidelijk zijn: Ik bedoel dit als discussie en niet om je aan te vallen of te beledigen.
Groetjes
Dettie
die de hele middag bezig is geweest met dit antwoord in een poging alles goed te zeggen.
Als eerste: Ik wilde je absoluut niet beledigen en als dat zo overkomt dan bij deze mijn excuses.
Ik zal even ingaan op jouw antwoord.
Roel schreef:Je zal mij niet horen beweren, dat ik bijna elk literair of wat voor literair boek moet doorgaan lees, maar je beperkt mijn smaak wel heel erg. Ja, ik hou van klassiekers, maar dat betekent niet dat ik boeken van nu straal zou negeren!
Dat beweerde ik ook niet, ik vroeg alleen of je wel een kijk had op de literatuur van nu. Omdat je die relatief weinig leest, tenminste als je dat wél leest dan meld je dat hier niet.
Persoonlijk kan ik vaak niet mee in de discussies over klassieke werken omdat ik die relatief weinig gelezen heb. Ik heb daardoor geen goede kijk op de klassiekers vind ik zelf.
Ja, dat is het nadeel als je veel over de romantiek prijsgeeft, dan wordt je geheel in dat hoekje geplaatst. Hoewel natuurlijk de romantische schrijvers zeer belangrijk voor mij zijn, kan ik dus ook zwaar onder de indruk raken van het andere uiterste: Samuel Beckett. Zijn kaalgeslagen proza staat haaks op de romantiek en zal menigeen gaan vervelen omdat er zoveel quasi herhalingen in zijn proza zitten. Juist die herhaling is de kracht van Beckett! Heb jij wel eens iets van Beckett gelezen?
Ik vind het juist leuk als iemand een passie heeft voor een bepaalde stijl.
Dat moet je niet zien als in een hoekje geplaatst worden. Tiba is erg gek op de gedichten van Herman de Coninck en Marjo heeft een voorliefde voor boeken over WOI maar dat wil niet zeggen dat zij in een bepaald hoekje geplaatst worden.
Ja, ik heb Beckett gelezen, Wachten op Godot en Eindspel (dit laatste ook als toneelstuk gezien uitgevoerd door toneelgroep Hollandia). En heb nog Watt op de stapel liggen. Beckett is apart, gek, dwaas en geweldig.
Als je hierboven, in een van mijn uiteenzettingen goed gelezen had, zou je vinden dat ik het juist ervoor ben dat iedereen boeken moet kunnen lezen. Dat ik het schandalig vindt als een bibliobus en/of een kleiner filiaal van een bib wordt wegbezuinigd. Ik heb niks tegen paperbacks en pockets. Deze zijn belangrijk voor mensen met de krappere beurs (waar ik ook bij hoor!) om toch mooi werk in huis te halen.
Dat was bij mij dus niet zo overgekomen. Ik had de indruk dat je voor gebonden boeken was en wel hierdoor
Daar gaat het dus ook mis. De eeuwen daarvoor was het nog puur de liefde voor een boek, men nam zich de tijd om een boek met de hoogste kwaliteit uit te geven en de klant ontving het na afrekening als een glinsterend kleinood. Eind van de 19de eeuw begint het economische aspect het waarde-aspect te overvleugelen. Het boek is niet langer iets kostbaars, voor het eerst wordt het een wegwerp-artikel. Vijftig jaar geleden waren er nog genoeg klanten voor het betere boek, maar het lijkt alsof tegenwoordig bijna iedereen zijn smaak aan het verliezen is en snacks onder de boeken omarmt. Daarbij komt nog een grote bedreiging: prijsvechters. Deze bieden niet alleen de "snacks" aan, maar ook steeds meer het betere boek (vaak ik twijfelachtige uitvoeringen) voor prijzen, waar de reguliere boekhandel van het betere boek niet aan kan tippen. Dus steeds meer kleinere boekhandels delven het onderspit.
maar dat tevens de kwaliteit gehandhaafd blijft (dus geen boeken die na een maal lezen uit elkaar vallen of snel afgeraffelde vertallingen
En deze
Die laatste suggestie is belachelijk en een regelrechte belediging als ik niet zo ruimdenkend van aard zou zijn. Ik zou me als mens niet me onder ogen durven komen, als ik zou durven beweren dat een "slechte" kaft gelijk staat aan een slecht boek!!!
Dat vond ik ook vreemd en was er ook verbaasd om. Dat kwam hierdoor:
Boekhandels worden door kortingen gedwongen aan deze hype mee te doen. Grote boekhandels die echt commercieel denken, zetten of het betere boek steeds korter op display of zelfs helemaal niet meer, terwijl de schreeuwende kaften van boeken die niet tot de literatuur behoren, ruim baan krijgen
ik zie nu dat je het anders bedoelde.
Mijn punt is eigenlijk dat het lijkt alsof je de huidige literatuur helemaal niets vindt. Jij zegt:
- Uitgeverijen zijn nu zo geconcentreerd op het vinden van die ene goudmijn, dat ze steeds vaker echte kwaliteit laten lopen
- Het niveau van het gemiddelde boek van tegenwoordig vind ik ronduit bedroevend. Niet dat er geen goede boeken in Nederland geschreven worden, maar het blijven uitzonderingen
- Mijn standpunt is dat de kwaliteit van de literatuur achteruit holt in Nederland
En mijn vraag was dus eigenlijk waarop baseer je dat?
En omdat je het hier bij Leestafel weinig over boeken hebt van huidige schrijvers vroeg ik me af of je die wel las.
En wat versta je onder kwaliteit? Ik denk dat jij, juist omdat je klassiekers leest, hogere eisen stelt dan andere mensen. Jij bent gewend aan een bepaalde stijl en taalgebuik waar andere mensen misschien nog niet aan toe zijn. Dan is het lastig om terug te gaan.
Bijv. Vroeger verslond ik romannetjes maar dat kan ik nu niet meer. Ik denk dat het voor jou moeilijker wordt een gewone literaire roman te lezen en te waarderen omdat jij gewend bent aan het neusje van de zalm. Maar dat wil nog niet zeggen dat er tegenwoordig geen kwaliteit meer is.
Laat het even duidelijk zijn: Ik bedoel dit als discussie en niet om je aan te vallen of te beledigen.
Groetjes
Dettie
die de hele middag bezig is geweest met dit antwoord in een poging alles goed te zeggen.
[discussie Roel en Bernadet]
Hoi Bernadet,
Roel valt best mee hoor. Ik ben pas erg . Ik wil alleen het neusje van de zalm. Heb ik ook met muziek. Maar het neusje van de zalm moet je leren waarderen. Maar daarna gaat het ook gewoon vrij gemakkelijk en is er niks "moeilijks" meer aan. Je ontwikkelt je zo dat je alleen het neusje van de zalm nog goed vind en waardeert . Andere mensen vinden je dan gauw al heel intellectueel of anders. En dat staat mij tegen. Dat vind ik echt zorgwekkend, maar wellicht valt het mee...
Vrouwelijke schrijvers vind ik niet interessant. Als het niet heel hoogstaand literair is, moet de thematiek in mijn eigen leven belangrijk zijn.
Maar ik vind natuurlijk niet dat iedereen het zou zo moeten doen als mij. Ik denk dat Roel dan wat kritischer overkomt. Maar ik vind eigenlijk wel dat een fervent boekenlezer ook wat klassiekers in zijn pakket moet hebben. Eigenlijk, het moet natuurlijk niet. Als je het niet wil, moet je het ook niet doen. Jij hebt aangegeven wel de klassiekere literatuur te willen lezen.
Henk
Hoi Bernadet,
Roel valt best mee hoor. Ik ben pas erg . Ik wil alleen het neusje van de zalm. Heb ik ook met muziek. Maar het neusje van de zalm moet je leren waarderen. Maar daarna gaat het ook gewoon vrij gemakkelijk en is er niks "moeilijks" meer aan. Je ontwikkelt je zo dat je alleen het neusje van de zalm nog goed vind en waardeert . Andere mensen vinden je dan gauw al heel intellectueel of anders. En dat staat mij tegen. Dat vind ik echt zorgwekkend, maar wellicht valt het mee...
Vrouwelijke schrijvers vind ik niet interessant. Als het niet heel hoogstaand literair is, moet de thematiek in mijn eigen leven belangrijk zijn.
Maar ik vind natuurlijk niet dat iedereen het zou zo moeten doen als mij. Ik denk dat Roel dan wat kritischer overkomt. Maar ik vind eigenlijk wel dat een fervent boekenlezer ook wat klassiekers in zijn pakket moet hebben. Eigenlijk, het moet natuurlijk niet. Als je het niet wil, moet je het ook niet doen. Jij hebt aangegeven wel de klassiekere literatuur te willen lezen.
Henk
Wie is er online
Gebruikers op dit forum: Geen geregistreerde gebruikers en 9 gasten