4328 - Dochter van een zwarthemd
Bianca Mastenbroek
Dit is het op feiten gebaseerde levensverhaal van Antje Buursma, die begin vorige eeuw opgroeit in een gezin waarvan de vader actief lid is van de NSB.
Het begon allemaal zo mooi. In augustus 1939 was er nog geen vuiltje aan de lucht. De vader van de dertienjarige Antje werd opgeroepen net als vele anderen, slechts een voorzorgsmaatregel want Nederland was immers neutraal. Maar als het mei 1940 wordt, komt hij niet thuis voor verlof. Als hij in augustus opduikt blijkt al snel dat het leven van het gezin Buursma drastisch verandert. Omdat haar vader overtuigd nationaalsocialist is en lid van de NSB, wordt hij, nu de Duitsers het land zijn binnengevallen, gezien als vriend van de Duitsers. De schijn was tegen hem: niemand geloofde dat hij niets van de Duitsers moest hebben, maar voor een sterk Nederland was bijvoorbeeld onder leiding van Mussert.
Als de oorlog zich ontvouwt komt hij steeds meer vast te zitten in de (hoge) gelederen van de NSB, het lukt hem niet er uit te stappen. Maar zijn vrouw en dochter zijn er van overtuigd dat hij de waarheid spreekt: hij doet geen slechte dingen. Antje is lid geworden van de Jeugdstorm, de jeugdbeweging van de NSB, hetgeen haar eigenlijk wel bevalt. De discipline die gevraagd wordt, het doorzettingsvermogen dat het uiterste van haar vergt, ze houdt er van.
Het gezin wordt steeds meer met de nek aangekeken, en Antje krijgt herhaaldelijk vernederingen en mishandelingen te verduren.
En dan wordt haar vader vermoord, doodgeschoten door verzetsstrijder Dirk de Ruiter. Het is dan juni 1944.
Een jaar later bevindt Antje, dan 17 jaar oud, zich met haar moeder en kennissen van andere NSB-gezinnen in Westerbork. Ze heeft een ijzersterke conditie, maar de behandeling van de bewakers is ronduit slecht. Dit waren vaak mannen van de Binnenlandse strijdkrachten, mannen die tijdens de oorlog in het verzet hadden gezeten of joden die achtergebleven waren in het kamp, het is niet vreemd dat zij wraak wilden voor het verraad dat NSB-ers al dan niet gepleegd hadden in hun ogen.
De meeste lezers zullen het verhaal van leden van de NSB in oorlogstijd wel kennen, al is hier zeker nog wel nuancering mogelijk, die Mastenbroek dan ook aanbrengt: zoals er ook goede Duitsers waren, heulden ook niet alle NSB-ers met de vijand.
Binnen deze verhaallijn – Antje in de oorlogsjaren – wordt een jong meisje op een harde manier geconfronteerd met de werkelijkheid. Mede daardoor weet ze zich redelijk staande te houden als ze zich in het kamp bevindt. Wat daarover beschreven wordt, dat is waarschijnlijk nauwelijks bekend. Ja, NSB liefjes werden kaalgeschoren en vernederd, maar hoe ze behandeld werden, eenmaal opgesloten in Westerbork? Dat is nauwelijks bekend.
Behalve dat er een historisch verantwoord verhaal verteld wordt – zoals we dat wel aan Bianca Masten broek kunnen overlaten – is het ook een verhaal over goed en fout, over keuzes maken, over opgroeien in een moeilijke tijd.
Dit is dan ook een verhaal dat, temeer omdat het gebaseerd is op feiten, een harde waarheid vertelt. Er zijn nogal expliciete scenes.
Er is een plattegrond van Westerbork, een verantwoording met foto’s van betrokken personen, achtergrondinformatie en bronvermelding.
Opnieuw is het boek helemaal áf. Deze schrijfster weet steeds opnieuw te imponeren met haar verhalen rond historische feiten.
Bianca Mastenbroek (1975) debuteerde in 2008 met de roman Vuurproef bij Books of Fantasy. In 2019 won zij de zowel de jonge Beckman als de Thea Beckmanprijs voor haar boek Hendrick, de Hollandsche indiaan. In dit boek heeft ze het verhaal opgetekend dat haar door mevrouw Antje Backx-Buursma verteld is, aangevuld met gegevens uit nader onderzoek. Helaas is kort na het uitkomen van dit boek Mevrouw Backx overleden.
ISBN 9789051169102 | Hardcover | 352 pagina's | Uitgeverij De Vier Windstreken | mei 2022
Leeftijd 14+
© Marjo, 27 december 2022
Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER
Hendrick
De Hollandse indiaan
Bianca Mastenbroek
1659
De zestienjarige Hendrick is samen met zijn vader en broer Evert (13) per schip op weg naar Nieuw Amsterdam - het huidige New York -om bevervellen af te leveren. Maar hij zal de plaats nooit bereiken. Ze gaan tot Hendricks verrassing namelijk eerst langs het nieuwe huis dat vader heeft laten bouwen bij Fort Esopus.
Gezien de spanningen tussen de wilden (Indianen) en de in het dorp wonende christelijke Nederlanders is het dorp omheind en kunnen de bewoners het alleen met soldatenbegeleiding verlaten om op het land te werken.
De blanke christenen hebben een hekel aan deze wilde heidenen, ze stelen het vee, steken huizen in brand of schieten zonder enige reden een goed christen dood, ze zijn goddeloos. Het grootste punt is dat de christenen het land gekocht hebben en dat willen die wilden maar niet snappen...
Maar volgens de wilden schijnt er iets te zijn met niet nagekomen afspraken, met cadeau's die ze nog zouden krijgen. De enige man met wie de wilden willen spreken is directeur- generaal Peter Stuyvesant, hem geloven ze nog wel.
Heimelijk is Hendrick bang voor de wilden. Hij hoopt dat ze snel doorreizen naar Nieuw-Amsterdam. Maar het lot zal anders beslissen...
Door een samenloop van omstandigheden wordt Hendrick gevangen genomen door de wilden en tot zijn schrik nemen ze hem op in hun nederzetting. Ze verkeren in de veronderstelling dat hij een weeskind is. Natuurlijk wil hij ontsnappen maar dat lukt niet. Al snel leert hij de taal van de indianen waardoor hij met ze kan communiceren.
Door zijn verblijf tussen de wilden ontdekt Hendrick dat de indianen er heel andere visies op na houden dan zijn blanke landgenoten. Hij leert hun normen en waarden kennen die vooral bestaan uit respect hebben voor het land en al het leven. Ook beseft hij dat de verschillen tussen christelijke leer en die van de indianen niet eens zoveel verschillen. Alleen die van de indianen is eerlijker en respectvoller. Hij leert de geheimen kennen van de grond waarop hij leeft, hij leert de aarde te bedanken voor alles wat zij schenkt. Hij krijgt erg wijze lessen en beseft dat niet de indianen de wilden zijn maar de blanken. Het zijn de blanken die met gespleten tong spreken en hun afspraken niet nakomen met alle gevolgen van dien.
Het geheel vormt een prachtig en boeiend verhaal waarin we de gebruiken, rites en leefwijze van de indianen leren kennen. Maar het is vooral het verhaal van Hendrick zelf dat zo'n indruk maakt. Hij groeit op van onzeker jongen tot een daadkrachtige man die beslissingen durft te nemen.
Het is soms wel een beetje vreemd dat deze erg jonge jongen zoveel zeggenschap krijgt bij erg belangrijke gebeurtenissen waarbij om weloverwogen handelen wordt gevraagd. Ook de taal leert hij wel verbazingwekkend snel. Maar verder is het een indrukwekkend verhaal dat je nog lang bijblijft.
Veel meer moet er niet over het boek verteld worden, het is iets wat je zelf moet lezen.
Het boek is voorzien van landkaarten uit die tijd en achterin het boek vinden we een toelichting van de schrijfster over de gebeurtenissen rond de indianen die leefden in het gebied waar Hendrick terecht kwam. Bianca Mastenbroek is erg zorgvuldig te werk gegaan en die zorgvuldigheid is terug te vinden in deze mooie historische jeugdroman.
Kortom, een bijzonder boek dat terecht genomineerd is voor de Thea Beckmanprijs 2019.
ISBN 9789051166279 | Hardcover | 378 pagina's | Uitgeverij de Vier Windstreken | september 2017
Leeftijd vanaf 13 jaar
© Dettie, 11 september 2019
Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER
Hendrick, de Hollandsche indiaan
Bianca Mastenbroek
Een Hollandse Indiaan! Dat moet een bijzonder verhaal zijn. En dat is het dan ook.
Eind zeventiende eeuw waren er al een aantal Nederlanders naar het pas ontdekte Amerika getrokken, waar het er heel anders uitzag dan nu! Geen sprake van dichtbevolkte steden en industrie! Het was een uitgestrekt platteland waar echter al mensen woonden: de Indianen.
Bianca Mastenbroek vertelt in dit boek over de hoogmoed van de blanke mens, die zichzelf beter waant dan degene die er anders uitziet. Niet alleen voor de zwarte mens gold dat, maar ook de roodhuiden hebben zwaar geleden onder de blanke overheersing.
Eigenlijk is het onvoorstelbaar: deze eerste pioniers waren goedgelovige christenen, die toch echt leerden dat ze hun naaste lief moesten hebben. Maar iemand met een andere kleur, dat was in hun ogen geen naaste.
De zestienjarige Hendrick Pels, onze hoofdpersoon heeft dezelfde mening. Hij weet niet beter dan indianen zijn minderwaardig, het zijn wilden. En zij, de nieuwe bewoners van Amerika, hadden het volste recht hen te bestrijden, te bedriegen, te doden en het vruchtbare land dat de indianen bewerkten van hen af te nemen. Dan wordt Hendrick gevangen genomen door een stam Esopus-indianen. Hoewel hij vrij is om te gaan en staan waar hij wil, weet hij dat ze hem in de gaten houden en dat hij absoluut niet opgewassen is tegen zo’n snelle, lichtvoetige indiaan. Hij zou binnen de kortste keren weer teruggehaald zijn, zeker nu de lange winter er aan komt. Dus maakt hij er maar het beste van, probeert in ieder geval snel de taal te leren, want dan kan hij als hij weer thuis is tolken, en zal zijn vader trots op hem zijn!
Maar wat de lezer vanaf het begin weet: hij voelt zich steeds beter bij de indianen, hun levenswijze en filosofie bevalt hem uitermate. Deze mensen zijn helemaal niet wild, zij denken alleen anders.
En langzaam wordt hij die Hollandse indiaan…
Voor een jonge lezer is het best een kluif: het verhaal is geschreven is een goed lopende verteltrant, volle zinnen, het tegendeel van de popiejopiestijl waar kinderen helaas steeds meer aan gewend raken. Als Hendrick eenmaal bij de indianen is leert hij de taal en staan er veel indianenwoorden in de tekst. Ook de overpeinzingen van de jongen als hij hetgeen hij geleerd heeft vergelijkt met hetgeen hij ziet, kunnen lastig zijn, omdat het religieuze verkondigingen tegenover sociaal-maatschappelijke feiten zet, vereenvoudigd natuurlijk, omdat Hendrick een kind is. En natuurlijk ziet hij ook dat er goede mensen bij de blanken zijn, en slechte bij de indianen. Een mens is maar een mens in feite. Maar de figuur Hendrick spreekt vast en zeker aan, nog meer als je leest dat hij echt bestaan heeft! De Hollandsche Indiaan is namelijk gebaseerd op ware gebeurtenissen. En Bianca Mastenbroek heeft er een spannend verhaal van gemaakt, met veel actie.
Dit moest allemaal in dit ene boek, vandaar dat het best een dikke pil is, maar absoluut de moeite waard!
De omslag is van JeRoen Murré. Voor- en achterin landkaarten van Nieuw-Nederland. Bij de ‘Verantwoording’ achter in het boek staan nog meer landkaarten en afbeeldingen.
ISBN 9789051166279 | hardcover | 378 pagina's | Uitgeverij de Vier Windstreken | september 2017
Leeftijd vanaf 13 jaar
© Marjo, 15 juli 2019
Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER
