Ik zoek een vriendelijk mens
Julian Borger

Als in september 1983 Robert Borger, de vader van Julian Borger, schrijver van dit boek, zelfmoord blijkt te hebben gepleegd, hebben zijn vrouw en vier kinderen nauwelijks een idee van zijn verleden. In het briefje dat hij achterlaat staat niet veel meer dan dat hij beter een dode vader kan zijn dan een ‘eenzame en depressieve oude man.’
Julian pleegt diverse telefoontjes, om mensen o[p de hoogte te stellen, een ervan naar Nancy Bingley. De familie kent haar als de pleegmoeder van Robert. Zij heeft hem vanaf het moment dat hij als Joodse vluchteling vanuit nazi-Oostenrijk naar Groot-Brittannië was gekomen begeleid.

Nans reageert:

‘Robert is het laatste slachtoffer van de nazi’s geworden. Uiteindelijk hebben ze hem te pakken gekregen.'

Julian Borger is journalist, en leert jaren later een professor in de rechtsgeleerdheid kennen. Deze Ruth vertelt hem over haar vader. Hij ontsnapte uit Wenen in 1938, net als de vader van Julian.
Het balletje gaat rollen: Borger ontdekt de advertenties, waaronder die voor zijn vader, in de Manchester Guardian uit 1938. Kleine berichtjes waarin onderdak wordt gezocht voor Oostenrijkse Joden. Kinderen nog, tieners, die soms ook aangeprezen werden als au pair.
Onvoorstelbaar: ouders die hun kinderen aanbieden om in een ver land een ander leven te gaan leiden.
Wat zit daar achter?

Het jaar 2000 ligt dan al even achter hem en Julian zal ontdekken dat meerdere betrokkenen niet meer in leven zijn. Hij gaat op zoek naar de verhalen achter de advertenties, en ontdekt hoe Joodse gezinnen uit angst voor de nazi’s hun kinderen in veiligheid probeerden te brengen. De titel van dit boek ‘Ik zoek een vriendelijk mens’ is de vertaalde tekst van een dergelijke advertentie.
Deze jongeren kregen ook het verzoek mee een baan te zoeken in Engeland, zodat de ouders konden overkomen. Dat lukte maar een enkele keer. Het ontsnappen werd steeds moeilijker. Later kwamen er nog de kindertransporten, waarbij duizenden Joodse kinderen gered werden, maar het begon dus met de advertenties.

In dit boek lezen we de verhalen over Robert en over de kinderen die in dezelfde krant werden aangeboden. Wat is er van hen geworden? Is er nog familie ergens te vinden? Wat weten zij van hun voorouders? Zwegen hun vaders en moeders over hun lot, net als de vader van Julian?

Om de verhalen goed te kunnen plaatsen heeft Borger ook de achtergrond van de oorlog, specifiek over hoe die zich in Wenen, in Oostenrijk, ontwikkelde, onderzocht. De verhalen zijn zeer divers, maar allemaal schokkend. Alleen al het feit dat je probeert je kinderen te redden door ze ver van huis te sturen!
Het is een verhaal over een vader, over rouw, maar vooral over de Tweede Wereldoorlog, over de Endlösung, waarbij toch nog weer nieuwe schokkende feiten naar boven komen.
Over hoe al deze ellende generatieslang gevolgen heeft.

Julian Borger is correspondent voor de BBC in de Verenigde Staten, Europa en het Midden-Oosten. Hij was redacteur van The Guardian en ontving de Pulitzer prijs voor Snowden files.

ISBN 9789048871414 | Paperback | 336 pagina's | Uitgeverij Hollands Diep | mei 2024
Vertaald uit het Engels door Frans Reusink

© Marjo, 13 augustus 2024

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER