Zie ook de recensies op Leestafel over boeken van Nadja van Sever voor jongeren van 6-9 jaar

Het knipmes
Nadja van Sever

De tienjarige Joppe heeft het niet makkelijk. Hij is een soort wees: zijn moeder heeft hem afgestaan en toont geen interesse om hem te zien. Er is geen vader in beeld.
Dat hij in een pleeggezin geplaatst is, weten de kinderen op school, en daar wordt hij om gepest. Hij woont namelijk bij Koen en Timon, een homostel.
De grootste pestkop is Jochem, die een jaar hoger bij hem op school zit en tot overmaat van ramp nu ook op zijn voetbalclub.

Daar gaat het fout:
‘Er komt een rode waas voor mijn ogen. Ik bal mijn vuisten en haal hard uit. Ik sla hem met mijn rechter midden in het gezicht. Zijn hoofd slaat naar achteren en bloed spuit uit zijn neusgaten. ‘Au!’ gilt hij. Hij houdt zijn neus vast en jankt als een grietje.
‘Wie kan er beter met de meisjes spelen, zei je?’ murmel ik zacht.

Joppe weet best dat het geen oplossing is om die pestkop te slaan. Die zal hem alleen nog maar harder terugpakken immers. En niemand doet er iets aan. Nu is dat niet helemaal eerlijk want hij vertelt het ook niet. Dus komt Jochem weg met al zijn leugens.

Er zit een diepe woede in Joppe, gevoed met teleurstelling en verdriet. Want hoe ga je om met het wegblijven van een moeder? Eentje die zegt dat ze je niet wil?
Joppe wil het niet geloven en blijft dromen van een leven samen met haar.

Intussen heeft hij het goed bij Koen en Timon, die het zelfs accepteren dat hij ook op hen zijn woede uitleeft. Op de achtergrond hebben ze hulp van de organisatie die kinderen bij pleeggezinnen plaatst. Maar dan vraagt die of ze misschien een tweede pleegkind willen opvangen: een meisje van zeven jaar.
Joppe wil het niet, wat moet hij met dat kind? Maar wat kan hij doen? Hij kropt alles op. En dat gaat natuurlijk een keer fout.
Want ja, hij heeft een knipmes…

De woede en onmacht van Joppe spat van de pagina’s af. Daar dragen de illustraties van Anna Sikkes zeker toe bij. Soms is een uitgestoken been al veelzeggend. Je hebt reuze met de jongen te doen terwijl je tegelijk denkt: joh, gedraag je, je hebt het toch goed?
Hoewel die misschien wat abrupt komt, is er gelukkig wel een ommekeer.

Nadja van Sever kaart hier een belangrijk onderwerp aan waar veel kinderen niets van zullen weten. Het gaat over de problemen waar de nieuwe opvoeders die natuurlijk het beste voorhebben met de kinderen tegenaan lopen, maar vooral ook over de emotionele gevolgen voor een kind dat niet bij zijn/haar ouders kan wonen.

Nadja van Sever (Tervuren)  is leerkracht op de basisschool én schrijfster. Ze kiest als onderwerp vaak voor een maatschappelijk thema. Het Knipmes, haar negende jeugdboek, is gebaseerd op waargebeurde verhalen rond pleegzorg.

ISBN 9789044844771  | hardcover | 118 pagina's | Uitgeverij Clavis| juli 2022
Illustraties van Anna Sikkes | Leeftijd vanaf 10 jaar

© Marjo, 15 augustus 2022

Lees de reacties op het forum, klik HIER

Een koekje van eigen deeg
Nadja Van Sever

Bas wordt gepest op school en niet zo'n klein beetje ook. Aanstichter van het pesten is Katlijn. Haar vriendinnen Marit en Lien durven niet tegen haar in te gaan en vooral Lien heeft best moeite met al dat gepest. Diep in haar hart vindt ze Bas zelfs wel aardig.

Wat Katlijn niet weet is dat Marc de Belhamel, een eigenaardig oud mannetje, en zijn vrouw Mie haar volgen via een glazen bol. Na weer een akelige rotstreek van Katlijn besluit hij in te grijpen. Dit kan zo niet langer. Hij ontvoert Katlijn naar zijn peperkoekhuisje. Marc en Mie lachen altijd, ze halen heel veel streken uit, maar geen gemene, zoals Katlijn wel doet.

Natuurlijk wil Katlijn weg, naar huis, ondanks dat ze De Trut, zoals ze de vriendin van papa noemt, niet uit kan staan.  Maar liever daar dan bij dat rare stel giechelkonten. Helaas voor Katlijn gaat dat niet, ze moet eerst allerlei opdrachten uitvoeren voordat ze weer terug kan.  Zoals te verwachten is, hebben die alles te maken met haar pestgedrag. Ze moet leren opkomen voor mensen die oneerlijk behandeld worden. Marc vertelt Katlijn echter niet dat dit de bedoeling is. Ze moet uit zichzelf, uit haar hart handelen. Maar kan mevrouwtje pestkop dat wel?

De vier taken die Katlijn moet uitvoeren zijn divers, sommigen gebeurtenissen spelen zich af in het verleden, bijvoorbeeld in de tijd waar mensen aan de schandpaal werden vastgeknoopt.  Een andere is in een fantasiewereld waarin Malums rondlopen. De klagende grijze wezentjes met een ronde romp en heel korte armpjes en beentjes, irriteren Katlijn mateloos. Toch slaagt Katlijn wel in de uitvoering van het eerste stel opdrachten, maar Marc heeft er een hard hoofd in of Katlijn eigenlijk wel begrijpt wat het doel van de opdrachten is. Komt ze nog wel thuis?

Tussen de avonturen van Katlijn door lezen we hoe het Marit en Lien vergaat, zonder hun aanvoerster. En Bas? Bas weet niet wat hem overkomt! Zonder Katlijn ziet de wereld er heel anders, veel zonniger, uit.

Op zich is het altijd goed als er aandacht aan pesten wordt besteed, maar ik vraag me af of de boodschap die uit dit verhaal zou moeten spreken wel overkomt. De avonturen van Katlijn zijn veel te ingewikkeld en vergezocht. Marc en Mie moeten uiteindelijk helemaal uitleggen aan Katlijn wat voor betekenis haar avonturen hadden. De avonturen van Katlijn staan ook vrij ver van (haar) pestgedrag af. Het lijken nu bijna twee losstaande verhalen.
Volgens het nawoord moeten Katlijns avonturen bij Marc en Mie haar binnenwereld voorstellen, maar dat heb ik er niet uitgehaald, daarvoor waren de opdrachten te buitenwerelds.

Aan het eind van het verhaal vindt er in allerlei situaties plotsklaps een grote ommekeer plaats en dat maakt het verhaal vrij ongeloofwaardig, die veranderingen zijn te groot en te snel. Het was beter geweest als de schrijfster zich beperkt had tot bijvoorbeeld de thuissituatie van Katlijn en het pesten op school en toont hoe daar langzamerhand een verandering in komt door bepaalde realistische inzichten.

Lien was de enige die goed uit de verf kwam en werkelijk tot de verbeelding sprak. Zij had een flink schuldgevoel maar wist niet wat ze moest doen, bang als ze was om zelf slachtoffer van Katlijn te worden. Een mooi uitgewerkt verhaal over haar, die niet durfde te stoppen met pesten, had denkelijk meer inzicht over het thema opgeleverd dan dit boek...

Nadja Van Sever (1965, Tervuren) is leerkracht op een basisschool. Met de hele school zet zij lees- en schrijfbevorderingsprojecten op, waar alle leerlingen bij betrokken worden. In 2012 schreef Nadja op die manier een boek, dat tot stand kwam met de hele school: De magische pen.

ISBN 9789044827064 | 165 pagina's | Uitgeverij Clavis | februari 2016
Doorheen het boek staan enkele grappige zwart-wit illustraties van Nena Peters | Leeftijd 10+

© Dettie, 9 april 2016

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER