De Eerste Slag om Ieper
De bloedigste dagen van de Eerste Wereldoorlog in België.
Robert Crowley

‘Waar was God?’

In de periode van 19 oktober tot 22 november 1914 werd de eerste Slag om Ieper gestreden.
De Duitsers waren nog bezig hun legers te verzamelen om enerzijds op te rukken richting Parijs, en anderzijds naar de zee, om ook Engeland te kunnen aanvallen.
De Britten, die zich nog niet helemaal verzameld hadden, vochten als bezetenen om de opmars te stoppen, naast het Belgische leger en de Fransen.

Ondanks de verschillen waren de partijen aan elkaar gewaagd, want hier was het dat de oorlogvoering veranderde.
De cavalerie, ooit zo belangrijk, was nauwelijks nog van nut. Beide partijen wonnen enkele meters, om ze korte tijd erna weer prijs te moeten geven.
Het was een strijd van man tegen man, veelal in het donker en de mist die in dat seizoen hardnekkig was boven het Vlaamse land, dat ook nog drassig was en bestond uit klei.
Hier was het dat de loopgravenoorlog ontstond, de legers groeven zich in, een nieuwe oorlogsvorm was een feit.

Voordat er een soort status quo ontstond, aan twee kanten loopgraven met niemandsland ertussen, waren er al onnoemelijk veel slachtoffers gevallen. Iedere dag opnieuw sneuvelden er soldaten en officieren. De nieuwe troepen aan Duitse zijde bestonden vaak uit nauwelijks getrainde jongere mannen, vogels voor de poes. Wat gaf deze jongens de moed om toch te blijven aanvallen, terwijl ze zowat struikelden over hun gevallen kameraden? Terwijl de rottende lijken hen vanuit het niemandsland bleven aankijken…

Een voorbeeld van de verliezen op 29 oktober, en deze opsomming is niet eens volledig.

‘De BEF (i.e. british expeditionary force) begon haar verliezen voor die dag op te tellen.
In twaalf uur strijd verloor het 1ste Gloucester Bataljon zeven officieren en 250 mannen…
Het 1ste Bataljon van de Black Watch, vijf officieren en 250 mannen…
Het 1ste Bataljon van de Scots Guards, acht officieren en 336 mannen…
Het 1ste Bataljon van de Grenadier Guards, twintig officieren en 450 manschappen… En zo ging het maar door.’

De verliezen aan Duitse kant waren vergelijkbaar.
Geschat wordt dat er aan de geallieerde zijde ongeveer 150.000 soldaten de dood vonden, terwijl er ongeveer 135.000 Duitsers sneuvelden. Alleen tijdens deze eerste slag om Ieper!

Achteraf gezien hadden de Duitsers hier de mogelijkheid gehad om door te stoten. De wereld had er dan nu heel anders uit gezien!
Maar de omstandigheden waren zodanig dat zij niet van die mogelijkheid op de hoogte waren. Behalve het probleem van slecht getrainde soldaten (en hoogmoedige officieren) hadden ze last van het slechte weer, en communicatiemogelijkheden waren er in die tijd nauwelijks. Boodschappers waren vaak al dood voor ze het bericht hadden kunnen doorgeven.

Als op 22 november als de winter in aantocht is besluiten de Duitsers de strijd te staken. De stad Ieper is kapot geschoten, net als vele dorpen en stadjes daaromheen. De akkers zijn omgewoeld, in de loopgraven bivakkeren soldaten, tussen de versperringen. De bevolking is allang gevlucht, ze hebben geen huizen meer, het vee is dood.

En dit is nog maar het begin van een vierjarige oorlog.

Cowley zet de strijd die in deze dagen gestreden is neer in ruim 600 pagina’s, zeer gedetailleerd, met veel namen van locaties. Hij beschrijft mènsen, met hun persoonlijke eigenschappen, en wat de gevolgen daarvan waren.
Dertig jaar lang heeft hij zich verdiept in de omstandigheden, vele dagboeken en andere geschriften gelezen. Een immens karwei, waarbij eigenlijk het lezen van zijn boek in het niet valt, al is ook dat een hele kluif.
Cowley  beschrijft de gebeurtenissen zowel gezien door Britse als uit Duitse ogen. Hij citeert, hij beschrijft situaties. Met een enkele keer een opsomming wordt dit gedegen verslag geen moment saai. En dat is heel knap!

Robert Cowley (1934) is een Amerikaanse historicus. Hij publiceerde drie internationale bestsellers over tegenfeitelijke (what if...) geschiedenis en is een autoriteit inzake de Eerste Wereldoorlog.

ISBN 9789464104905 | Hardcover | 672 pagina's | Uitgeverij Horizon | mei 2024 | Vertaald uit het Engels (wie deze enorme taak heeft verricht, wordt niet vermeld)

© Marjo, 8 oktober 2024

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER