Eldorado
Laurent Gaudé

‘Op een paar meter afstand stond een vrouw naar hem te kijken. Roerloos. Met een uitdrukkingsloos gezicht. Ze vroeg niets. Ze glimlachte niet. Ze keek alleen maar vol aandacht naar hem. Hij werd getroffen door de wilskracht die van deze roerloosheid en deze kalmte uitging.’

Commandant Piracci vaart al twintig jaar lang over de Middellandse zee om te voorkomen dat illegale vluchtelingen een voet aan wal zetten in Europa, met name op de Italiaanse kust. Hij heeft kind noch kraai en denkt dat hij zijn pensioen wel zal halen. Dan wordt hij op een dag benaderd door een vrouw, die hij eerder ontmoet blijkt te hebben. Ze was een van de vluchtelingen die hij redde van een wisse verdrinkingsdood. Hij herinnert zich dat ze daar helemaal niet blij mee leek te zijn.

Nu vertelt ze hem haar verhaal: hoe ze op zoek was naar geluk, ergens in Europa toen de kapitein en zijn bemanning de boot verlieten en daarmee de vluchtelingen aan hun lot over liet. Zonder eten of zelfs maar water stierf de een na de ander, tot de overlevenden opgepikt werden door het fregat van Salvatore Piracci. De vrouw leefde, maar nu vertelde ze dat haar kind gestorven was onderweg. En de doden werden overboord gegooid.

Het verhaal schokt de commandant, maar haar verzoek overdondert hem: ze vraagt hem om haar een wapen te geven. Ze wil terug naar waar ze vandaan komt, Beiroet, om daar de mensensmokkelaar te vermoorden.
Komt het door het verhaal van deze vrouw dat het hem nu na twintig jaar te veel wordt?
Hij neemt een drastisch besluit.

Een andere verhaallijn gaat over twee broers die besluiten Soedan te verlaten. Daar is honger en armoe. Ergens ver weg moet een land liggen waar een toekomst voor hen is. Ze gaan op pad, om met de hulp van mensensmokkelaars via Libië naar Europa te reizen.

'Het liefst was ik in lachen uitgebarsten. Een in elkaar geslagen man en een kreupele op weg naar Algerije, Marokko en Spanje. Zonder bagage. We zijn twee schertsfiguren die de oneindige wereld gaan bestormen. Zonder water. Zonder kaart. De vogels de over ons heen vliegen zullen ons uitlachen.'

Beide verhalen vertellen een deel van de mensonterende reis die vluchtelingen maken, in de hoop dat zij het ergens op aarde beter zullen krijgen. Ergens in Europa zal werk voor hen zijn, kunnen ze wonen, en een leven opbouwen. Een Eldorado.
Zoals de lezer verwacht zullen de wegen van de Italiaan en de Soedanees elkaar kruisen.

Dit is een verhaal dat geen hoop biedt. Het is een schokkend, en - helaas - realistisch relaas. Het laat zien wat er met een goed mens kan gebeuren die zoveel jaren ‘hulp biedt’ aan mensen die een uitweg zoeken uit hun ellende. Die hulp betekent in werkelijkheid niet meer dan een van de regen in de drup helpen. Ze worden immers naar een detentiekamp gebracht om later weer uitgezet te worden. 
Je zou de ontknoping vergezocht kunnen noemen, maar tegelijk is het best aannemelijk. Een positief einde is ten enenmale onmogelijk na een verhaal als dit.

Laurent Gaudé is naast romancier ook toneelschrijver. Voor De dood van koning Tsongor kreeg hij de Prix Goncourt des lycéens en de Prijs van de Franse Boekhandelaren. Voor Onder de zon ontving deze jonge auteur de belangrijkste Franse literaire prijs, de Prix Goncourt.

ISBN 9789044510515 | hardcover | 220 pagina's | Uitgeverij De Geus | maart 2008
Vertaald uit het Frans door Jan Versteeg

© Marjo, 28 februari 2019

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER