De genade
Hans Theys

‘Wat jij mij wilt vertellen, weet je al. Maar wat je nog niet weet, is wat ik zie, voel en denk als ik naar je werk kijk. Jij maakt jezelf kwetsbaar door het te maken en te tonen, ik moet mezelf kwetsbaar maken door te vertellen wat het bij mij oproept.’

Dit is een citaat van Versluys, de docent, wiens verdwijning onderzocht wordt door rechercheur Breukmans.
De schoonmaakster heeft het gemeld nadat ze ontdekte dat Karel Versluys, kunstcriticus  en docent aan een kunstacademie, al een paar weken niet thuis is geweest. Ze omschrijft de man als correct en proper. Ze wist te vertellen dat hij gescheiden was en een zoon van zestien had. De buurman vertelt dat er sprake is van meerdere vrouwen en een stuk of vier stiefkinderen, voor wie Versluys zich verantwoordelijk voelde.
Terwijl Breukmans het onderzoek oppakt en de mensen uit Versluys’omgeving ondervraagt, wordt diens auto gevonden, in het kanaal. Maar geen lichaam.

De studenten vonden hem een gek, die ook niet echt op een goede manier les kon geven. Breukmans vindt brieven van de studente Laura. ‘Lieve Karel’ noemt ze hem. Zij zegt tegen Breukmans: ‘De man was vreemd, maar niet achterlijk.’ en ‘Ik had medelijden met hem. Hij had iets kwetsbaars waardoor ik hem wilde troosten.’ Had Versluys een relatie met deze Laura?

Breukmans praat met Mike, een vriend van Versluys bij de AA: ‘Hij wilde altijd iedereen redden.’
Met de buurman: ‘Hij is een beetje kinderlijk. Het type dat gestudeerd heeft, maar eigenlijk niets nuttigs weet. Heel onpraktisch. Je kon hem alles wijsmaken.’ Maar de buurman weet wel te vertellen dat er schilderijen verdwenen zijn. Is er sprake van een roofoverval? Maar er zijn geen inbraaksporen.
De stiefzoon:  ‘Hij was een beetje ongewoon. Maar waarom dat zo was zou ik niet kunnen zeggen.'
Een ex zegt: ‘Hij was een manipulator, een dominant persoon.’
Een andere ex: ‘De man was een wandelende catastrofe.’

Dan wordt ook Versluys zelf gevonden. Het lijkt er op dat hij vermoord is.
Maar Breukmans weet het nog niet zo net. Zijn onderzoek levert verrassende dingen op.

En dan is dit verhaal afgelopen, en volgt een tweede verhaal, De verlossing genaamd. Nu is Versluys zelf de hoofdpersoon. We volgen hem op zijn laatste dagen. Dood is hij absoluut. Maar de omstandigheden, komen die overeen met wat Breukmans geconstateerd heeft? En wie was deze man over wie men zo verschillend oordeelde?

We weten immers intussen dat Breukmans zelf net zo’n raadselachtige figuur is als Versluys.Behalve dat hij een geheim koestert, heeft hij een tic: hij koopt vers brood om in zijn auto te leggen: er gaat niets boven de geur van versgebakken brood, vindt hij. Er is een oude tante, een yogalerares en er zijn de boeken. Boeken over insecten, waar hij graag in leest. Ook is hij fan van Philip Roth.
Hij is niet bepaald een doorsnee politieman, zoals dit boek ook geen doorsnee misdaadverhaal is. En een kunstwerk dat geen unanieme reactie oproept. Is dat debet aan het kunstwerk? Of aan de persoon die beoordeelt?
Voor ieder ander is een mens een ander. Wie ben je in je eigen ogen en in die van een ander?

De twee verhalen vormen een wonderlijke samensmelting, die je vaker moet lezen om te kunnen begrijpen wat de schrijver nu eigenlijk wil vertellen. En al die dromen? Beide personages dromen, toevallig ook beide over die indiaan? Vragen, en nog meer vragen. En of je antwoorden krijgt op al je vragen?
Niet? Dan lees je het toch nog een keer! Dat is absoluut geen straf, het is een wonderlijk boek, de stijl is prettig. Er zijn veel verwijzingen, naar boeken, naar muziek, naar kunst, die nooit opdringerig worden. De sfeer is ietwat wazig, dromerig zogezegd, en dat betekent dat je bij iedere lezing nieuwe dingen ontdekt. Een fijn boek!

Hans Theys (1976) is een Vlaamse filosoof en kunsthistoricus. Hij schreef en regisseerde toneelstukken en maakte films. Eveneens is hij de auteur van tientallen boeken over het werk van hedendaagse kunstenaars. De genade is zijn romandebuut.

ISBN 9789048860227 | paperback | 224 pagina's | Uitgeverij Lebowski | maart 2021

© Marjo, 27 mei 2021

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER