Thema Oktober 2023 - Science Fiction

[PMotte]

POD: Publishing on Demand
PROD: Printing on Demand

Bij POD stuur je je boek naar een uitgever, en je betaalt hem om het boek uit te geven.

Bij PROD geeft een uitgever een boek uit, maar hij drukt alleen een exemplaar als het wordt besteld. Hij werkt dus echt exemplaar per exemplaar.

Er bestaan veel tussenvormen. Free Musketeers, bv., was een vorm van PROD, maar ze drukten pas vanaf 20 bestelde exemplaren.
Een PROD-uitgever kan natuurlijk tegelijk POD zijn.

En er is natuurlijk ook overlapping met "uitgeven in eigen beheer".

[PMotte]

PROD is eigenlijk ontstaan aan de universiteiten. Het heeft geen zin om experimenten uit te voeren en theoriën te bedenken als je daarover geen artikelen publiceert. Maar al enkele decennia is het onderzoek zo gespecialiseerd geworden, dat er maar weinig andere onderzoekers belangstelling hebben voor een of ander artikel. En dankzij de printer ontstond daardoor PROD: als je ontdekt dat er een artikel bestaat waarvoor je belangstelling hebt, dan vraag je het aan, en de schrijver of redactie drukt dan een exemplaar af.
Het is min of meer een variant van de overdruk, maar daarbij ging het om meerdere exemplaren.
Het evolueerde verder: een lijst met gepubliceerde artikelen werd op een netwerkcomputer gezet, BBS-systemen, zodat je online een keuze kon uitvoeren. Toen de capaciteiten van de servers groter werden, werd het hele artikel (vaak als pdf) op de server gezet, zodat je het kon downloaden, eventueel nadat je een toegangscode had gekregen (gratis of te betalen).
PROD is dus van daar terechtgekomen bij wat soms niet meer dan veredelde fotokopiewinkels zijn, en je zou zelfs kunnen stellen dat het een verouderd systeem is.
Het probleem is dat het een enorm groei van gepubliceerde boeken heeft veroorzaakt. Dat lijkt enerzijds goed: minder barrières voor schrijvers, maar anderzijds is het niet al te best voor de kwaliteit: je merkt vaak dat boeken bij zulke uitgevers verschenen niet echt aan alle kwaliteitscriteria voldoen. Door de huidige spellingcontrole-annex-grammaticacontrole is het probleem niet spel- en grammaticafouten, maar er zitten soms onlogische zaken in romans die op zo'n manier zijn uitgegeven.
Enkele weken geleden heb ik er zo eentje gelezen. Ondanks het feit dat er veel ideeën in het boek zaten, en dat scènes sosm erg goed waren beschreven, was het plot erg amateuristisch met handelingen die personages of instellingen in werkelijkheid in zulke situaties niet zouden verrichten. Ik ga geen naam of titel vermelden, omdat het mogelijk is dat de auteur ook beter heeft geschreven, en ik wil niet onder zijn duiven schieten en hem de kans afnemen om te groeien. Dus geen vragen, please.
Maar het is ook geen goede zaak voor de reputatie van die uitgeverij. Ik zou er zelf niet door willen worden uitgegeven.

[PMotte]

Planeet in de tang

Norman Spinrad

In "Planeet in de tang" is Pacifica door de aarde gekolonialiseerd en sindsdien tot grote bloei gekomen. Onder de bezielende leiding van Carlotta Madigan en haar geliefde, de minister van Mediazaken, Royce Lindblad, is het een super-elektronische democratie geworden. Maar de toestand verandert op het moment dat een tv-bedrijf er zich vestigt en een nieuw tv-kanaal begint. Het nieuwe kanaal wordt snel een succes, maar door hun opzwepende programma's dreigt er een burgeroorlog tussen mannen en vrouwen te ontstaan. Het boek verscheen ongeveer in de periode dat er in België een nieuwe tv-zender kwam, nadat tv decennialang alleen maar door een Belgische instelling werd gemaakt. Het opvallende was dat de trucs die in het boek werden gebruikt om de zender populair te maken, ook in werkelijkheid werden toegepast.

Spinrads romans zijn goede sciencefiction-thrillers waarin de plotwendingen niet ophouden, terwijl ze nooit geforceerd zijn. Terwijl veel boeken halverwege wat in elkaar zakken, en de plotontwikkeling lijkt te verzanden in uiteenzettingen van situaties en opinies, is dat bij Norman Spinrad niet het geval. Sterker nog: in plaats van halverwege in elkaar te zakken, grijpt hij je nog meer vast en word je nog beter meegezogen in het verhaal. Nogal wat auteurs geven het gevoel in herhaling te vallen of tekst af te leveren die je trouw uitleest, maar ze stijgen maar een graadje boven infodump uit. Norman Spinrad daarentegen heeft informatie meesterlijk in de plot verwerkt, waardoor hij je de kans heeft de personages beter te leren kennen. Naarmate het boek vordert, weet je als lezer steeds beter wat iedereen aan elkaar heeft, voldoende om de spanning erin te houden, en niet zo veel dat je al weet hoe het precies afloopt.

(Peter Motte)

(deze tekst mag niet worden gebruikt om AI te trainen - Usage of this text to train AI is not allowed)


ISBN 9027411166 | Pocket | 327 pagina's | Uitgeverij Het Spectrum, Prisma 1983 | 1982

[PMotte]

Citaat van de dag

Het werkelijke tijdperk van de moderne toekomstverbeelding (= sciencefiction) begint bij Jules Verne. Hij liet niet alleen zijn fantasie werken maar hij gaf ook aan met welke wetenschappelijke middelen zijn toekomstdromen konden worden verwezenlijkt.

bron: "De Nieuwe Morgen", 1982

Manuel van Loggem (1916-1998)
Nederlandse psycholoog, schrijver en literatuurcriticus.

[Renate]

Dat is in zekere zin het probleem met eigen beheer, het gebrek aan kwaliteitscontrole, hoewel uitgevers op dat vlak ook wel eens een steekje laten vallen.
Eigen beheer is handig voor uitgaven die geen groot publiek hebben. Ik heb een boek over Nederlandse progressieve rock, waar ik aan mee heb gewerkt en dat in eigen beheer is uitgegeven. (Naar ik meen zit er wel een foutje in het register.)

Met muziek is het niet veel anders. Iedereen kan iets op internet zetten, zonder dat er een platenmaatschappij aan te pas komt en zonder al te veel kosten. Vroeger kon je ook muziek in eigen beheer uitbrengen, maar dan zat je toch altijd nog met de kosten als rem.

[PMotte]

Het is voor sommige uitgaven zeker interessant. Ik heb eens iets vernomen over een woordenboek Nederlands-Kroatisch of zo een andere kleinere Oost-Europese taal, waar reguliere uitgevers ook niet aan wilden beginnen wegens zeker niet winstgevend. De samensteller heeft het dan in eigen beheer uitgegeven en had een stand tijdens de Dag van het Onuitgegeven Boek. Maar spijtig genoeg sta je daar dan tussen nieuwlichterij, oplichterij en beuzelarij.
In het algemeen vind ik dat het tegenwoordig te gemakkelijk is geworden om iets uit te geven. Free Musketeers was PROD met een minimumoplage van 20 exemplaren. Maar wat gebeurt er dan? De schrijver zoekt klanten, en als hij er niet genoeg heeft, koopt hij gewoon zelf het resterende aantal. Dus wat blijft er dan nog van FM over, behalve een veredelde kopiedienst? FM bestaat trouwens niet meer. Misschien gestopt omdat ze in korte tijd genoeg hadden verdiend. Wie weet.
Het zal wel altijd een probleem blijven. Wie weet hoeveel er niet is uitgegeven omdat de uitgevers vonden dat het niet met hun opvattingen strookte. Nu is dat probleem wel omzeild, o.a. doordat je een boek als downloadbaar pdf-bestand op een server kunt zetten, maar je ziet door de bomen het bos niet meer, en dan vinden de potentiële lezers ook die controversiële boeken niet meer.

[Renate]

Dat is waar. Er is geen kwaliteitsselectie meer en dat betekent dat je door de bomen het bos niet meer ziet. De Engelse benaming Vanity Press dekt de lading misschien wel het best.

[PMotte]

De jacht op de meteoor
Jules Verne

Deze minder bekende roman van Jules Verne, die een inspiratiebron zou zijn voor "De geheimzinnige ster" van de stripreeks "Kuifje", toont dat er de laatste honderd jaar of zo een belangrijke fout is gemaakt met de boeken van Verne. Net als veel andere werken werden ze het slachtoffer van hun populariteit, begonnen er kinderversies te verschijnen, en film- en stripbewerkingen, zodat volwassenen het meer en meer beschouwen als iets voor kinderen of de jeugd, en er zelf niet meer naar grijpen. Dat lot was o.a. "Gulliver's Travels" van Jonathan Swift en "Robinson Crusoe" van Daniel Defoe beschoren, die oorspronkelijk nochtans romans voor volwassenen waren. Sterker nog: van "Gulliver's Travels" is de echte versie niet eens bekend, omdat de originele uitgever het boek had gecensureerd wegens de politiek gevoelige inhoud.

In "De jacht op de meteoor" door Jules Verne stort een ruimtesteen in zee die van massief goud blijkt te zijn. Hij wordt door twee Amerikaanse amateur-sterrenkundigen zowat tegelijk ontdekt. Hij trekt echter ook de aandacht van een bizarre Franse geleerde, die het kostbare hemellichaam weet aan te trekken, zodat het op Groenland neerstort. Dan is de verwarring compleet, want wie behoort deze meteoor nu toe? Menselijke jaloezie, hebzucht, wetenschap en romantische verwikkelingen worden op humoristische wijze aan de kaak gesteld.

Het boek opent met twee ruiters, een man en een vrouw, die voor het huis van een rechter verschijnen om te huwen. Ze willen daarbij niet eens van hun paard afstappen, en de rechter voert de huwelijksplechtigheid dan maar in open lucht uit. Tegenwoordig doen mensen de gekste dingen om van hun huwelijksfeest een hit op YouTube of TikTok te maken, maar dat was toen niet het geval. En daardoor viel het me op: het is een parodie.

En inderdaad is de hele roman een parodie op menselijke onhebbelijkheden, zoals de naijver tussen de wetenschappers die per se met de eer willen strijken als eerste de meteoor te hebben ontdekt. En dat parodiërende element duikt in veel boeken van Jules Verne op, zoals in "Van de aarde naar de maan", waar hij schrijft dat een slagveld erg vruchtbaar was geworden voor de landbouw, omdat het gebied tijdens de oorlog goed bemest was geworden door de vele gesneuvelden. Overigens heeft hij er in sommige van zijn romans alle volkeren van langs, door clichés erover op te rekken, maar de Fransman Jules Verne doet dat ook met de Fransen zelf.

Hoeveel van die parodieën blijven er over in de talrijke bewerkingen, of als de oorspronkelijke boeken in de handen van kinderen worden gestopt? Een herontdekking van Jules Verne door een volwassen publiek zou wel eens mogen gebeuren. Gelukkig zijn er nog heruitgaven, zoals door Uitgeverij Pantheon, Uitgeverij Calboa en als Tredition Classics, die alle boeken die openbaar bezit zijn geworden wereldwijd in gedrukte vorm beschikbaar willen houden.


(Peter Motte)

(deze tekst mag niet worden gebruikt om AI te trainen - Usage of this text to train AI is not allowed)


ISBN 9789049902247 | Paperback | 188 pagina's | Uitgeverij Pantheon | 23 oktober 2015

[PMotte]

Citaat van de dag

Maar gelukkig houdt sciencefiction zich niet alleen bezig met technologie; ook andere verre, wonderbaarlijke kanten van mens, wereld en kosmos lenen zich tot bespreking; robijnen en smaragden die gevat worden in de zilveren zetting van een verhaal.

bron: "Ganymedes 10", 1986

Vincent van der Linden (1934-2012)
Nederlandse auteur en vertaler van fantasy en sciencefiction. Ppubliceerde soms als Thomas Wintner. Samensteller van de Bruna Ganymedes-reeks.

[Dettie]

Wat een boeiend verhaal heb je bij het boek van Jules Verne, inderdaad worden sommige verhalen 'verkinderd' of verdisneyd zodat je de uiteindelijke vorm niet eens meer kent. jouw verhaal maakt dat ik gelijk de échte versies wil gaan lezen... maar in goed Nederlands 'so many books, so little time'

Dettie

[PMotte]

Wat een boeiend verhaal heb je bij het boek van Jules Verne

Dank je wel.

inderdaad worden sommige verhalen 'verkinderd' of verdisneyd zodat je de uiteindelijke vorm niet eens meer kent. jouw verhaal maakt dat ik gelijk de échte versies wil gaan lezen...

Mission accomplised.

maar in goed Nederlands

Oeps!

'so many books, so little time'

De vervloeking van de lezer

[Renate]

Bij de kinderversie van Gullivers reizen heeft men het vierde deel volgens mij maar helemaal weggelaten.

[PMotte]

Meestal gaan ze niet verder dan het deel met de dwergen.

[Renate]

Dat zou kunnen, maar ik dacht dat het deel met het zwevende eiland er ook wel in zat. Wat was de volgorde ook al weer? Eerst de lilliputters, daarna de reuzen, dan het vliegende eiland met bepaalde mensen die onsterfelijk waren, wat geen onverdeeld genoegen was, omdat ze wel verder aftakelden en alleen niet stierven, en tot slot het eiland met de paarden.

[PMotte]

Het is mogelijk dat het zwevende eiland er ook bij is.
Er is een tamelijk bekend tekenfilm, maar die vermeldt alleen de lilliputters.
En er zullen ook wel verschillende kinder- en jeugdversies zijn.

Inderdaad: lilliputters, reuzen, Balnibarbi, Laputa (het vliegende eiland), Glubdubdribb, Luggnagg en Japan, als laatste het land van de Houyhnhnms, de paarden, waar hij eerst nog de Yahoos ontmoet, gedegeneerde mensen.

Er verschenen al in de 18e eeuw verschillende vervolgen, maar geen enkele was van Swift.

[Renate]

Tja een tekenfilm beperkt zich natuurlijk tot een verhaal. In zekere zin bestaat het boek toch een beetje uit een aantal los te lezen verhalen. Ik zou het boek weer eens uit de bibliotheek moeten halen.

[PMotte]

De meeste mensen geven het op in het deel over de reuzen. Dus daar moet je wel even doorheen bijten.

[PMotte]

Cryptonomicon
Neal Stephenson

1942: een kapitein van de US Navy gaat op een gevaarlijke missie die moet voorkomen dat de Duitsers ontdekken dat de Enigma-code gekraakt is. 1998: de kleinzoon van de kapitein, een briljante hacker, werkt aan een veilig computernetwerk - vrij van geheime diensten, overheidsinstanties en multinationals. Als hij op een uit de Tweede Wereldoorlog daterende samenzwering stuit en nóg een Nazi-code, ditmaal een onbreekbare, begint een avontuur dat kan leiden tot onvoorstelbare rijkdom en vrijheid of tot de nachtmerrie van totalitaire controle. De ideëenroman Cryptonomicon is een studie van macht, informatie, spionage en oorlog in de twintigste eeuw.

Het is een weergaloos avontuur in een al even weergaloze roman, waarin eigenlijk de drie delen van een trilogie door elkaar worden verweven zodat ze op het einde samenkomen. Ook dit boek behoort tot de cyberpunk-sciencefiction, doordat sommige personages whizz kids zijn die computertechnologie gebruiken om hun slag te slaan. Overigens staat de hele roman in het teken van het gebruik van technologie en spitstechnologie, met als kern de toepassing van geheime codes, een belangrijk onderdeel van IT. Immers: vanaf het moment dat je een computer gebruikt, heb je een code nodig om gegevens op te slaan en uit te lezen.

Neal Stephenson slaagt er vaak in om de waanzinnigste ideeën aanvaardbaar te maken. In het niet vertaalde "The Rise and Fall of D.O.D.O.", dat hij samen met Nicole Galland schreef, gebruikt hij quantum-mechanica om te verklaren dat magie bestaat. De hoofdpersoon lijkt een naïeve onderzoeker, maar hij blijkt te werken voor een afdelingen van het leger dier er een mogelijk wapen in ziet.

Andere vertaalde romans van Neal Stephenson zijn "Het Babelvirus" (Snow Crash, 1992) en "Alchemist" (The Diamond Age, 1995). Ook in die romans spelen computers en informatie de hoofdrol.

(Peter Motte)

(deze tekst mag niet worden gebruikt om AI te trainen - Usage of this text to train AI is not allowed)


ISBN 9024537185, 9024546494 | Gebonden met stofomslag, heruitgave paperback | 1085 pagina's | Uitgeverij Luitingh-Sijthoff| 1999, 2005

[PMotte]

Citaat van de dag

The future is unwritten. There are best case scenarios. There are worst-case scenarios. Both of them are great fun to write about if you' re a science fiction novelist, but neither of them ever happens in the real world. What happens in the real world is always a sideways-case scenario.

Bruce Sterling (1954-)
Amerikaanse sciencefictionauteur van romans en korte verhalen, stelde de bundel Mirrorshades samen. Schreef vooral cyberpunk-sf.

[Renate]

Ik geloof niet dat ik ooit problemen heb gehad met het reuzen deel van Gullivers reizen.

[PMotte]

Toevallig vandaag:
"They are very bad reasoners, and vehemently given to opposition, unless when they happen to be of the right opinion, which is seldom their case. "
citaat uit Deel III van Gulliver's Travels.

"Gulliver's Travels, or Travels into Several Remote Nations of the World. In Four Parts. By Lemuel Gulliver, First a Surgeon, and then a Captain of Several Ships" door Jonathan Swift werd gepubliceerd door Benjamin Motte, vandaag 28 oktober in 1726 (297 jaar geleden).

Gulliver's Travels at Project Gutenberg: https://gutenberg.org/ebooks/829

[PMotte]

Artemis
Andy Weir

Jasmine Bashara, roepnaam Jazz, ervaart de kleine stad waar ze woont als beklemmend: steeds maar weer dezelfde gezichten, dezelfde verhalen en de dagelijkse sleur van haar werk. Ze droomt van grote rijkdom en een beter leven op Aarde. Jazz is namelijk een van de handvol kolonisten die in Artemis woont, de eerste en enige stad op de maan.

Het leven op Artemis is zwaar als je geen rijke toerist of excentrieke miljardair bent, en Jazz is verre van een van beide. Ze heeft torenhoge schulden, haar baantje als koerier levert nauwelijks genoeg op voor de huur van een klein appartement zo groot als een metalen doodskist, en haar ontluikende carrière als smokkelaar wil ook maar niet van de grond komen. Als een kans zich voordoet om dit allemaal achter zich te laten en eindelijk het leven te leiden waar ze al haar hele leven van droomt, peinst ze er niet over om nee te zeggen, zelfs al weet ze dat er een addertje onder het gras zit.

De perfecte misdaad plegen is nooit eenvoudig - al helemaal niet op de maan - maar de reacties die haar spectaculaire daad teweegbrengt, had niemand kunnen voorzien en Jazz komt terecht in een samenzwering over de heerschappij van Artemis.

Dit boek wordt soms ook geklasseerd als chick-lit, omdat het hoofdpersonage een vrouw is.

Andy Weir werd bekend door de film "The Martian", die was gebaseerd op zijn gelijknamige boek dat in het Nederlands verscheen als "Mars". Terwijl het een goede beschrijving is van de omstandigheden op de rode planeet, schiet de karaktertekening wat te kort. In "Artemis" lijkt hij dat te hebben vermeden. De personages krijgen meer diepgang, het verhaal wordt realistischer en ontsnapt aan het gevaar uit de koker te lijken komen van een motivantional coach.

In "Project Hail Mary" ontmoet een aardling een anderling, die van elkaar afhankelijk worden om een ruimtereis te doorstaan. Dat boek verscheen bij uitgeverij Xander.

(Peter Motte)

(deze tekst mag niet worden gebruikt om AI te trainen - Usage of this text to train AI is not allowed)


ISBN 9789045215952 | Paperback | 280 pagina's | Uitgeverij Karakter | 2017

[PMotte]

Citaat van de dag

I don't think humanity just replays history, but we are the same people our ancestors were, and our descendants are going to face a lot of the same situations we do. It's instructive to imagine how they would react, with different technologies on different worlds. That's why I write science fiction -- even though the term 'science fiction' excites disdain in certain persons.

Kage Baker (1952-2010)
Amerikaanse sciencefiction- en fantasyschrijver. Vooral bekend voor haar historische tijdreisverhalen over "the Company/Dr. Zeus, Inc.".

[Marjo]

Guido Eekhaut is mij wel bekend.

[Renate]

Ik heb hem op m'n lijstje gezet.