Shuggie Bain
Douglas Stuart

Dit autobiografische debuut speelt zich af in Glasgow in de jaren tachtig van de vorige eeuw. Shuggie (Hugh) woont met zijn ouders en broer en zus bij zijn grootouders in. Agnes (39) haat het dat zij en haar gezin geen eigen woning hebben. Haar huwelijk is ronduit slecht te noemen. Shuggie sr. heeft het wel gezien allemaal. Agnes ontvlucht namelijk steeds vaker de werkelijkheid door haar heil te zoeken in alcohol.

Maar uiteindelijk gebeurt het toch, ze gaan weg. Shuggie sr. heeft een woning gevonden en het gezin vertrekt naar de nieuwe buurt, die bijna nóg erger is dan waar ze vandaan komen. Tot overmaat van ramp, verhuist Shuggie sr. niet mee. Hij heeft daarvoor nog één poging gedaan om zijn huwelijk  te redden maar dat verrassingsweekend eindigde ook met een volkomen dronken Agnes. Het is voor hem einde oefening. Hij is klaar met alle kuren van haar.

Agnes is een beeldschone vrouw, die ondanks haar toenemende alcoholisme er altijd tiptop verzorgd uitziet. Dankzij haar uiterlijk weet zij zich nog aardig te redden, ze windt veel mensen - mannen - om haar vinger. Maar zij moet het nu met haar drie kinderen alleen zien te redden in de nieuwe buurt. Catherine en Leek zijn al wat ouder maar Shuggie is het nakomertje. Hij aanbidt zijn moeder en zij hem. Shuggie wil niet zien wat zijn moeder in feite is. Hij is oneindig loyaal naar haar. Hij zal het altijd voor haar opnemen, ondanks alles.

We lezen over Agnes die langzaam verder afglijdt, maar ook over de twee oudere kinderen die steeds vaker wegblijven van huis. Zij hebben een manier gevonden om zo min mogelijk last te hebben van hun moeder. Shuggie is gek op zijn broer en zus. Zij bieden hem de geborgenheid die hij niet bij zijn moeder kan vinden.
Agnes' gedrag legt een enorme druk op de kinderen.
Ook de verpauperde buurt met de haveloze bewoners schuren tegen het ongemakkelijke aan. Je ziet bijna de armoedige omgeving voor je evenals de lamlendigheid die het uitstraalt. Uiteindelijk ontworstelen de twee oudste kinderen zich aan de zuigende greep van hun moeder maar Shuggie is te jong.

Wat volgt is het schrijnende en het ontroerende verhaal van Shuggie, die steeds met angst en beven uit school komt - als hij al naar school gaat  - bang als hij is wat voor moeder hij nu weer zal aantreffen. Is ze al te ver heen? Is ze nog aanspreekbaar? Zijn er meerdere mensen in huis die 'gezellig' meedrinken? Zijn er weer 'ooms'? Het is triest en aangrijpend om te lezen hoe Shuggie zijn best doet om hun beider leven toch die positieve draai te geven zodat het nog vol te houden is.

Ondertussen worstelt Shuggie ook met zichzelf, hij wil normaal zijn maar ontdekt dat hij dat voor velen niet is. Hij is niet zoals andere jongens.
Agnes heeft dat door en op haar manier probeert ze hem bij te staan, wat haar soms ook lukt. Maar de drank krijgt steeds meer de overhand...

Douglas Stuart schreef tien jaar aan zijn debuut Shuggie Bain. Na afwijzingen van 32 uitgevers haalde Shuggie Bain de shortlist van de National Book Award en de Kirkus Prize en won het de grootste literaire prijs, de Booker Prize.  Zelf heb ik lang over het boek gedaan en op gegeven moment begon de zoveelste dronkenschap en tragische roes me wel wat te irriteren.
Maar toch is het een imponerend verhaal. Wat het zo bijzonder maakt is de prachtige beschrijving - met momenten van humor - van de teloorgang van Agnes. Het boek draait in feite ook meer om haar dan op Shuggie, hoewel je haar invloed op de jongen heel goed kan invoelen.

Agnes strijdt haar eigen strijd. Ze houdt haar waardigheid zo hoog mogelijk, maar dat lukt haar steeds minder. Ze weet het maar ze kan er - op enkele keren na - niets aan doen, de drank is sterker dan zij.
Heel indrukwekkend, rauw en eerlijk verhaal dat in de verte doet denken aan Angela's Ashes van Frank McCourt.

ISBN 9789046827574 | Paperback | 448 pagina's | Nieuw Amsterdam | januari 2021
Vertaald door Inger Limburg en Lucie van Rooijen

© Dettie, 13 juli 2021

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER