Yaroslav Trofimov

Geen land voor liefde
Yaroslav Trofimov

Beklemmend.
Dat is het woord dat de historische roman Geen land voor liefde van Yaroslav Trofimov in één keer samenvat.
Dat het verhaal gebaseerd is op dingen die de familie van Trofimov echt zijn overkomen met name zijn grootmoeder, die de gruwelijkheden van het Stalinistische regime en de Tweede Wereldoorlog van dichtbij meemaakte, maakt het boek helemaal hartverscheurend.

Hoofdpersoon Debora Rosenbaum groeit als klein meisje op in het slaperige, op groene, glooiende heuvels gelegen provinciestadje Oeman. Haar vader stamt af van een beroemde rabbijn en schaamt zich voor de vele Joden in zijn stadje die geen afstand willen nemen van de oude tradities, die Jiddisch bleven praten, ouderwetse hoeden droegen en zelfs nog steeds hun vrouwen hun hoofden kaal lieten scheren en hen pruiken liet dragen. Hij mopperde vaak over hun onbeschaafdheid dat zij zelfs in de twintigste eeuw de Joden in een kwaad daglicht stelden.

‘Vergeet al die onzin toch. Wij zijn geen kleingeestige Joden uit de provincie, maar ontwikkelde Russische intellectuelen.’

Met dit in haar achterhoofd vertrekt Debora in 1930 naar Charkiv, de nieuwe hoofdstad van de Oekraïense Socialistische Sovjetrepubliek, om te gaan werken in de Charkov Tractorfabriek. Al snel maakt Debora promotie en wordt zij aangenomen bij de Politieke Afdeling. Door haar positie heeft zij bepaalde privileges, waaronder het naar feestjes gaan die door de Partij georganiseerd worden. Op één van die feestjes ontmoet zij Samuel Groysman en ze wordt op slag verliefd. Het leven lijkt haar even toe te lachen, Samuel houdt ook van haar en Debora mag gaan studeren. Maar al snel valt alles om haar heen in duigen. Samuel wordt overgeplaatst naar Kyiv, steeds meer bekenden of vrienden verdwijnen en er gebeuren steeds vreemdere dingen.

Naarmate de winter strenger werd, stuitte Debora steeds vaker op vreemde taferelen als ze ’s ochtends van het studentenhuis naar college liep. Groepjes gemeentewerkers doorzochten in het ochtendlijk duister greppels en de voetpaden onder de bruggen. En soms trokken ze dan magere, stijf bevroren lichamen in besneeuwde kleding tevoorschijn.
‘Wat is er gebeurd? Wat zijn dat voor mensen?’ vroeg ze op een ochtend nadat ze genoeg moed had verzameld.
De gemeentewerker, wiens overall een paar maten te klein was, bekeek de goedgeklede jonge vrouw en besloot de waarheid te vertellen.
‘Boeren,’ zei hij, terwijl hij een sigaret opstak. ‘ze komen naar Charkiv in de hoop hier voedsel te kunnen krijgen. Maar dat krijgen ze niet en dus sterven ze en bevriezen ze. We moeten ze elke ochtend weghalen. Leger en politie controleren de wegen en houden de treinen tegen, maar toch blijven ze komen, ik snap niet hoe ze het voor elkaar krijgen.’
‘Ik begrijp het niet. Waarom sterven ze? In deze tijd kan er toch geen hongersnood meer zijn?’
‘Wat ben jij? Student aan de universiteit of zo?’ De gemeentewerker bekeek haar van top tot teen.
Debora knikte.
‘Mensen zoals jullie zijn niet te vergelijken met mensen zoals zij,’ zei hij. ‘Jullie blijven in leven, wees er maar blij om.’

De afschuwelijke hongersnood, het constant op eieren lopen met betrekking tot de mensen om je heen, het niemand kunnen vertrouwen, de verbanning van Samuel en de dwingende invloed van de Partij trekken hun wissel op het leven van Debora in de Oekraïne. Als dan ook nog de Tweede Wereldoorlog uitbreekt, zal Debora dan nog overeind blijven?

Yaroslav Trofimov geeft met Geen land voor liefde een indringende inkijk op de gruwelijkheden die de Oekraïense bevolking heeft moeten ondergaan en het verhaal is extra aangrijpend door de persoonlijke verhalen zeer gedetailleerd aan de lezer voor te leggen. Soms moet je het boek echt even wegleggen om het allemaal te verwerken.
En als je het boek uit hebt, begrijp je de huidige reactie van de Oekraïense bevolking op de oorlog met Rusland een stuk beter.

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER

Boekenarchief T-U-V

Yaroslav Trofimov