De engel van het vergeten
Maja Haderlap

Samenvatting
Net als de auteur geboren in de eeuwenlang bevochten grensregio tussen Oostenrijk en Slovenië, groeit de hoofdpersoon op in een bosarbeidersgezin onder de hoede van haar grootmoeder. Die vertelt over de kunst van het kruidenbrood bakken, het roken van worst, maar ook vertelt ze wrange verhalen. Dat "het bos in gaan' of "de bergen in' veel kan betekenen: een boom kappen, paddenstoelen plukken, of jagen. Maar ook verzet plegen: van de partizanen tegen de Oostenrijkse fascisten of tegen de Sloveense aanhangers van een communistisch Joegoslavië. Je kunt je in het bos ook verstoppen voor de vijand of voor de kou. Voortdurend op je hoede zijn hoort net zo bij het leven van deze familie als God en de maagd Maria, de zaag en de schnaps. De engel van het vergeten vertelt op ongeëvenaarde wijze hoe een jonge vrouw moet leren een samenhangend geheel te maken uit de schaarse opmerkingen van haar dronken vader of de soms raadselachtige verhalen van haar grootmoeder. Hoe krijg je van de brokstukken van het verleden een idee van hun leven destijds? En in welke taal droom je als jonge vrouw je eigen leven verder, in het Sloveens van je familie of het Duits van je school? Maja Haderlap schreef een literair meesterwerk op de grens van twee werelden. De engel van het vergeten is een internationale bestseller en is in twintig talen vertaald.

Prachtige roman in een poëtische, melancholische stijl vol schitterende metaforen, die weer eens een voor ons onbekend stukje van WOII ontsluit.
De Sloveense minderheid in Karinthië had het in de oorlog zwaar te verduren omdat ze geen Duits sprak. Hele gezinnen werden opgepakt, vermoord of in concentratiekampen opgesloten. Overgebleven familieleden hadden geen keus: zij vluchtten naar de partizanen. Anders dan de Joegoslavische partizanen hingen zij niet het communisme aan, maar zaten in feite in het verzet. Andere families konden niet anders dan de partizanen helpen. Dus werden kinderen door de nazi's opgepakt en gemarteld zodat ze hun familieleden zouden verraden.

Aan de hand van een opgroeiend meisje vertelt Maja Haderlap mondjesmaat over deze gebeurtenissen. Naarmate het meisje ouder wordt laat grootmoeder meer los. Pas als jonge vrouw verzamelt ze de verhalen van haar familie en de Sloveense gemeenschap.
Voor het kind is het vooral verwarrend en verontrustend: "Ik sta in mijn kindertijd als een houten paal op een boerenerf waaraan elke dag wordt gewrikt om te zien of hij daar wel tegen kan." Nee, daar kan ze dus niet echt tegen. Ze vlucht vaak de natuur in en soms zelfs uit haar lichaam. Het is een klap als grootmoeder overlijdt. "Ik kijk neer op grootmoeders lichaam als op een gesloten huis."

Naast de geschiedenis van de Slovenen tekent de auteur, via de grootmoeder, ook de oude gebruiken en gewoonten op. Op deze wijze is het boek een monument geworden voor de Oostenrijkse Slovenen. Het verleden zal niet vergeten worden. En ook al hebben de Oostenrijkers deze zwarte bladzijde in de doofpot gestopt, dankzij auteurs als Haderlap kunnen ze er niet meer omheen.
Maar wat is het genieten van die prachtige, meanderende, ritmische zinnen en die weemoedige sfeer! Ik was niet verrast te lezen dat de auteur al een paar dichtbundels op haar naam heeft staan. Het lijkt me dat de vertaalster, Marianne van Reenen, ook goed werk heeft geleverd.

ISBN 9789059368576 | paperback | 256 pagina's | Uitgeverij Cossee | juni 2019

© Berdine, 24 augustus 2019

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER