Tim Flannery

De bizarste beesten ooit
Illustraties: Maude Guesné
Tekst: Tim Flannery mmv Emma Flannery

Tim Flannery is behalve bioloog ook paleontoloog. Al jong ontdekte hij in Melbourne fossielen en raakte geboeid: hij was verbijsterd door het feit dat die fossielen overblijfselen waren van dieren die misschien wel 400 miljoen jaar oud waren! Dus ging hij paleontologie studeren. In dit boek wil hij die kennis met ons delen.
Net als hij ben je verbijsterd als je leest hoe lang er al dieren op onze planeet leefden. En wat voor dieren! Natuurlijk zijn er geen foto’s van, en moeten we het doen met de overblijfselen. Aan de hand van die fossielen, bodemonderzoek en door ze te vergelijken met dieren die in onze tijd leven, zijn wetenschappers heel wat te weten gekomen.

Om alles in goede banen te leiden begint Tim Flannery zijn boek met een uitleg van begrippen. Achterin vind je ook een woordenlijst, maar het is heel handig dat er in het begin al het een en ander uitgelegd wordt:

Wat is een fossiel precies? Wat voor soorten zijn er?
Wie zijn de mensen die fossielen onderzoeken?
Waar vind je de mooiste fossielen en hoe kom je er achter wat het kan zijn?

Dan vertelt hij dat de aarde 4,5 miljard jaar oud is. Onvoorstelbaar is dat. Letterlijk.
En hoe kun je vervolgens een beetje volgen welke dieren en andere levensvormen er zoal waren in welke periode?
Daarvoor vertelt hij over de indeling die men gemaakt heeft: het precambrium, het paleozoïcum, het mesozoïcum en het cenozoïcum.

In een schema kun je een beetje zien hoe dieren zich ontwikkelden, hetgeen in de pagina’s die volgen nader uitgewerkt wordt.
Tussendoor vind je hoofdstukken die gaan over wetenschappers. Ook over enkelen die de wetenschappelijke wereld voor de gek gehouden hebben. En over Darwin, die eerst niet geloofd werd, maar wiens evolutietheorie tot op de dag van vandaag de norm is.

Onze eerste voorvader leefde zo’n 4 miljard jaar geleden. Men noemt hem LUCA (Last Universal Common Ancestor). Er zijn geen fossielen van deze cel. Men weet van zijn bestaan doordat alle levende wezens op aarde gemeenschappelijke genen hebben: oude genen die hun basis vinden in LUCA.
Het is te veel om alle dieren op te noemen die in dit boek genoemd worden, maar natuurlijk zijn daar de dinosauriërs bij. Zij leefden in het mesozoïcum. Hun einde werd veroorzaakt door de inslag van een enorme komeet, waardoor er tien jaar lang flinke kou en duisternis heerste.

Daarna kwam het tijdperk van de mens. Niet meteen, pas 2,5 tot 3 miljoen jaar geleden ontwikkelde zich een mensachtige uit de primatenfamilie.
In Indonesië ontdekte men de Homo floresiensis. Die bleek bij nader onderzoek geen voorouder, maar een aparte mensensoort. Deze mens leefde 100.00 tot 50.000 jaar geleden.
En dan de Neanderthaler, 300.000 tot 28.000 jaar geleden. De kans is groot dat de moderne mens DNA van de Neanderthaler in zijn genen heeft. Hij is wèl een voorouder dus.
In dezelfde periode leefden er ook vele dieren, te veel om op te noemen. Daarbij hoorde zeker ook de mammoet. Men heeft tekeningen van deze dieren teruggevonden in grotten.

Dit boek omvat héél veel kennis. En nog meer vragen. Het is zo opgezet dat je kunt snuffelen: geen lange lappen tekst, maar informatie in kleinere kaders, bijvoorbeeld met de naam Flannery-feiten. En: ook heel belangrijk: de vormgeving wat betreft kleur en afbeeldingen: er is geen pagina saai te noemen. Het is een pittig boek, maar wel een dat jaren mee gaat!
Daarom is het achterin opgenomen register heel handig.

Na Gek, gaaf, geweldig en Duik mee in de diepzee is er nu een derde boek in de serie Ontdek de Wereld. Dit keer heeft Tim samengewerkt met zijn dochter Emma, die in zijn voetsporen is getreden. Terwijl Tim in het boek de spits afbijt met een inleiding, is Emma degene die het geheel afsluit. Hun verhaal is persoonlijk. Ze vertellen hoe ze aan hun fascinatie voor fossielen komen, en wat voor onderzoek ze zelf gedaan hebben.

Tim Flannery (Melbourne, 1956) is een Australische zoogdierkundige, paleontoloog, milieukundige en milieu-activist vooral op het gebied van klimaatverandering.

ISBN 9789047713937 | hardcover| 256 pagina's | Uitgeverij Lemniscaat | januari 2023
Vertaald uit het Engels door Steven Blaas | Afmeting: 19.7 x 26.0 | Leeftijd vanaf 8 jaar

Lees de reacties op het forum, klik HIER

Gek, Gaaf, Geweldig!
Illustraties van Sam Caldwell
Tekst: Tim Flannery

In zijn rol als zoogdierkundige en milieukundige heeft Tim Flannery al heel wat boeken geschreven, die niet vertaald zijn in het Nederlands. Gelukkig is Gek, Gaaf, Geweldig! wèl vertaald, want het is niet alleen precies wat de titel zegt, gek, gaaf en geweldig, het is ook een heel goede manier om ook de jeugd er op te wijzen wat er zoal leeft in de wereld, en welke dieren bedreigd worden. Hoewel hij wel aangeeft of een soort het einde nadert, heft hij nergens een waarschuwend vingertje. Daar zijn andere boeken voor.

Met dit fraai uitgevoerde boek kan je uren zoet zijn. Niet alleen kinderen, ook volwassenen kunnen er veel van leren. Het boek begint met een inleiding waarin Tim Flannery vertelt wie hij is en hoe hij er toe gekomen is deze dieren niet alleen in een boek te verzamelen. Toen hij jong was, zegt hij, had hij graag een boek als dit gehad. Maar ja, dat was er niet, vandaar dat hij het nu zelf schreef.
Dan legt hij begrippen uit, habitat, klimaatverandering, fossielen en meer. Je kan altijd terugbladeren, hij verwijst af en toe naar deze pagina’s.
En dan begint het avontuur; Je wordt rondgeleid door water, bos, graslanden, woestijnen en door de lucht waar je dieren ontmoet die je zelfs in je fantasie niet had kunnen bedenken.
Flannery is zelf bijna overal geweest waar die dieren zijn, hij komt dan ook vaak met ‘Flanneryfeitjes’, waarin hij zijn eigen verhaal vertelt.

Maar het zijn de dieren die de hoofdrol hebben. In korte rubrieken verdeeld over twee of meer pagina's vertelt hij allerlei wetenswaardigheden.
Een willekeurige keuze: Motten (en dat gaat niet over ons saaie huis-, tuin- en keukenmotje…)
Informatie over de mot, verdeeld over vier pagina’s in de volgende rubrieken: Is een mot een soort vlinder? Zo niet, wat is dan het verschil? Waar kun je een mot spotten? Welke soorten motten kun je allemaal tegenkomen? Hoe groot is een mot? Hoe gaat een mot naar de wc? Camouflage of knaller. Ananasparfum. Honingrover. Onderonsje met een Utetheisaornata. En een Flanneryfeitje.

Uit de titels boven de rubriekjes merk je al op dat humor bepaald niet ontbreekt in dit boek. Er is ook nog het zeepaardjesechtpaar, dat een mooie dans lijkt uit te voeren. Of de gier met een medaille om zijn nek (want hij eet juist datgene op waar een mens ziek van zou worden). Of de mier die een kudde luizen hoedt. Of de varaan die zijn oude jas aan de kapstok hangt (want hij krijgt regelmatig een nieuwe huid). Enzovoort, enzovoort.
Deze leuke plaatjes en duidelijke tekeningen in mooie kleuren vind je op iedere pagina. Bij het item over het ananasparfum zie je een verliefd mannetje, terwijl het vrouwtje op een verstuiver drukt…

Er zijn overigens geen foto’s in het boek. Wel kun je aan de kleurgerande pagina’s makkelijk de afdeling vinden waar je zou willen zoeken. Zo is de waterdierensectie blauw en de lucht roze. Maar achterin vind je ook nog een woordenlijst en een register. Het komt altijd goed!

Je leert dat er 4.500 krabbensoorten zijn, en dat die ook op het land en in bomen kunnen leven. Dat een ijsbeermannetje de ruimte nodig heeft: wel 300.000 vierkante kilometer! Dat een luiaard zelfs aan de tak blijft hangen als hij dood is. Dat een Solenodon (een wat? Ja, dat lees je dus ook in dit boek) niet goed ziet maar uitstekend hoort. Dat er ook dieren bestaan met blauw bloed, en ga zo maar door. Veel te veel om op te noemen. En daarom is dit een gek, gaaf en geweldig fantastisch boek, waar je heel veel plezier van kunt hebben.

Nog eentje dan: Mestkevers!
Wie – vooral in oktober - de natuur in trekt, stuit vaak op fraai glanzende zwarte kevers, die er lol in lijken te hebben om in paardenpoep te wroeten. De voorjaarsmestkever is dat. Je kan soms ook hele zwermen kevertjes zien vliegen.
In Flannery’s boek kun je lezen dat er duizenden soorten mestkevers zijn. Ook voor deze dieren zijn vier pagina’s ingeruimd, en de rubrieken hebben titels als: zijn mestkevers nuttig? Welke poep? Wie is wie? Waar kan ik een mestlever spotten? Hoe groot is een mestkever? Klimaatverandering (hier blijken ze erg nuttig te zijn: ze helpen de uitstoot van broeikasgassen te verminderen!). Wie at er dinopoep? (niet moeilijk). Koppige sterrenkijkers. Waarom poep? Een leven vol poep. Hoeveel poep kun je rollen? (Het is het sterkste dier op aarde: 1.100 keer zijn eigen gewicht rolt hij voort!)
Werkelijk heel verhelderend. Je kijkt met een andere blik naar deze kever als je hem weer eens ziet.
Maar dat geldt voor al deze dieren.

Zie ook het inkijkexemplaar

Tim Flannery (Melbourne, Victoria, 1956) is een Australische zoogdierkundige, paleontoloog, milieukundige en milieu-activist vooral op gebied van klimaatverandering.
Flannery was voorzitter van de in 2011 door de Australische regering ingestelde onafhankelijke klimaatcommissie die het grote publiek moet voorzien van deugdelijke informatie over klimaatverandering. Dat hij dat ook voor de jeugd wil, dat blijkt wel uit dit boek!
In 2007 werd hij gekozen tot de Australiër van het jaar. Tot juli 2013 was hij hoogleraar aan de Macquarie Universiteit in Sydney.

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER

Non-fictie jeugd

Tim Flannery