Vriend van verdienste
Thomas Roosenboom
De zestienjarige Theo Altink woont alleen met zijn vader, die een café runt, en niet veel tijd heeft om naar zijn zoon om te kijken. Bovendien rouwt hij nog om zijn overleden vrouw en moet hij ook zijn oudste zoon missen die in een opvoedingsgesticht zit.
Eenzaam als hij is probeert Theo een kraai te temmen. Het kost moeite, maar Rokko zal hem na een tijd beschouwen als zijn ’baas’. Dan hoeft Theo niet meer met gif te jagen – hij wil dieren opzetten – maar kan Rokko inschakelen. Het lukt wonderwel, al snel kent men hem als de jongen met de kraai.
Theo doet het huishouden, hij wil zijn vader graag tevreden stellen, des te vreemder is het dat hij toch ingaat op de ‘foute’ ideeën van zijn vriend Freddy. (Later zal hij stellen dat zijn vrienden misbruik hebben gemaakt van zijn achtergrond waardoor hij kwetsbaar is).
Via Freddie ontmoet hij de broers Otto en Pieter van Hal, rijkeluiskindjes. Theo kijkt enorm op tegen de oudere Otto, die zal gaan studeren. Freddie haalt hem over drank en lekkers te stelen voor het feestje dat de broers geven, want dan zullen ze hem wel accepteren. Een brommer jatten op verzoek doet hij ook.
Otto schakelt Theo in om een sextant te stelen, en Theo weet dat feit in te zetten om zich in Otto’s leven binnen te werken. De diefstal van de brommer echter wordt hem fataal: hij moet op de vlucht voor de politie, en weet Pieter over te halen hem te verbergen in hun landhuis.
Als hij daar eenmaal zit, in een torenkamer, moet hij zorgen dat niemand hem hoort of ziet. De omstandigheden zijn verre van ideaal, en toch blijft hij, nog steeds hopend en vlassend op de vriendschap van Otto.
Maar Otto heeft daar helemaal geen zin in. Hij wil dat Theo vertrekt. Dat gebeurt niet, en de weken verstrijken. Als Rokko Theo vindt in zijn geheime onderkomen, is Otto bang dat hij ontdekt zal worden. Er is geen enkele verklaring voor deze situatie.
Het loopt danig uit de hand, de climax komt als de familie van Hal op vakantie gaat.
Er moet een beslissing genomen worden.
Vrijwel gedurende het hele boek wordt verteld vanuit de zestienjarige jongen. Meestal vanuit het nu, maar er zijn ook flashbacks, die nauwelijks het gedrag van de jongen verklaren.
Theo heeft een eigenaardig karakter, hij weet de gebeurtenissen steeds zo te draaien dat hij tevreden is met de uitkomst daarvan. Hij trekt conclusies waarvan je als lezer weet dat ze waarschijnlijk niet kloppen. Het maakt Theo niet uit, hij wikt en beschikt en blijft geloven in een goede afloop.
De enkele keer dat er verteld wordt vanuit een van de anderen, Freddie of Otto, weet je als lezer meer.
Het archaïsche woordgebruik van Roosenboom is ook in dit debuut (een heruitgave, het verscheen veertig jaar geleden) aanwezig: gonjezak; heumig; allengs; overhuifd.
Met mooie beeldende sfeerbeschrijvingen (vooral die over het temmen van de kraai!) wordt langzaam toegewerkt naar een onontkoombaar einde.
Een spannende psychologische roman, om te herkauwen…
Tot nu toe zijn er zeven drukken van Vriend van verdienste (1985) van Thomas Rosenboom verschenen, de derde (1994) in de Salamanderreeks van uitgeverij Querido en de laatste in 2001. In de derde en in de laatste druk beslaat de roman 263 pagina's. Hij is verdeeld in twaalf hoofdstukken. De roman is geïnspireerd door een indertijd opzienbarende moordzaak in de gemeente Baarn. Er is in Vlaanderen een toneelstuk van het boek gemaakt en opgevoerd omstreeks 1996-1997.
Thomas Rosenboom (Doetinchem, 1956) studeerde psychologie en Nederlands. In 1983 debuteerde hij met de verhalenbundel De mensen thuis (1983); daarin staat ook het verhaal 'Bedenkingen', dat hij al het jaar daarvoor in De Revisor publiceerde. Al snel volgde de psychologische thriller Vriend van verdienste (1985), die direct na verschijnen in het Duits werd vertaald. Zijn grote doorbraak kwam met de imposante roman Gewassen vlees (1994), waarvoor hij de Libris Literatuur Prijs ontving. Hij had meer dan zeven jaar aan de roman gewerkt, en vijf werkjaren later publiceerde hij Publieke werken (1999) – en opnieuw won hij daar de Libris Literatuur Prijs mee.
ISBN 9789025314972 | Hardcover | 264 pagina's | Uitgeverij Querido | februari 2025
© Marjo, 4 juli 2025
Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER
