Onder het ijs
Ellen de Bruin

In 2004 vertrekt een groep klimaatwetenschappers naar het Noordpoolgebied om er onderzoek te doen. Hoogleraar Reinier van Wichteren zou deelnemer geweest zijn van deze expeditie, maar hij is niet lang voor vertrek tijdens een verblijf in Californië overleden.

Reinier was de leermeester van Bas Fretz, met haar eenentwintig jaren de helft van Reinier en waarschijnlijk heeft hij nooit geweten dat zij tot over haar oren verliefd op hem was. Bas dacht dat ze wel een kansje maakte, nam hij haar immers niet mee uit eten? En was zij niet degene die op zijn geliefde kat mocht passen toen hij naar Californië ging? Bovendien vroeg hij haar om ook naar Californië te komen als hij de felbegeerde baan krijgt waar hij voor ging solliciteren.

Nu hij dood is, zal ze het moeten doen met de herinneringen. En met de twijfelachtige eer dat ze zijn plaats mag innemen op het onderzoeksschip als onderzoeker van microfossielen. Al snel ontdekt ze dat ze niet echt zijn plaats inneemt, die is voor ‘the other woman’, een vrouw die eerder een relatie heeft gehad met Reinier. Bas wordt lab assistent en werkt min of meer samen met een jonge promovendus, een Japanner. De jongen staat bekend als TDK. (Woordgrapje: zelf is ze BasF).

Het zijn allemaal ego’s daar op dat schip, met allemaal een eigen doel. Een enkeling doet onderzoek naar het leefmilieu van de ijsbeer, een aantal is er op uit om olie te vinden, terwijl anderen er fel tegen zijn dat er geboord gaat worden op de Noordpool. Bas en TDK behoren bij de laatste groep. Die groep doet onderzoek naar de opwarming van de aarde. Zoals Reinier het tegen Bas vertelde:

‘Als de zeespiegelstijging doorzet en we hebben niets gedaan, dan loopt straks de hele Randstad onder water.’

Maar Reinier is er niet, Bas moet het allemaal zelf uitzoeken. Ze is wel ambitieus, maar haar positie op het schip - tussen al die mannen - geeft haar weinig zeggingskracht. Bovendien is ze nog in de rouw. En ze slikt medicijnen tegen zeeziekte. Dat blijkt niet zo goed samen te gaan met de aquavit die ze af en toe drinkt. Ze heeft wanen - of zijn het dromen? – dat Reinier er nog is. Hij lijkt haar aan te moedigen, en ze heeft zelfs een seksuele droom, die wel heel erg realistisch is.

Het boek begint met een hoofdstuk dat verteld wordt vanuit Reinier. Hij is als een geest, een ziel op zoek naar zijn rust.

‘Wat doet hij terwijl hij wacht? Toekijken. (...)
‘Hij hoeft maar een paar wolken opzij te duwen en dan kijkt hij daar tussendoor omlaag als de stralende zon.’

Dit hoofdstuk zet de lezer even op het verkeerde been. Het lijkt een zweverig verhaal te worden, hetgeen niet zo is.
Is het de rouw waar Bas mee kampt, dat haar tot een wazig persoon maakt? Hetgeen verteld wordt over haar werk en vooruitzichten geeft aan dat ze een intelligente jongedame is, maar het is alsof ze niet weet wie ze is. Alsof ze maar wat doet. Nu werkt de sfeer op dat schip daar ook niet aan mee, en die vreemde dromen ook niet. Dat voelt ze zelf ook: weg met de pillen dus. En dan zien we haar groeien, tot een zelfverzekerde jonge wetenschapper, die raad weet met de ontdekkingen die ze doet.

De schrijfster is maatschappijkritisch, waarbij zij in deze roman kiest voor de klimaatproblematiek. Door de beide verhaallijnen te vermengen leest het boek als een trein.

Ellen de Bruin is redacteur bij NRC Handelsblad en NRC.next. Ze schrijft vooral over wetenschap, psychologie en menselijk gedrag. Onder het ijs is haar romandebuut.

ISBN 9789044634457 | paperback |256 pagina's | Uitgeverij Prometheus | januari 2018

© Marjo, 10 april 2018

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER