https://www.jennytinghui.com

Vijf levens
Jenny Tinghui Zhang

Dit intrigerende verhaal begint in 1882, in China. De dertienjarige ik-verteller, Daiyu, wordt ontvoerd. Ze heeft net een nieuw leven opgebouwd, nadat haar ouders werden opgepakt. Pas later zal ze vernemen waarom zij werden gearresteerd, want als jong meisje had ze geen enkele notie wat er in haar land aan de hand was. Ze heeft mooie herinneringen aan haar moeder die haar haar – lang natuurlijk, zoals de traditie in die tijd – graag vlocht en dan linten er in draaide.

‘Hoe ingewikkelder mijn kapsel, hoe groter haar liefde.’ En haar moeder leerde haar hoe ze haar handen zacht kon maken na het werk in de tuin. Zoveel mooie herinneringen heeft ze, als ze alleen achter blijft bij haar grootmoeder. Het huis waar ze wonen wordt in elkaar geslagen, en haar grootmoeder denkt dat ‘ze’ ook Daiyu zullen komen halen. Dus vlucht ze, naar de stad, Zhifu.
Vanaf dan zullen er perioden zijn waarin ze denkt dat ze veilig is, hetgeen steeds weer onderuitgehaald wordt.
Ten tijde van de ontvoering is ze in de leer bij een kalligrafist, die zo vriendelijk was de weesjongen Feng op te vangen. Feng is natuurlijk Daiyu.

Dan volgt de ontvoering, een schrijnend verhaal over hoe jonge Chinese meisjes naar Amerika gebracht werden om daar te gaan werken in een bordeel. Ze krijgt een nieuwe naam en een opleiding tot prostituee. Peony zal ze zijn, tot een jonge half blanke man haar in het bordeel vindt. Samen ontsnappen ze, en Daiyu wordt Jacob. Ze raakt haar beschermheer kwijt en belandt in Idaho, in een kruidenierswinkel die uitgebaat wordt door twee Chinezen.
Maar ze heeft de tijd tegen: er is een hetze gaande tegen Chinese immigranten ‘die de baantjes van Amerikanen inpikken.’

Waar hebben we dat meer gehoord?
Toch is dit een stuk geschiedenis dat maar weinig bekend is.We weten wel dat er in veel Amerikaanse steden wijken zijn die Chinatown genoemd worden, toch enigszins verguisde wijken, maar over De Chinese Exclusion Act, een wet die de al aanwezige haat bevestigde en die officieel bekrachtigde dat Chinezen in de beginperiode helemaal niet welkom waren, uitgescholden werden, weggetreiterd en nog erger? Daarover weten maar weinigen iets.

‘Wist je dat wij Chinezen in Californië niet mogen getuigen bij onze eigen rechtszaken? Rechtszaken omdat we beroofd zijn of omdat onze vlecht is afgeknipt! Met ieder stukje wetgeving zeggen ze dat we geen rechten hebben, dat we geen veiligheid of liefde of steun verdienen. We verdienen geen leven. Dit hebben ze al eerder met de negers en indianen gedaan. Wat ze zeggen, is dat wij geen van allen menselijkheid verdienen.’

Het is deze geschiedenis die het verhaal boeiend maakt. Daarnaast krijgen we nog het een en ander mee van de Chinese cultuur, het inbinden van de voeten, de kalligrafie (een Chinees karakter bestaat uit verschillende onderdelen, die in andere woorden weer terug kunnen komen. Dit gebruikt de schrijfster in haar verhaal, zodat we daar meer over te weten komen), de feesten.
Mooi is bijvoorbeeld het enigszins magische deel. Daiyu zegt dat ze vernoemd is naar het meisje Lin Daiyu, dat een tragisch leven kende en reeds lang gestorven is. Vanaf de dag dat Daiyu het verhaal hoorde over Lin maakt ze het meisje een deel van zichzelf, met zowel positieve als negatieve implicaties.

Jenny Tinghui Zhang legt in een nawoord uit hoe ze bij dit verhaal kwam, en hoe ze verder onderzoek deed naar waar deze eerste Chinese immigranten tegen op moesten boksen. Het verhaal is gebaseerd op ware – soms gruwelijke - gebeurtenissen, maar een deel is ook verzonnen. De schrijfster, zelf van Chinese afkomst, heeft een vlotte stijl. Dat plus de tragiek houdt de aandacht vast tot het einde. Tegelijk is het een verhaal over een sterke vrouw, die steeds opnieuw voor moeilijke keuzes komt te staan.

Er is een bibliografie voor wie meer wil weten. En leesclubvragen.

Jenny Thinghui Zhang werd geboren in Changchun, en groeide op in Austin, Texas.
Vijf levens is haar debuut, maar ze heeft ook geschreven voor diverse literaire tijdschriften.

ISBN 9789402710472 | paperback| 384 pagina's | Uitgeverij Harper Collins| september 2022
Vertaald uit het Engels door Angela Knotter

© Marjo, 28 oktober 2022

Lees de reacties op het forum, klik HIER