Toelichting van de sterrenhemel.

[Jom]

De etappes van Dante’s parcours aan de sterrenhemel.
Of de opeenvolgende sferiek der canti.

De minste gloed schijnt tot in een eerste hemel, de sfeer van de Maan.
Het is een niet helemaal standvastig hemellichaam.
Hier zal Dante nog een laatste restant van een menselijk gelaat herkennen.
Het is de sfeer van de weerschijn der zielen die hun religieuze geloften niet hebben kunnen afleggen door omstandigheden buiten hun wil.

De tweede hemel is de sfeer van Mercurius, waar vanaf nu alle zielsschijnsels van louter vuur of licht zijn. Hier schijnen de zielen die op aarde – niet zonder een zweem van eerzucht - grootse exploten ter bevordering van het geloof hebben verricht.

De derde hemel is de Venus-sfeer. Hier twinkelen de zielen die zich aan de vleselijke liefde overgaven maar die op tijd hun zielenheil door de vuriger vlam der godsliefde ruim terugkochten.

De zonne-sfeer of vierde hemel zit vol wentelende vuurbakens of de wijzen die het goddelijk licht ingegeven kregen. Filosofen en theologen alom kortom.

Mars is de planeet van de vijfde hemel, of de sfeer van degenen die zich onderscheidden door wapenfeiten en -gekletter ter verdediging van het rechte geloof.
Hun menigte vormt een groot Grieks of maltezer kruis.

In de hemelkring van Jupiter stralen de wijze wereldlijke hertogen, prinsen, en heren die de rechtvaardigheid in beleidsdaden hebben omgezet.
Samen vormen zij het beeld van een reusachtige keizerlijke arend.

In Saturnus’ sfeer wemelen en “hemelen” de contemplatieve geesten die een soort goudschitterende Jacobs-ladder vormen tot in het oneindige.

Vanaf de hemelsfeer der vaste sterren wordt alles veel mystieker. Dante’s morele en geestelijke overpeinzingen worden extatischer, zijn tocht wordt gaandeweg een literair gebed of het zich prevelliplezend voortbewegen in het nabuurschap van het goddelijke.
Hier loopt Dante geen historische figuren met een verleden van lijf en leden meer tegen het lijf, hij bespeurt hier Christus’ bloedeigen apostelen en Maria, en andere Nieuwtestament-genoten van het eerste uur.

In de negende hemel of het Primum Mobile, waarvan elk deeltje zo vurig God verlangt dat het aan een oneindig razende vaart ronddolt en de lagere hemelen in zijn wenteling meesleurt, zwermen en zwenken de negen engelenscharen om één gezamelijk brandpunt, God.
Vanaf dat Primum Mobile keert alles zich om van het aardse naar God, zelfs de natuurwetten. Net zoals wanneer mensen elkaar naderen alles zich omkeert vanaf een bepaald punt – het wereldwentelpunt - en men van elkaar echt en onomkeerbaar gaat houden. Dat is de sfeer van ons persoonlijk Primum Mobile. Vanaf daar kringelen alle redeneringen en gevoelens rondom de geliefde.
(Heel de Divina Commedia is het verhaal van een nadering, je kan Dante’s stappen in hel, vagevuur, en hemel mutatis mutandis of tot op zekere hoogte ook op de persoonlijke levensfeer van verlangen en liefde toepassen.)

En tenslotte – langs een binnenweg in de tijd en een smokkelpad in de ruimte – raakt Dante in het Empyreum verzeild, een lichtgloed, de mystieke roos, die afwisselend lichtmeer en lichtrivier toeschijnt naargelang men ervan nipt of slurpt - denk maar aan de eerder vermelde kwantumparadox.
Beatrice heeft hem nu als geleidster verlaten en Sint Bernardus van Clervaux heeft haar plaats ingenomen.
De mystieke roos is een spiegelpaleis in een bad van licht. Waves en sferen die als kelkbladen van één roos om elkaar gevouwen zijn, en één onlosmakelijke nectar of ambrozijn vergeuren, waarin alle hemelingen op vleugels van gelijkheid gelukzalig Godschouwen en dat naar elkaar verwuiven en verschitteren.
Net zoals een roos met ons doet.
En zoals Eddy Wally in Lichtervelde of Bobbejaan Schoepen in Bellewaerde geeft God hier zijn dagelijkse all-round-show.
Dante mag in extremis even mee backstage (in de coulissen) gaan piepen.

Verzaligd zwijmelt hij tenslotte in een spiraal die sterren meesleurt terug naar de aarde om kond te doen van zijn stichtelijke tocht.
Hij zwijmelt wel te verstaan in de tegenrichting van elk bewustzijnsverlies (of bezwijming van het aardse weg ).