Thema april 2019 - Boeken (be)kennen kleur (racisme)

[Dettie]

Nederland mijn vaderland
Zihni Özdil


‘Waarom snappen wij nog steeds niet dat Özdil óók een Nederlandse naam is?’
Dit is de centrale vraag die historicus Zihni Özdil stelt in Nederland mijn vaderland. Nederland heeft ‘de ander’ altijd getolereerd, maar niet geaccepteerd. Dat staat haaks op gelijkheid. Ook ‘de ander’ weigert te erkennen dat hij een Nederlander is. Het resultaat is een land waarin mensen langs elkaar heen leven. Maar het maatschappelijk besef ervan blijft uit. Özdil onderzoekt in dit pamflet wat de historische wortels van de Nederlandse uitsluiting zijn. Zonder ‘autochtoon’ of ‘allochtoon’ te sparen haalt hij genadeloos uit naar onze ingebakken afkeer van diversiteit en vermenging.


Recensie
De auteur, van Turkse afkomst, stelt in deze bundel met korte essays de vraag centraal waarom we in Nederland nog steeds niet snappen dat Őzdil (de naam van de auteur) óók een Nederlandse naam is? Hij stelt dat 'de ander' in Nederland altijd getolereerd, gedoogd is, maar niet geaccepteerd. Ook 'de ander' wil zichzelf niet zien als Nederlander. Het resultaat is een land waarin mensen langs elkaar heen leven: bevolkingsgroepen in Nederland leven in hoge mate gescheiden, gesegregeerd, los van elkaar en daar ligt het probleem van discriminatie.
De auteur legt de onderbuikgevoelens van Nederland vast en zegt deze gevoelens niet te bagatelliseren. Ze zijn juist reden voor grote zorg want, aldus de auteur: 'De gesteldheid van de onderbuik is de beste graadmeter voor ziekte of gezondheid'. De onderbuik als product van een cultuur van uitsluiting dat gedurende eeuwen is gesmeed en nog steeds doorwerkt in onze maatschappij.
Een vlot leesbaar boek in heldere taal. Pocketuitgave; normale druk.
Han Nicolaas


ISBN 9789023495765 | Paperback | 96 pagina's | De Bezige Bij | oktober 2015

[Dettie]

Citaat van de dag


We moeten tolerantie loslaten, want tolerantie betekent eigenlijk iets gedogen. Wanneer je tolerantie als uitgangspunt neemt voor het burgerschap van minderheden, belemmert dat gelijkheid. En dat is een gezamenlijk probleem, voor links en rechts, voor zwart en wit.


Zihni Özdil
Historicus en Groen-Links tweede kamerlid

[Dettie]

Racisme in Amerika
400 jaar geschiedenis van de rassendiscriminatie
Antoine Weijzen


"Racisme in Amerika' van Antoine Weijzen behandelt uitgebreid de geschiedenis van 400 jaar voortdurende rassendiscriminatie in de VS. Van de slavernij, de Ku Klux Klan en gedwongen sterilisatie tot de tegenreacties van Martin Luther King, de Black Panthers en Black Lives Matter.
Antoine Weijzen legt de nadruk op de rol die de Afro-Amerikaanse vrouwen in de emancipatiestrijd speelden en laat zien hoe die rol onderbelicht is gebleven in de geschiedschrijving.
"Racisme in Amerika' toont de diepgewortelde rassendiscriminatie in de VS, maar maakt daarnaast ook de vergelijking met Nederland en België.
Antoine Weijzen schreef eerder het boek "De Indië-weigeraars' dat vier sterren kreeg in "de Volkskrant'.


ISBN 9789401915670 | Paperback | 432 pagina's | Omniboek | maart 2019

[Dettie]

Weer het citaat vergeten zie ik. Sorry!

Dettie

[Dettie]

De zwarte met het witte hart
Arthur Japin


In 1837 worden Kwasi en Kwame, twee Afrikaanse prinsjes, geschonken aan koning Willem I. De kinderen dienen als onderpand voor een illegale slavenhandel van de Nederlandse regering. In Delft worden de zwarte jongens als Hollanders opgevoed. Ver van hun ouders verleren zij hun taal en hun gebruiken.


Als bezienswaardigheden geïntroduceerd aan het Haagse hof raken zij bevriend niet Anna Paulowna's dochter, prinses Sophie. De vriendschap van de jongens lijdt onder hun noodlottige ontworteling. Terwijl Kwasi zich uit alIe macht aanpast en een echte Nederlander wil worden, vecht Kwame om zijn Afrikaanse identiteit te behouden en op een dag terug te kunnen keren naar zijn volk.
Jaren later, aan het begin van de twintigste eeuw, kijkt de bejaarde Prins Kwasi Boachi vanaf zijn Javaanse theeplantage terug op hun buitengewone levens. Pas dan ontdekt hij het complot waarmee de Nederlandse regering zijn Indische carrière heeft gedwarsboomd.


Gebaseerd op deze historische feiten heeft Arthur Japin een roman geschreven van buitengewone kracht en verbeelding. Zowel een briljante vertelling als een ontroerende beschrijving van hun zoektocht naar identiteit.


Recensie
Een magistrale en onthutsende historische roman, gereconstrueerd uit officiële en privédocumenten.


In 1837 werden twee Afrikaanse prinsjes door de Nederlandse regering als onderpand in een illegale handelstransactie naar Nederland gevoerd en hier opgevoed. De ene prins past zich aan, wordt als een Nederlander, de ander probeert zijn Afrikaanse identiteit te behouden. Maar beiden gaan eraan ten gronde. Een van hen, prins Kwasi, vertelt in 1900 in flash-backvorm tijdens het schrijven aan zijn dagboek op Java hun beider trieste levensgeschiedenis. Hoogtepunt is zijn ontmoeting met hun 'ontvoerder', die de oorzaak van hun ondergang uit gewetenswroeging onderzocht. De prinsen bleken het slachtoffer van de toentertijd heersende opvatting dat het bestuur in Indië gebaseerd diende te zijn op de morele en intellectuele superioriteit van het blanke ras over het bruine.


Deze boeiende, ontroerende, soms wrange roman is een indrukwekkende verbeelding van isolement en tragiek, en van morele inferioriteit bij het toenmalige Nederlandse gezag en haar ambtsdragers. Vanaf de 50e druk aangevuld met een nawoord van Japin (20 blz.); de twee katerns met illustraties (deels in kleur) zijn in deze herdruk weer vervallen. Paperback; kleine druk


ISBN 9789044982848 | Paperback | 416 pagina's | Arbeiderspers | mei 2014

[Dettie]

Citaat van de dag

Kleur heb je nooit zelf, kleur krijg je door anderen.

Arthur Japin
Fragment De zwarte met het witte hart

[Dettie]

Zwart-wit
Hans Mijnders


Jordi en zijn zus Suze kunnen goed met elkaar opschieten, maar dat verandert als de meidenversierder Lard bij Suze in de klas komt. Lard krijgt al snel verkering met Suze, tot groot ongenoegen van Jordi. Hij vertrouwt Lard niet. Als er op school racistische leuzen worden opgeplakt, ontdekt Jordi de waarheid over Lard. Suze wil er niets van horen en rent boos het huis uit...


Recensie
Jordi en z’n zus Suze kunnen goed met elkaar overweg. Dat verandert als er een nieuwe leerling, Lard, op school verschijnt. Deze ‘meidenversierder’ is zo’n stuk, dat Suze als een blok voor hem valt. En Jordi wordt voortaan genegeerd; niet leuk. Zelf is hij stiekem verliefd op de leuke Aniek. Ze hebben allebei zulke slechte cijfers voor een aantal vakken, dat zittenblijven dreigt. Een groter probleem is, dat er plotseling een aantal racistische acties plaatsvinden: op school én in het dorp. Gericht tegen 'de buitenlanders', maar ook tegen het geplande asielzoekerscentrum. Vandalisme en intimidatie nemen toe. Akelig, dat zo veel leerlingen zich willoos laten meeslepen onder het motto 'zwart-wit'. Zo wordt de kloof tussen de witte leerlingen en de zwarten steeds meer een realiteit. En Suze speelt haar rol als koerierster met verve. De auteur(onderwijsman) heeft al veel tienerboeken geschreven, met succes, vanuit het besef van christelijke normen en waarden. Een goed verteld, actueel verhaal. Geen illustraties, maar een aantrekkelijk foto-omslag. Vanaf ca. 12 jaar.
H.L. Bogaard


ISBN 9789085432296 | Paperback | 128 pagina's | Columbus | september 2013

[Dettie]

Citaat van de dag

Niemand wordt geboren met haat voor een persoon met een andere huidskleur, achtergrond of geloof. Een mens leert haten, en als we kunnen leren om te haten dan kunnen we ook leren om lief te hebben. Want liefde is een natuurlijker aspect voor de mens dan haar tegenpool

Nelson Mandela (1918-2013)
Zuid-Afrikaans anti-apartheidsstrijder en politicus.

[Renate]

Er ontbreekt een boek.
Ik mis 'Spaar de spotvogel', van Harper Lee.

Er is overigens nog een tweede boek van haar uitgegeven, dat gezien wordt als een soort sequel.

[Dettie]

Spaar de spotvogel
Harper Lee

Spaar de spotvogel is een ontroerende en hartverscheurende roman over onrecht in het diepe zuiden van de Verenigde Staten. Het jonge meisje Scout Finch en haar oudere broer Jem worden zich bewust van de grove ongelijkheden die er heersen tussen blank en zwart. Ze krijgen er direct mee te maken wanneer hun vader – de advocaat Atticus – alles riskeert om een zwarte man te verdedigen die ten onrechte wordt beschuldigd van de verkrachting van een blank meisje.

Spaar de spotvogelverscheen voor het eerst in 1960 en geldt als een van de grootste klassiekers uit de Amerikaanse literatuur van de twintigste eeuw. Het werd bekroond met de Pulitzer Prize en is uiterst succesvol verfilmd. Spaar de spotvogel is in meer dan veertig talen vertaald en er zijn wereldwijd meer dan dertig miljoen exemplaren van het boek verkocht.

Recensie
In het diepe zuiden van de VS wordt in de jaren '50 rassensegregatie alom geaccepteerd. Wanneer een blanke advocaat een zwarte man verdedigt, die onterecht beschuldigd wordt van het verkrachten van een blanke vrouw, is het dorp in rep en roer. Het bijzondere van het verhaal is het perspectief: alles wordt gezien door de ogen van de jonge dochter van de advocaat die niet alles begrijpt wat ze ziet, maar belangrijke levenslessen leert. Een klassieker die door alle schoolkinderen in de VS wordt gelezen. De nieuwe vertaling van Ko Kooman is vakkundig en leest vlot. Er gaat (vermoedelijk onvermijdelijk) veel verloren in de vertaling, met name de kleurrijke dialecten van de zwarte bevolking en arme blanken. In 1961 won Gregory Peck een Oscar voor zijn filmvertolking van de advocaat. Oorspronkelijke titel: 'To Kill a Mockingbird'. Vrij kleine druk.

Drs. J.L. Broekhuis-Nehls

ISBN 9789023495581 Hardcover | 418 pagina's | De bezige bij | december 2015
Vertaald door Ko Kooman

[Dettie]

Citaat van de dag

“You never really understand a person until you consider things from his point of view... Until you climb inside of his skin and walk around in it.”

― Harper Lee, To Kill a Mockingbird

[Renate]

Tja in een vertaling kunnen dingen verloren gaan, maar aan de andere kant kun je als lezer van de Engelse versie, terwijl Engels niet je moedertaal is, bepaalde nuances in de taal ook gemakkelijk missen en dan is een goede vertaling misschien beter dan het half begrijpen van de versie in de originele taal.

[Dettie]

De zwarte schande
Afrikaanse soldaten in Europa 1914-1922
Dick van Galen Last


Het is een weinig bekend gegeven dat Frankrijk in de Eerste Wereldoorlog tienduizenden Afrikaanse mannen naar Europa heeft verscheept die moesten dienen in de geallieerde legers en later werden ingezet bij de bezetting van het Rijnland. Dit leidde toentertijd tot een fel en racistisch getint debat. Hoe kon Frankrijk 'zwarte beesten' loslaten op Duitsland? Door Afrikaanse soldaten in te zetten werd 'het blanke ras verraden' en werden 'Duitse vrouwen aan brute verkrachters overgeleverd'.
De zwarte schande laat zien hoe deze hetze werd opgezet en gestuurd door de Duitse autoriteiten. En hoe verging het de Afrikanen zelf?
Dick van Galen Last beschrijft hun omgang met blanke officieren, Franse en Duitse burgers, en met elkaar, in de modder aan de Somme en in de kroegen van het Rijnland.


Recensie
In de Eerste Wereldoorlog vochten in het Franse leger tienduizenden Afrikanen mee. Vooral uit Senegal werden zwarte soldaten gerekruteerd. Los daarvan vochten in het Amerikaanse leger enkele compagnieën zwarte soldaten mee, gesegregeerd van blanken. Hoe het hun verging, en met name hoe in de oorlogvoerende landen op hun inzet werd gereageerd, is een weinig bekend aspect van de Eerste Wereldoorlog.


NIOD-medewerker Dick van Galen Last promoveerde in 2010 op een onderzoek waarvan nu postuum een ingedikte, gepopulariseerde uitgave verschijnt. Onder meer lezen we over de lage dunk die de Britse en Amerikaanse legerleiding koesterden over 'negers' (de Fransen waardeerden hun inzet juist wel). In de propaganda van de Duitsers (tijdens de Eerste Wereldoorlog en vooral tijdens de naoorlogse Rijnlandbezetting) waren de zwarte soldaten barbaren en verkrachters. De heetgebakerde pers spuide vooroordelen, verwant (en ontleend) aan de Ku Klux Klan, al was amper sprake van reëel wangedrag. Helaas is er nauwelijks documentatie over hoe de Afrikanen zelf hun Europese avontuur ervoeren.
Een soms wijdlopig, maar alleszins lezenswaardig boek.
Met twee katernen afbeeldingen in kleur en zwart-wit, eindnoten, een bronnenoverzicht en register.
Dr. J.L.G. v. Oudheusden


ISBN 9789045021232 | Paperback | 400 pagina's | Atlas | april 2012

[Dettie]

Citaat van de dag


Niet zonder reden zou Hitler in Mein Kampf schrijven: ‘Juden waren und sind es, die den Neger an den Rhein bringen’ (Het waren en zijn de joden, die de neger aan de Rijn brengen, hoofdstuk 11 van deel 1). Hij doelde daarmee op de bezetting van het Rijnland door de Franse koloniale troepen na de vrede van Versailles, een zaak die trouwens niet alleen in Duitsland maar ook door de VS, Engeland en het Vaticaan hoog werd opgenomen. ‘Schwarze Schmach’ heette deze rel die uitgroeide tot een ware propagandaoorlog in de Duitse pers, ‘Black Shame’ of ‘Black Horror on the Rhine’ in de Engelstalige.


Dick van Galen Last
citaat uit artikel over rassenpolitiek

[Dettie]

Benang uit het hart
Kim Scott

Zoektocht naar de wortels van een familie.

Harley is een blanke aboriginal, een nazaat van een blanke Australi?en een aboriginal vrouw. Hij wordt door zijn opa beschouwd als het grootste succes van zijn leven. Want met zijn blanke kleinzoon is hij er in geslaagd alle ‘zwarte kenmerken’ uit zijn gemengde huwelijk te verwijderen.
Maar Harley verzet zich tegen het racistische en kolonialistische denken van zijn grootvader. En hij besluit de lange geschiedenis van zijn familie bloot te leggen en te boekstaven.

Recensie
Een Australische jongen met aboriginal-wortels groeit op bij zijn racistische blanke grootvader. Deze beschouwt zijn kleinzoon als zijn grote succes. De jongen draagt immers geen enkel spoor meer van zijn zwarte voorouders en kan 'blank' genoemd worden. Nu de jongen volwassen is, wil hij echter de geschiedenis van zijn familie op schrift stellen en gaat hij op onderzoek uit. Geholpen door het familie-archief van zijn grootvader, die geobsedeerd schema's bijhield waarin hij de mate van blankheid van aboriginal-nazaten definieerde, en de verhalen van zijn zwarte oom, ontrafelt hij het schokkende relaas van een gediscrimineerde en onderdrukte aboriginal-bevolking, en het alles behalve onschuldige aandeel dat de blanke tak van zijn familie hierin had.
Boeiende roman over een nog steeds onderbelicht stuk Australische geschiedenis. Scott (1957) is een afstammeling van de Nyoongars (een van de oorspronkelijke bevolkingsgroepen van Australie). Eerder schreef hij korte verhalen, poezie en de roman 'True Country' (1993). Hij is meermalen bekroond voor zijn literaire werk. De kolonisatie van Australie is daarin een centraal thema.
Gebonden; kleine druk.
Karin van Hoof


ISBN 9789044501056 | Hardcover | 509 pagina's | De Geus | september 2002

[Dettie]

Citaat van de dag

We zijn allen bezoekers op deze tijd, deze plek. We zijn op doorreis. ons doel hier is om te observeren, te leren, te groeien en lief te hebben... en dan gaan we weer terug naar huis.

(We are all visitors to this time, this place. We are just passing through. Our purpose here is to observe, to learn, to grow, to love... and then we return home.)

Aboriginals gezegde

[Dettie]

Er gaat (vermoedelijk onvermijdelijk) veel verloren in de vertaling, met name de kleurrijke dialecten van de zwarte bevolking en arme blanken.

Tja in een vertaling kunnen dingen verloren gaan, maar aan de andere kant kun je als lezer van de Engelse versie, terwijl Engels niet je moedertaal is, bepaalde nuances in de taal ook gemakkelijk missen en dan is een goede vertaling misschien beter dan het half begrijpen van de versie in de originele taal.

Er is voor alle twee wat te zeggen. Bij poëzie vind ik de vertaling vaak tenenkrommend omdat juist in pöezie elke nuance, elk woord er toe doet en ook het ritme. Als dit vertaald wordt valt dit vaak weg en blijft er een stukje tekst over die het net niet heeft. Een enkeling kan gelukkig wel erg mooi poëzie vertalen.

Met romans en dergelijke is het precies hetzelfde, een goede vertaler zou juist wel die nuances aanbrengen die het boek maken tot wat het is. Net wat jij zegt Renate. Sommige woorden zijn ook niet vertaalbaar die horen bij die specifieke taal of bij dat land.

Dettie

[Dettie]

Benang uit het hart
Kim Scott

lijkt me ook alweer zo'n mooi boek.

Dettie

[Renate]

Ik lees nauwelijks poëzie.
Ik heb een boek met gedichten van Emily Dickinson, in het Engels. Zie geen reden om daarvan een vertaling te lezen.
Van Pessoa heb ik wel gedichten gelezen, die door August Willemse vertaald zijn. Portugees kan ik niet lezen, dus de vertalingen zijn de enige mogelijkheid.

[Dettie]

Veel poëzie lezen doe ik ook niet, terwijl ik er wel van houd.
Ja Pessoa is prachtig en August Willemse was dé vertaler bij uitstek voor zijn gedichten.

Ik mocht op onze poëziesite gedichten van Pessoa plaatsen in de vertaling van Willemse, een hele eer!

http://www.poezie-leestafel.info/f-pessoa-a-willemsen

De gedichten van Dickinson zijn mooi, ik heb er veel gelezen... in het Engels

Dettie

[Renate]

IK heb ooit muziek gemaakt bij 2 gedichten van Emily Dickinson.

[Dettie]

Dat is knap Renate.

Dettie

[Dettie]

Liefde en haat
Stéphane Louis, Lionel Marty


Liefde en Haat gaat over verboden vriendschap in het racistische Louisiana van de jaren 1930


“Vrienden voor het leven,” niets lijkt Will, een jonge blanke die geen bolleboos is, en zijn pientere, zwarte vriend Abe te kunnen scheiden. Noch de vijandigheid van hun beider families, noch het hatelijke racisme dat de hele Amerikaanse gemeenschap aantast.”
Er is zelfs een pact gesloten: Abe helpt Will bij zijn huiswerk en Will zal altijd werk voor Abe vinden. Ondanks de druk en de agressie van het dagelijks racisme rondom hen blijven de twee mannen in de loop van de jaren gehecht aam hun vriendschap. Maar het broze evenwicht dreigt ondermijnd te worden door verpletterende verantwoordelijkheden, onderdrukkende families en een vrouw...
Kan een zo sterke vriendschap onder zoveel druk in dat Amerika standhouden?

Scenario van Stéphane Louis en tekeningen door Lionel Marty.


NBD Biblionrecensie:
Het is bijna niet meer voor te stellen, maar in de eerste helft van de twintigste eeuw was in Amerika openlijk racisme nog heel gewoon. Het is dan ook ene schandaal als de blanke, niet zo snuggere Marty vriendschap sluit met de slimme zwarte jongen Abe, die hem helpt met zijn huiswerk. Jaren later zijn de twee opgegroeid, maar nog steeds helpen ze elkaar in de fabriek van Marty's vader, waar Abe ook werkt. Maar hoe lang kunnen ze nog vrienden blijven? Iedereen is er op tegen inclusief Marty's aantrekkelijke vrouw en Marty's vader. Zij zoekt toch stiekem toenadering tot Abe, maar wordt boos als hij haar versmaadt. Het leidt tot een gewelddadige ontknoping, waarbij Marty moet laten zien hoeveel hun vriendschap waard is.
'Liefde en haat' is een klassiek en schrijnend verhaal over rassenscheiding in de Verenigde Staten en de manier waarop zwarten keihard werden onderdrukt.
Het stripverhaal is prachtig getekend en sfeervol ingekleurd.
Gerard Zeegers


ISBN 9789085524823 | Paperback | 70 pagina's | Bamboe Collectie | Saga Uitgaven, Zedelgem | 2017

[Dettie]

Citaat van de dag


De Jim Crow-wetten zijn vernoemd naar een rond 1830 populair Amerikaans liedje. Met de term Jim Crow-wetten worden de segregatiewetten bedoeld die vanaf 1877 ingevoerd werden en een scheiding nastreefde van zwarten en blanken in het openbare leven. Ze bleven rechtsgeldig tot 1964-1965.

De openbare scheiding tussen blanken en zwarten ging in de Verenigde Staten heel ver. Zo schreef Isabel Wilkerson in 2011 in The Warmth of Other Suns. The Epic Story of America’s Great Migration over de ver doorgevoerde rassenscheiding:

“In Birmingham, Alabama, was het voor een zwart en een blank persoon verboden om samen een damspel te spelen. Er waren aparte Bijbel-uitgaves voor zwarten en blanken. De inhoud was overigens exact hetzelfde. In Zuid-Carolina waren aparte trappenhuizen: één voor blanken, één voor zwarten. Ook was het er voor zwarten verboden om blanken in te halen in het verkeer, hoe langzaam zij ook reden.”


Lees het hele artikel over de Jim-Crow wetten

[Renate]

Dat is knap Renate.

Dettie

Ik weet het niet. Ik doe het gewoon.