An ideal husband
(een toneelstuk)
Oscar Wilde
De Ierse dandy Oscar Wilde, bekend van The picture of Dorian Gray, schreef eigenlijk vooral toneelstukken.
Na Lady Windermere's Fan en A Woman of No Importance, is de derde van Wildes succesvolle 'sociale komedies' deze: An ideal husband. Het zou nog worden opgevolgd door The Importance of Being Earnest. Het zijn blijspelen die zich steeds afspelen in de Engelse society-kringen.
Het toneelstuk telt vier aktes, waarvan de eerste, tweede en vierde zich afspelen in het huis van Lord en Lady Gertrude Chiltern, en de derde ten huize van Lord Darlington. De gehele actie speelt zich af binnen een tijdspanne van 24 uur.
Lord Robert Chiltern staat bekend als een integer en volkomen eerlijk man, de ideale man. Politiek correct, zuiver op de graat, voorkomend voor zijn vrouw, perfect dus. Als evenwel op de avond van een ontvangst Mrs. Cheveley haar intrede doet, zal de idylle snel voorbij zijn. Zij staat aan de rand van de afgrond en wil dat Robert openlijk zijn instemming betuigt met het project rondom een of ander te graven kanaal. Robert weet dat het een farce is, oplichterij: er is al veel geïnvesteerd – onder andere door Laura Cheveley – en waar dat geld gebleven is weet men niet. Hij deelt haar mede dat hij niet van plan is mee te werken. Dat zal haar ondergang betekenen. Maar... ze weet iets van hem en tegen deze chantage kan Robert niet op.
Hij bevindt zich in een spagaat: niet instemmen met Laura’s plan betekent het einde van zijn carrière, het zal hem zijn huwelijk, zijn eer kosten. Maar als zijn vrouw ontdekt dat hij het project gaat steunen, is hun huwelijk toch al voorbij. Haar ideale man blijkt niet zo ideaal als ze dacht. Wat nu...
Robert praat met zijn vriend, Arthur Goring, die het volkomen tegendeel is van Robert: hij werkt niet, hangt maar wat rond, is vrijgezel, maar wat hij ook is: volkomen eerlijk. Hij vindt dat Robert alles moet opbiechten. Hun liefde is vast sterk genoeg?
Arthur wordt intussen op de kop gezeten door zijn vader die aandringt op een huwelijk, maakt niet uit met wie. Hij kent Laura, van vroeger en weet, net als Gertude trouwens, dat ze niet te vertrouwen is. Als hij, in gezelschap van Roberts zus Mabel, een broche vindt, rijpt er een idee.
Het duurt even voor het verhaal op gang komt, er moet nogal wat uitgeduid worden. Maar dan volgen de ontwikkelingen elkaar snel op.
Natuurlijk is de ideale man een andere man dan de aangewezen Robert...
Heerlijk zijn de dialogen, vooral die van Arthur en Mabel: met spitsvondige humor en liefdevolle steken onder water vormen zij de ‘jus’ van het stuk.
ISBN 9781420925920 | paperback | 160 pagina's | Uitgeverij Fq Classics | juni 2007
Oorspronkelijke versie uit 1887
© Marjo, 13 december 2013
Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER
Het portret van Dorian Gray
Oscar Wilde
Tijdloze roman.
Basil Hallward, schilder van beroep, is gefascineerd door een nieuw model: de jonge Dorian Gray. Deze jongeman is jong, naïef maar vooral erg knap. Hallward maakt een portret van Dorian Gray waar hij zoveel van zichzelf in legt dat het zijn beste werk wordt. Hij bespreekt het schilderij met Lord Henry, een van zijn vrienden en een rijk, vooraanstaand edelman. Lord Henry raakt op zijn beurt gefascineerd en dus doet hij moeite om Dorian ook echt te ontmoeten.
Dan begint het spelletje dat lord Henry graag speelt met jonge naïeve mensen: hij laat hen zien hoe de werkelijke wereld is. Als Dorian het schilderij voor het eerst ziet, net na zijn eerste gesprek met Lord Henry, uit hij de wens dat het schilderij in zijn plaats oud zou worden en hij altijd jong en mooi zou blijven.
'Waarom behoudt dit schilderij wat ik moet verliezen? O, was het maar andersom! Als het schilderij zou kunnen veranderen, en ik blijven zoals ik ben!'
Al snel blijkt dat de jongeman op deze manier een pact met de duivel heeft geslagen. Zijn lot is bezegeld.
Dorian verlooft zich met een beeldschoon meisje dat actrice is. Op het moment dat zij ontdekt wat de ware liefde is, kan ze geen rollen meer spelen. Zo verliest zij haar aantrekkingskracht voor Dorian, en hij beëindigt hun relatie op een nogal onbeschofte manier. Als hij daar spijt van krijgt is het al te laat: ze heeft al zelfmoord gepleegd. Die avond ontdekt hij dat het schilderij veranderd is. Het lijkt lelijker.
Hij raakt meer en meer onder de invloed van Lord Henry, een slechte invloed is dat, want lord Henry is een nietsontziende levensgenieter. Alles en iedereen wordt door hem gemanipuleerd en terzijde geschoven als zij niet in zijn straatje passen. Het schilderij, verstopt achter een scherm, past zich aan aan de liederlijke manier van leven die Dorian, ondanks de waarschuwingen van zijn vriend Basil, steeds meer gaat leiden.
Dat dit niet goed kan aflopen is wel duidelijk, maar wat wil Oscar Wilde met dit verhaal? Hij heeft waarschijnlijk een wereld beschreven zoals hij die zelf kende: het einde van de negentiende eeuw, Londen, de kringen van de welgestelden, het homo-erotische tintje. Af en toe krijgen we een doorkijkje naar de onderlaag van de bevolking, maar slechts daar waar de werelden elkaar raken. Het verhaal kun je lezen als een Bildungsroman: hoe een jongen zich ontwikkelt, in dit geval tot een niet bepaald bewonderenswaardig mens.
Je kan het ook zien als een kritiek op de eeuw van Wilde: het kan niet goed gaan met de wereld als je er zo op los leeft. Maar ik vond een citaat waarin de schrijver tegenspreekt dat het daar om zou gaan:
There is no such thing as a moral or an immoral book. Books are well written, or badly written. That's all.
- Oscar Wilde
ISBN 9789020407440 Paperback 255 pagina's |heruitgave L.J. Veen | november 2006
(1e druk (Engels) uitgegeven in 1891) vertaald door Else Hoog
© Marjo, december 2009
Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER
