Judith Schalansky: De lessen van mevrouw Lohmark

[Renate]

Vreemd hoor. Het is toch echt hetzelfde boek, met dezelfde omslag.

[Dettie]

Misschien dat er extra toelichtingen zijn in een nieuwer exemplaar?

Dettie

[berdine]

Er staat geen enkele toelichting in het exemplaar van 222 blz. .... Dit raadsel wordt alleen maar opgelost als een van de twee recensenten het boek van 156 blz. nog in zijn bezit heeft. Ik kan me ook voorstellen dat de recensie geschreven is nadat het boek al door- of teruggegeven was en dat de foutieve informatie bij Bol opgezocht is, die wel vaker fouten op zijn site heeft staan.

[Marjo]

De bibliotheek geeft inderdaad 222 pagina's aan. Ik geef toe dat ik vaak klakkeloos de gegevens van Bol overneem.

[Renate]

Ik ben er inmiddels in bezig en ik verwachtte eerlijk gezegd dat ik wat meer sympathie voor de hoofdpersoon zou voelen. Toch begrijp ik haar in zekere zin wel. Emoties zijn vaak lastig. Ik vind de tekeningen soms wel iets toevoegen aan het verhaal, bijvoorbeeld de tekening van de kwallen op het moment dat een collega een reproductie van een schilderij van Monet op wil hangen naast een plaat van kwallen. Dan vind ik het wel leuk, dat je een beetje kunt zien hoe die schoolplaat er uit ziet.
Mevrouw Lohmark stelt zich op het standpunt dat de leraar er is om leerlingen iets te leren en niet om populair te zijn bij de leerlingen. Op zich valt daar ook wel iets voor te zeggen, hoewel het van de leraar afhangt.

[Renate]

Mevrouw Lohmark begint te klinken als een volgeling van Ayn Rand.

[Renate]

De passage over mevrouw Lohmark als kind, die een huisje voor de slakken bouwt, met bedjes van zand voor de slakken, die ze toedekt met lapjes, vind ik wel heel vertederend.

[Marjo]

Ik ken Rand niet, kun je uitleggen wat je bedoelt?

[Dettie]

De passage over mevrouw Lohmark als kind, die een huisje voor de slakken bouwt, met bedjes van zand voor de slakken, die ze toedekt met lapjes, vind ik wel heel vertederend.

Ah dat is inderdaad verterend, zover ben ik niet eens gekomen, toen was ik al afgehaakt.

Dettie

[Renate]

Ik ken Rand niet, kun je uitleggen wat je bedoelt?

Ayn Rand was een Amerikaans Russisch filosofe, die een soort absoluut egoïsme propageerde en voor wie altruïsme een schande was. Mevrouw Lohmark lijkt ook weinig compassie voor anderen te voelen. Wie gepest wordt heeft dat aan zichzelf te danken en heeft geen recht op medelijden.
http://nl.wikipedia.org/wiki/Ayn_Rand

[Marjo]

Bedankt. Ik denk wel dat veel mensen zo denken al handelen ze misschien niet zo, vanwege het laagje beschaving.

[Renate]

Bedankt. Ik denk wel dat veel mensen zo denken al handelen ze misschien niet zo, vanwege het laagje beschaving.

Daarom is dat laagje beschaving zo belangrijk. Op het moment dat mensen gaan propageren dat dit laagje beschaving onzin is, dan gaat het mis.
Dat was toch niet wat het communisme onder 'de nieuwe mens' verstond.
Of heeft het een en ander uiteindelijk een averechts effect gehad?

[Marjo]

'De nieuwe Sovjet-mens (http://www.masterandmargarita.eu/nl/09c ... hemas.html)

Een nieuwe maatschappij veronderstelde ook een nieuwe mens. In ideologische zin was de новый советский человек (novij sovjetskij tsjelovek) of de nieuwe Sovjet-mens iemand die zich met overgave wijdde aan de opbouw van het communisme in zijn land. Hij werd niet gedreven door ruwe impulsen van de natuur, maar door bewuste zelfbeheersing. Die onbaatzuchtige nieuwe mens was bereid om niet alleen zijn leven op te offeren, maar ook zijn zelfrespect en zijn gevoeligheid.

De term nieuwe Sovjet-mens werd oorspronkelijk alleen in mannelijke zin gebruikt. Maar later werd in de propaganda ook de nieuwe Sovjet-vrouw gecreëerd. Haar rol was sterk verschillend dan die van haar mannelijke tegenhanger. Ze was belast met een complexe identiteit die veranderde in functie van de ideologie verschuivingen in de partijleer, en die evolueerde in de richting van meer conservatieve opvattingen over de rol van het gezin en de moeder in de Sovjet-systeem. De Nieuwe Sovjet-vrouw was een supervrouw, die evenwichtig haar verantwoordelijkheden opnam in het vervullen van verschillende rollen - communistische burgeres, voltijds werkneemster, vrouw en moeder. Moeder-heldinnen ontvingen medailles wanneer ze tien of meer kinderen kregen.'

Hier gaan mijn tenen toch van krullen, zeker als je weet dat er altijd mensen zijn die dit aan een ander opleggen.

[Renate]

'De nieuwe Sovjet-mens (http://www.masterandmargarita.eu/nl/09c ... hemas.html)

Een nieuwe maatschappij veronderstelde ook een nieuwe mens. In ideologische zin was de новый советский человек (novij sovjetskij tsjelovek) of de nieuwe Sovjet-mens iemand die zich met overgave wijdde aan de opbouw van het communisme in zijn land. Hij werd niet gedreven door ruwe impulsen van de natuur, maar door bewuste zelfbeheersing. Die onbaatzuchtige nieuwe mens was bereid om niet alleen zijn leven op te offeren, maar ook zijn zelfrespect en zijn gevoeligheid.

De term nieuwe Sovjet-mens werd oorspronkelijk alleen in mannelijke zin gebruikt. Maar later werd in de propaganda ook de nieuwe Sovjet-vrouw gecreëerd. Haar rol was sterk verschillend dan die van haar mannelijke tegenhanger. Ze was belast met een complexe identiteit die veranderde in functie van de ideologie verschuivingen in de partijleer, en die evolueerde in de richting van meer conservatieve opvattingen over de rol van het gezin en de moeder in de Sovjet-systeem. De Nieuwe Sovjet-vrouw was een supervrouw, die evenwichtig haar verantwoordelijkheden opnam in het vervullen van verschillende rollen - communistische burgeres, voltijds werkneemster, vrouw en moeder. Moeder-heldinnen ontvingen medailles wanneer ze tien of meer kinderen kregen.'

Hier gaan mijn tenen toch van krullen, zeker als je weet dat er altijd mensen zijn die dit aan een ander opleggen.

Inderdaad, maar het gevolg lijkt dan ook te zijn, dat sommigen zich juist precies tegenovergesteld ontwikkelden en zich tegen elke vorm van altruïsme keerden.

[Marjo]

Dat lijkt me eigenlijk logisch. Een mens laat zich niet in een hokje duwen, hoe fraai dat hokje ook is.
Een beetje van dit en een beetje van dat, dat is maar het beste.

Ik dacht dat Lohmark dat ook wel had?

[Renate]

Dat lijkt me eigenlijk logisch. Een mens laat zich niet in een hokje duwen, hoe fraai dat hokje ook is.
Een beetje van dit en een beetje van dat, dat is maar het beste.

Ik dacht dat Lohmark dat ook wel had?

Tja, maar op sommige momenten komt ze wel erg hard over. Ze weigert bijvoorbeeld in te grijpen als een leerlinge gepest wordt en is van mening dat de leerlinge dat aan zichzelf te wijten heeft. Ze praat alles min of meer goed vanuit de evolutie en het recht van de sterkste, maar haar wereldbeeld is het mijne niet. En ik heb dan ook behoorlijk wat moeite met mensen die Ayn Rand bewonderen. Het maakt dat ik toch wat moeite heb met een rockgroep, waar ik een groot deel van de CD's van heb.
Mevrouw Lohmark krijgt uiteindelijk wel met de gevolgen van het pestgedrag, waarbij ze niet heeft ingegrepen, te maken. Of ze nu haar baan kwijt raakt, is niet duidelijk, maar het is wel duidelijk dat haar verweten wordt dat ze niet heeft ingegrepen, terwijl de gepeste leerlinge behoorlijk mishandeld is.

[Marjo]

'het recht van de sterkste' ..ik ben toch bang dat in heel veel, zo niet de meeste gevallen opgaat. Een kwestie van kracht en macht.

[Renate]

'het recht van de sterkste' ..ik ben toch bang dat in heel veel, zo niet de meeste gevallen opgaat. Een kwestie van kracht en macht.

Zeker, maar dat hoeft mensen er niet van te weerhouden ook aan de zwakkeren te denken en daar lijkt mevrouw Lohmark moeite mee te hebben. Ze had bijvoorbeeld kunnen ingrijpen bij het pesten van een leerlinge. Het feit dat ze dit niet deed, wordt haar uiteindelijk toch wel aangerekend.

[Marjo]

Een kwestie van mededogen hebben. Ik vraag me dan altijd af wat de schrijver wil met het neerzetten van een figuur als dit. Wil ze dat je er afkeer van hebt en er tegen in gaat? Of juist dat je zegt: precies, zo moet het?

(Ik weet niet meer hoe het verhaal afloopt.)

[Dettie]

Misschien wil ze 'gewoon' de verschillende kanten van mensen laten zien.
Dat er allerlei soorten mensen bestaan. De een is 'hard' zoals mevrouw Lohmark en zegt de sterkste overwint en de ander is vol
mededogen.
Ik heb het boek niet uitgelezen omdat ik mevrouw Lohmark vreselijk vond en haar manier van met mensen omgaan me erg tegenstond,
dus ik kan je ook niet verder helpen wat betreft het eind.

Dettie

[Dettie]

Toch maar even gezocht op internet... ik vond dit bj de vpro

Mevrouw Lohmark is een kille, autoritaire lerares van achter in de vijftig. Ze denkt uitsluitend in biologische termen.
Waar komt deze vrouw vandaan?
Judith Schalansky: ‘Ik wilde een stem geven aan een type vrouw dat we allemaal kennen, meestal van school. Wat beweegt iemand die zo’n star wereldbeeld heeft. Ik wilde dat we als lezers zouden kunnen invoelen hoe ze tot haar opvattingen over het leven is gekomen. De lezer moet de Inge Lohmark in zichzelf herkennen.’

Het boek is heel grappig, maar ook vreugdeloos. Er lijkt weinig hoop te zijn voor Inge Lohmark.
‘Ik had zelf ook de hoop dat ze zou veranderen. Een tijd lang had ik een beeld voor ogen waarbij ze een vliegtuigtrap in Californië afdaalt en haar dochter omhelst. Of dat ze een affaire met de directeur zou beginnen. Maar hoe langer ik bezig was met het boek, hoe duidelijker het werd dat ik daarmee verraad aan haar zou plegen. Zij is niet iemand die in therapie gaat en daarna een nieuw leven begint. Daarmee maak ik het de lezer misschien af en toe moeilijk. Inge Lohmark laat ons geen illusies. We zijn op onszelf teruggeworpen.
Zelf ben ik ben mijn sympathie voor haar nooit kwijtgeraakt. Juist omdat ze elke vorm van sympathie uit haar leven heeft verbannen.’

Inge Lohmark is opgegroeid in de DDR. Is haar cynische wereldbeeld een gevolg van dat systeem?
‘Zo’n autoritair type vind je overal, denk ik. De politieke en maatschappelijke veranderingen na de omwenteling zijn simpelweg te veel voor haar. Ze denkt dat ze met een star, biologistisch wereldbeeld niks fout kan doen. Wat ze daarbij over het hoofd ziet, is dat die verandering een fundamenteel biologisch principe is. Tragisch is het wel: ze predikt de hele tijd aanpassing en is zelf tot geen enkele aanpassing in staat.’

(het hele interview staat hier http://boeken.vpro.nl/artikelen/2012/no ... ansky.html )

er is ook een heel interessant interview met haar met Adriaan van Dis te zien (start bij3.36 minuten)
http://www.npo.nl/de-wereld-draait-door ... _101307037


Dettie

[Renate]

Ik denk dat Judith Schalansky voor mij wel in haar opzet geslaagd is. Mevrouw Lohmark is zoals ze is en soms schemert er iets door van een andere mevrouw Lohmark, maar die zal nooit naar buiten komen. Soms is er ook wel iets in haar dat ik herken, zoals haar afkeer van emoties. Gevoelens zijn bedrieglijk. Het zou inderdaad ongeloofwaardig zijn als mevrouw Lohmark ineens heel anders zou gaan doen.

[Marjo]

Goed van jou, Dettie. Het verduidelijkt een heleboel.