Praat er maar niet over
Teus Dorrepaal

1959
De veertienjarige Mart, boerenzoon, protestants opgevoed, heeft het moeilijk en is in de war. Hij heeft een tijd geleden een bijzondere droom gehad over Pieter de bakkersknecht, ze waren aan het schaatsen. In zijn droom viel Mart en Pieter ving hem op en drukte hem tegen zich aan. Opeens begonnen mensen hen uit te schelden en ze sloegen op de vlucht naar een schuur, waar Pieter hem troostte en kuste. 'Het voelde warm en veilig.' Buiten stonden mensen te schelden, inclusief de dominee en pastoor, dat ze smeerlappen waren. Dat ze in de hel hoorden.
Mart vertelt de droom aan zijn moeder en deze is ontzet:

Jongen toch, wat een nare droom! Praat er maar met niemand over, ook niet met vader, Mart.
Je zou de Heere er maar verdrietig mee maken. En dat is iets wat jij niet zou willen, hè kind?'

En zo begint de lange innerlijke worsteling van Mart. De woorden van zijn moeder maken dat hij voortaan altijd zwijgt over alles wat hij voelt en denkt. Hij ontwijkt antwoorden als ze hem vragen of hij een meisje leuk vindt. Mensen vragen hem wel eens wat er toch met hem is maar hij haalt zijn schouders op. Hij is erg gek op een vriend van hem en weet dat wat hij voelt meer dan vriendschap is. Op school wordt hij ineens uitgescholden voor gore homo maar weet niet wat het betekent. Hij zoekt het woord op in een bibliotheekboek maar door de uitleg in semi-wetenschappelijke taal wordt hij niet veel wijzer. De vragen, de onzekerheid, de wanhoop stapelen zich op.

Hij probeert het antwoord in zijn geloof te vinden, hij smeekt bijna om hulp tijdens zijn gebeden. Helaas de verwarring en zijn gevoelens blijven. Hij voelt het als invloed van Kolk, de duivel. Her en der verzamelt hij informatie over zijn zondig gevoel. Maar het helpt hem niet om ze te laten verdwijnen. Hij begrijpt niet waarom hij die gevoelens niet mag hebben. 'Heere, ik kan niet anders!' roept hij in zijn wanhoop na een akelige confrontatie met zijn vader...

Als Mart uiteindelijk vertelt dat hij net zo als iemand in de buurt is, blijkt dat hij het toch nog allemaal niet begrepen heeft, diegene vergrijpt zich namelijk aan kinderen. Maar de klap komt evengoed hard bij zijn ouders aan. De geaardheid moet volgens de kerk uitgebannen worden, het is tegennatuurlijk en een zonde.
In die jaren was homoseksualiteit nog een groot taboe, een ziekte die genezen kon worden. De kerk deed er veel aan om het de gevoelens te helen.

Natuurlijk lukt dat niet en ook in zijn verdere leven blijft het geloof in combinatie met zijn geaardheid rondmalen in Marts hoofd. Hij zoekt een oplossing, gaat gesprekken aan, geeft toe aan zijn verlangens maar schrikt er ook van terug. Hij ontmoet erg vriendelijke mensen die hem accepteren, maar ook figuren die hem uitbuiten en erg kwetsen. Hij leest psalmen en bijbelteksten en probeert deze te 'ontcijferen'. Hoe kunnen deze hem verder helpen? Er is één Psalm die hij niet mee kan zingen, hij weet niet of de belofte van de Heer die daarin staat ook voor hem geldt.

Dit prachtige, indrukwekkende, onroerende verhaal eindigt in 1980, eenentwintig jaar later, Mart is een volwassen man geworden die inmiddels veel antwoorden op zijn vragen heeft gekregen, maar nog niet helemaal klaar is met alles, zoals ieder mens nooit helemaal klaar is.

De worsteling van Mart en de houding van de kerk is met mededogen geschreven, nergens wordt met een bestraffend vingertje naar gewezen. Mart heeft het vooral moeilijk met het zwijgen, het niet mogen en kunnen vertellen van alles wat hij voelt en wat hem overkomt. Het voelt voor hem als liegen. Hij probeert te leven naar de wensen van iedereen. Hij probeert aan ieders verwachtingen te voldoen, heeft zelfs een meisje, maar dat leidt tot teleurstellingen. Zijn werkelijke  gevoelens zijn immers niet onderdrukken. Het proces naar aanvaarding van Marts geaardheid zowel in geloof als in de maatschappij is een lange weg geweest, maar uiteindelijk durft Mart wél die ene Psalm mee te zingen. De Psalm waarmee het verhaal begon én eindigde.

Het is een boek die op een erg meelevende, invoelende manier weergeeft hoe zwaar het geloof kan wegen op iemand die ook trouw aan zichzelf en zijn geaardheid probeert te zijn. Grote pluim voor de schrijver!

Zie ook het interview met de schrijver.

ISBN 9789023955962 | Paperback | 297 pagina's | Uitgeverij Kok | november 2018

© Dettie, 22 oktober 2019

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER