Brons
Over glimmende schatten in mistige moerassen
Linda Dielemans

Dit boek gaat echt over het metaal brons. Het is een hele opgave om zo’n saai onderwerp boeiend te maken voor kinderen vanaf een jaar of tien, maar Linda Dielemans slaagt daar volledig in.

Ze begint bij het begin: de bronstijd. Een periode waarin mensen leefden die niet konden lezen en schrijven, en van wie wij vandaag de dag alleen denken te weten hoe zij geleefd hebben doordat er opgravingen zijn gedaan. Linda Dielemans is archeoloog, een van de leukste beroepen ter wereld, zegt ze.

In de bronstijd, vierduizend jaar geleden, bestonden Nederland en België nog niet zoals wij het nu kennen. Het land was vlak met grote en kleinere rivieren die er vrijelijk doorheen stroomden. Er waren moerassen en heidevelden. Mensen woonden niet in steden maar in een boerderij, met koeien, schapen, varkens en geiten. Ze bebouwden het land, en gebruikten stenen werktuigen zoals ze dat al honderdduizenden jaren deden.

Tot ooit iemand in de streek die nu Servië of Turkije is een bijzondere steen ontdekte, een steen die koper bevatte. Dat moet al heel bijzonder geweest zijn: glimmende stenen. Leuk als sier, natuurlijk, maar het was veel belangrijker om goede werktuigen te hebben en koper bleek een zacht metaal, daar kon je geen werktuigen van maken. De mensen van toen hebben gezocht en gevonden: als je koper vermengde met tin kreeg je brons. En brons was wel degelijk een stevig metaal dat bewerkt kon worden worden. Een bijl is waarschijnlijk het eerste werktuig geweest, die zijn er heel veel teruggevonden. In moerassen, vennen en rivieren.
Dat is eigenlijk heel vreemd: je kan brons namelijk omsmelten, dus als je een voorwerp niet meer mooi vindt, of het is kapot, kon je er iets anders van maken.
Waarom lieten de mensen van toen toch waardevolle voorwerpen achter op natte plaatsen, hetgeen archeologen ‘deposities’ noemen?
Wat maakten mensen zoal? En hoe kwam het brons overal in de wereld terecht, terwijl koper en tin slechts op enkele plaatsen gevonden werd?

‘Zelf maakte je liever geen verre reizen. Je ging niet verder dan een paar kilometer rond je boerderij. Want waarom zou je? Alles wat je nodig had, was in de buurt. Nee hoor, laat anderen maar lekker door de bergen trekken, met een boot op zee gaan en vreemde mensen met rare kleren en kapsels ontmoeten.’
Maar wacht eens. Hoe wist je dan toch dat die zee, die bergen en mensen er waren? Er waren toch geen landkaarten of schilderijen? Hoe kon je dan weten hoe het ergens anders was?’

In die tijd moeten er ook mensen geweest zijn die er op uit trokken, een voorbeeld is het meisje van Egtved. Zij werd in 1921 gevonden bij het gelijknamige dorpje in Denemarken. Ze was een meisje van ongeveer achttien jaar. Ze zal rond 1370 voor Christus geleefd hebben. Uit onderzoek bleek dat ze niet in Denemarken geboren is, maar heen en weer gereisd moet hebben, waarschijnlijk tussen de vindplek en een plaats in Zuid-Duitsland.
Als mensen rondtrokken, maakten zij kennis met andere mensen. Die misschien anders leefden. Ze leerden van elkaar. En zo ontstond ook de handel. Want als ergens anders mensen iets hadden dat de reiziger wilde hebben, dan zorgde hij (of zij) er wel voor dat hij iets had om te ruilen.

Dit en nog veel meer wordt uit de doeken gedaan in dit fraai vormgegeven boek. De illustraties zijn van de hand van Sanne te Loo, garantie voor een fraai geheel, maar het is natuurlijk vooral de tekst die het verhaal al of niet boeiend maakt. Linda Dielemans laat zien dat een informatieve tekst over brons hoeft dus helemaal niet saai hoeft te zijn. Integendeel zelfs, het leest als een trein. Het is af en toe zelfs spannend!
Uit het citaat is duidelijk hoe de lezer aangesproken wordt. Maar: als er sprake is van het gebruiken van de derde persoon, dan geeft Dielemans de voorkeur aan ‘zij’  boven ‘hij’!

Het boek is onderverdeeld in zeven hoofdstukken, met daar tussen in een aantal verhalen, verzonnen dus, over mensen die in de bronstijd geleefd zouden kunnen hebben. Deze verhalen – op gekleurde pagina’s - maken op een andere manier inzichtelijk wat al als informatie is verteld. De verteller is dan het brons zelf, denk aan een pratende bijl!
Dat klinkt raar, maar werkt heel goed. Net zoals de prachtige kleurrijke prenten die bij zo’n verhaal staan. Het is een fantastisch boek geworden waarbij na het lezen begrippen als handel en economie helemaal niet moeilijk meer te begrijpen zijn.
Achterin vind je ook nog een woordenlijst en een kaart met vindplaatsen in Europa.

Archeoloog en schrijver Linda Dielemans (1981) heeft heel veel gehad aan het onderzoek van archeologieprofessor David Fontijn uit Leiden met wie zij vele gesprekken voerde. In 2019 won de schrijfster de Senaatsprijs van de Kinderjury met 'Schaduw van de leeuw'.

Zie ook de lesbrief over dit boek.

ISBN 9789059568945 | Hardcover| 192 pagina's | Uitgeverij Fontaine | mei 2019
Met illustraties van Sanne te Loo | Leeftijd vanaf 10 jaar

© Marjo, 21 september 2019

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER