Nazanine Hozar - Aria

[Marjo]

Flaptekst:
Het is 1953 en in Teheran hoort de jonge soldaat Behrouz in een steegje een baby huilen. Het meisje is duidelijk aan haar lot overgelaten en hij besluit het kindje naar huis mee te nemen. Behrouz heeft geen idee hoe groot de gevolgen zullen zijn van deze daad van barmhartigheid.
Als dit meisje, Aria, de jaren erna opgroeit, heeft ze te maken met drie verschillende vrouwen die de rol van moeder op zich zullen nemen: de vrouw van Behrouz, die haar haat en mishandelt; de rijke weduwe Fereshteh, die haar wil beschermen; en de straatarme Mehri, wier geheimen
zowel een zegen als een vloek zullen zijn.

Dit verhaal speelt ten tijde van de Iraanse revolutie. 1950-1970 ongeveer. In Teheran. De sjah wordt het land uit gestuurd en Khomeini neemt op slinkse wijze de macht over.
Het meisje Aria (een jongensnaam zegt iedereen) heeft niet direct te maken met de politiek, maar de veranderende omstandigheden heeft ook voor haar gevolgen. De vrouw bij wie ze opgroeit, Zahra, is een verbitterde eenzame vrouw. Pas later lezen we waarom ze zo is, maar voor het eerste deel van het boek betekent het dat we lezen hoe het meisje mishandeld wordt, buitengesloten op het balkon, zonder eten.
Het kind weet niet beter. Haar enige lichtpuntje is de buurjongen, die stiekem contact heeft met haar.
Als het uit de hand loopt - Aria dreigt blind te worden door een verwaarloosde infectie en is ondervoed - komt het meisje bij Fereshteh terecht, die een groot warrig huishouden runt. Fysiek gezien gaat het beter met Aria, maar haar vroege jeugd heeft littekens achtergelaten, ze is niet op te voeden tot een keurige jongedame.
Fereshteh stuurt haar naar een arm joods gezin om goede daden te verrichten, vanwege een goede plek in het hiernamaals, zegt ze. Daar zit meer achter, maar Aria heeft geen idee. Wel voelt ze zich meer en meer thuis bij het gezin waar ze enkele dochters leert lezen.
En dan breken de onlusten uit.

Het is een 'show, don't tell'-verhaal. Er gebeurt heel veel, maar er wordt niets uitgelegd. Dat vind ik lastig, omdat die cultuur en die tijd voor mij onbekend zijn. Eenzelfde verhaal dat in Europa speelt ten tijde van de tweede wereldoorlog zou ik beter kunnen volgen.
Het kost wat meer moeite - en opzoekwerk. Er zijn nogal wat volken en rassen die samenleven in Teheran, rijk en arm, rangen en standen, ik weet dat allemaal niet.
Maar wat ik minder prettig vind is dat er geen enkele vorm van introspectie plaatsvindt. Er is een alwetende verteller, de personages zijn min of meer gelijk - al is Aria duidelijk de spil - en ze leiden hun leven zoals het komt, staan niet stil bij de gebeurtenissen of bij hun reacties daarop.
Toch merk ik dat dit verhaal blijft hangen, zeker de sfeer, die Hozar toch in haar verhaal heeft weten te verstoppen. Dat begreep ik pas achteraf.